وەسا خوێ بپـەرێسـە هەروەکی ئەو تە دبینـت
وەسا خوێ بپـەرێسـە هەروەکی ئەو تە دبینـت
چونكى ئه‌گه‌ر تو وى نه‌بینى ژى، ئه‌و ته دبینت، وهه‌چییێ ل سه‌ر هزرا وى بت كو هــه‌رده‌م ئـــه‌و یـێ نێزیكى خــودێیه، وخودێ یێ وى دبینت، ئه‌و دێ شه‌رمێ ژێ كه‌ت.. ودێ خۆ ژ بێ ئه‌مرییا وى ده‌ته پاش.. ودێ ئعترافێ ب قه‌نجییا وى كه‌ت.. وهه‌ر جاره‌كا ئه‌و ته‌حسى ژى هه‌ر زوى دێ لێڤه بت وپه‌شێمان بت، و ب شكه‌ستن ڤه ئه‌و دێ ل خودایێ خۆ زڤڕت.
شه‌رمێ بكه:
1- ژ خودایێ خۆ:
(الَّذِي يَرَاكَ حِينَ تَقُومُ ﴿٢١٨﴾ وَتَقَلُّبَكَ فِي السَّاجِدِينَ ﴿٢١٩﴾ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿٢٢٠﴾)(الـشــعـــراء: 218-220) خودێ.. ئه‌وێ ته دبینت ده‌مێ تو ڕادبى ودڕوینى، ده‌مێ تو حه‌مدا وى دكه‌ى وتو خۆ بۆ دچه‌مینى، وى هاى ژ ته هه‌یه وته دبینت بلا تو وى نه‌بینى، ڤێجا بۆچى د گه‌ل وى هنده تو نه یێ شه‌رمینى؟! به‌رى تو بێیه سه‌ر عه‌ردى ده‌مێ ملیاكه‌تان گۆتى ئه‌و دێ فه‌سادێ د عه‌ردى دا كه‌ت وخوینێ ڕێژت، وى به‌ڕه‌ڤانى ژ ته كر وگۆته وان: (قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿٣٠﴾)(البقرة: 30)، وده‌مێ بابێ ته بێ ئه‌مرییا وى كرى وى هێجه‌ت پێشڤه گرت وگۆت:(وَلَقَدْ عَهِدْنَا إِلَىٰ آدَمَ مِن قَبْلُ فَنَسِيَ وَلَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْمًا ﴿١١٥﴾)(طه: 115)، وزكرێ ته یێ كێم بۆ وى وى گه‌له‌ك دیت ده‌مێ گۆتى: (وَالذَّاكِرِينَ)ته وى تو پاراستى، و ب قه‌در وقیمه‌تى وى تو ب سه‌ر هه‌مى چێكرییێن خۆ ئێخستى، ڤێجا ما نه شه‌رمه بۆ ته د سه‌ر ڤێ هه‌مییێ ڕا تو بێ ئه‌مرییا وى بكه‌ى؟ ل پێش چاڤێن خه‌لكى، ژ بـه‌ر گۆتنێن وان، تو خۆ جامێر دكه‌ى، وگاڤا تو مایه ب تنێ د گه‌ل خودایێ خۆ تو دبییه ئێكێ دى؟
ئێك ژ زانایێن مه یێن پێشییێ گۆته هه‌ڤاله‌كێ خۆ: ((ده‌مێ تو بێ ئه‌مرییا خودێ دكه‌ى وه‌كى تو یێ ب تنێ، ئه‌گه‌ر تــو بــزانـى ئه‌و یێ ته دبینت وتو وه دكه‌ى، ئه‌و تو یێ بسته‌ییێ ل سه‌ر كاره‌كێ مه‌زن دكه‌ى، وئه‌گه‌ر تو هزر بكه‌ى ئه‌و ته نابینت ئه‌و كوفره ژ ته په‌یدا دبت)).
مه‌عنا ئێك ژ دووانه: یان تو دزانى ئه‌و ته دبینت وته باوه‌رى هه‌یه كو ئه‌و دێ حسێبێ سه‌را ڤى كارى د گه‌ل ته كه‌ت، و د گه‌ل هندێ تو دبێژى: بلا.. ئه‌ز دێ وێ كه‌م یا بۆ من خۆش، وهنگى بسته‌ییه‌كا زێده ته یا هه‌ى!! یان ژى تو هزر دكه‌ى ئه‌و ته نابینت و ب ته ناحه‌سییێت وتو دێ خۆ ل وى ڤه‌شێرى، وئه‌ڤه كوفره‌كا سۆر ب سۆره.
یاره‌ببى..
نه ژ بسته‌ییا ل سه‌ر ئه‌مرێ ته مه بێ ئه‌مرییا ته كرییه،
ونه كو مه باوه‌رى هه‌بوویه كو ئه‌م دێ ل به‌ر ته به‌رزه‌بین،
به‌لێ ژ لاوازى ونه‌زانینا خــــۆ مـــه دابـوو سه‌ر گۆتنا ته،
وعه‌فوو و مه‌غفره‌ت كارێ ته‌یه.
2- وشه‌رمێ ژ خۆ ب خۆ بكه:
چونكى ڕۆژه‌ك دێ ب سه‌ر ته دا ئێت تو ب خۆ دێ شاهده‌یێ ل سه‌ر خۆ ده‌ى، ئه‌ڤرۆ تــو خــۆ ڤه‌دشێرى دا كه‌س ته نه‌بینت؟ سوباهى تو دێ چ كه‌ى ده‌مێ تو ب خۆ شاهده‌یێ ل سه‌ر خۆ دده‌ى؟
ئه‌نه‌سێ كوڕێ مالكى دبێژت: ڕۆژه‌كێ ئه‌م ل نك پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- دڕوینشتى بووین، وى كره كه‌نى، وگۆت: هوین دزانن ئه‌ز ب چ دكه‌مه كه‌نى؟ مه گۆت: خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى چێتر دزانن، وى گۆت: ئه‌ز ب ئاخفتنا عه‌بدى د گه‌ل خودێ دكه‌مه كه‌نى، ئه‌و دبێژت: یا ره‌ببى ما ته ئه‌ز ژ زۆردارییێ نه‌پاراستیمه؟ ئه‌و دبێژت: به‌لێ، عه‌بد دبێژت: پا ئه‌ز قه‌بویل ناكه‌م ژ بلى من كه‌س ببته شاهد ل سه‌ر من، گۆت: هنگى خه‌تم ل سه‌ر ده‌ڤێ وى دئێته دان، ودبێژنه له‌شێ وى: باخڤه، وئه‌ندامێن له‌شێ وى دبێژن كانێ وى چ كرییه.. پاشى ڕێ دده‌نێ كو ئه‌و باخڤت، ڤێجا ئه‌و دێ بێژته ئه‌ندامێن خۆ: تێچوون بۆ هه‌وه بت، مانێ من به‌ڕه‌ڤانى ژ هه‌وه دكر( ).
ئــه‌ى عـه‌بــدێ غافل ونه‌زان.. تـه خۆ ژ خه‌لكى ڤه‌دشارت، وته ژ بیر كربوو كو تو ب خۆ دێ بییه شاهد ل سه‌ر خۆ، ئه‌ڤرۆ دێ كیڤه ڕه‌ڤى، و ل كیڤه خۆ ڤه‌شێرى؟ وچاوا دێ خۆ ژ ڤێ شه‌رمزارییێ خلاص كه‌ى؟
(وَمَا كُنتُمْ تَسْتَتِرُونَ أَن يَشْهَدَ عَلَيْكُمْ سَمْعُكُمْ وَلَا أَبْصَارُكُمْ وَلَا جُلُودُكُمْ وَلَـٰكِن ظَنَنتُمْ أَنَّ اللَّـهَ لَا يَعْلَمُ كَثِيرًا مِّمَّا تَعْمَلُونَ ﴿٢٢﴾ وَذَٰلِكُمْ ظَنُّكُمُ الَّذِي ظَنَنتُم بِرَبِّكُمْ أَرْدَاكُمْ فَأَصْبَحْتُم مِّنَ الْخَاسِرِينَ ﴿٢٣﴾)(فصلت: 22-23).
به‌رى تو شه‌رمێ ژ خه‌لكى بكه‌ى شه‌رمێ ژ خۆ بكه، چونكى ئه‌گه‌ر تو بشێى خه‌لكى هه‌مییێ بخاپینى ژى، تو نه‌شێى خۆ ب خۆ بخاپینى.
چاوا دێ فێرى شه‌رمێ بى؟
شه‌رما ژ خودێ نعمه‌ته‌كه بۆ هه‌مى كه‌سان نه‌هاتییه‌دان.. ته دڤێت خۆ فێرى هۆنه‌رێ شه‌رمێ بكه‌ى؟ شه‌رما ژ خودێ، ئه‌وا ل دنیایێ ته ژ گونه‌هێ دده‌ته پاش، و ل ئاخره‌تێ ته ژ جه‌هنه‌مێ دپارێزت؟
ئه‌گه‌ر به‌رسڤا ته: ئه‌رێ بت، ئه‌ڤه ڕێك..
ب دلى و ئه‌زمانى بێژه
((خودێ یێ من دبینت))
یه‌عنى هه‌مى ده‌مان بلا ل بیرا ته بت كو تو ژ بن زێره‌ڤانییا خودێ ده‌رناكه‌ڤى، وئه‌ڤ هزره دڤێت ل سه‌ر دلێ ته وئه‌زمانێ ته ژى بت، ب دلى ته باوه‌رى پێ هه‌بت، و ب ئه‌زمانى ئعترافێ پێ بكه‌ى..
- وفایدێ ڤێ هزرێ چییه؟
- فایدێ وێ ئه‌وه تو دێ شه‌رمێ ژ وى كه‌ى ئه‌و ته ببینت وتو بێ ئه‌مرییا وى بكه‌ى.. مرۆڤه‌ك ژ مرۆڤێن دنیایێ ئه‌گه‌ر بهایێ خۆ ل نك ته هه‌بت، تو گه‌له‌ك حه‌ز ژێ بكه‌ى، یان تو ژێ بترسى، ئه‌گه‌ر تو بزانى به‌رێ وى یێ ل ته وئه‌و ته دبینت، تو دێ كاره‌كێ وه‌سا كه‌ى وى پێ نه‌خۆش بت؟
ئه‌گه‌ر ته ئه‌ڤه زانى، تو دێ زانى بۆچى هنده د قورئان وسوننه‌تێ دا ته‌ئكید ل سه‌ر هندێ دئێته‌كرن كو خودێ هه‌مى گاڤان یێ د گه‌ل مه وئه‌و مه دبینت، خودێ د ئایه‌ته‌كێ دا دبێژت:(وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ ۚ وَاللَّـهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ﴿٤﴾)(الحدید: 4) یه‌عنى: هه‌ر جهه‌كێ هوین لێ بن خودێ ب زانینا خۆ د گه‌ل هه‌وه‌یه، وئه‌و كارێ هه‌وه دبینت.
وپێغه‌مبه‌ر ژى -سلاڤ لێ بن- د شیره‌ته‌كا خۆ دا دبێژته هه‌ڤاله‌كێ خۆ: (اتَّقِ الله حَيْثُمَا كُنْتَ)یه‌عنى: هه‌ر جهه‌كێ تو لێ بى ته‌قوایا خودێ بكه، وته‌قوایا خودێ ئه‌وه تو ژ وى بترسى وخۆ ژ وى تشتى بپارێزى یێ وى پێ نه‌خۆش بت، وئه‌گه‌ر تو نه‌زانى ئه‌و یێ ته دبینت ودزانت تو چ دكه‌ى تو خۆ ژ وى تشتى ناده‌یه پاش یێ وى پێ نه‌خۆش بت.
وجاره‌كێ هنده‌ك مرۆڤ ل ئێك ژ زاهدێن ئوممه‌تێ یێن پێشییێ كۆم بوون، وگۆتنێ: شیره‌ته‌كى ل مه بكه، وى گۆته وان: ئه‌گه‌ر هه‌وه ڤیا جاره‌كێ گونه‌هه‌كێ بكه‌ن، هه‌ڕنه جهه‌كێ خودێ هه‌وه لێ نه‌بینت! وان گۆت: هه‌چى جهێ ئه‌م بچینێ خودێ مه لێ دبینت.. وى گۆت: ڤێجا پا هوین شه‌رم ناكه‌ن ئه‌و هه‌وه دبینت وهوین بێ ئه‌مرییا وى دكه‌ن!
ب ڕاستى كاره‌كێ كرێته ئێك ژ مه خۆ ژ خه‌له‌تییێ دده‌ته پاش ده‌مێ دزانت كو پۆلیسه‌كێ وى دبینت، دا ئه‌و وى ب چه‌ند دیناره‌كان جزا نه‌ده‌ت، یان چه‌ند سه‌عه‌ته‌كان وى حه‌بس نه‌كه‌ت، به‌لێ ئه‌و خۆ ژ بێ ئه‌مرییا خودێ ناده‌ته پاش هه‌ر چه‌نده ئه‌و دزانت كو خودێ یێ وى دبینت، وجزایێ خودێ ئه‌و جه‌هنه‌مه یا ب مرۆڤ وبه‌ران دئێته هلكرن وخۆشكرن.
بیرا خۆ ل وان نعمه‌تان بینه‌ڤه
یێن وى د گه‌ل ته كرین
دا شه‌رمێ ژێ بكه‌ى؛ چونكى مرۆڤێ پیچه‌كا مروه‌ت ووژدانێ هه‌بت دڤێت یێ بێ نان وخویێ نه‌بت، كه‌سه‌ك قه‌نجییێ لێ بكه‌ت، ئه‌و ڕابت ل پێش چاڤێن وى وى تشتى بكه‌ت یێ وى پێ نه‌خۆش بت.. مه گۆت: قه‌نجییه‌كێ، پا هوین بۆ وى چ دبێژن یێ ژیانا مه هه‌مى ژ قه‌نجییا وى؟
نه‌بێژه: ئه‌زێ فه‌قیرم ژیانا من یا نه‌خۆشه.. وى چو قه‌نجى د گه‌ل من نه‌كرینه!
نه‌بێژه: ئه‌زێ نساخم وئێشێن من گه‌له‌كن.. وى چو قه‌نجى د گه‌ل من نه‌كرینه!
نه‌بێژه: ئه‌زێ به‌ختڕه‌شم ومرادا من حاسل نه‌بوویه.. وى چو قه‌نجى ل من نه‌كرینه!
د كوله‌كه‌كا به‌رته‌نگ ڕا به‌رێ خۆ نه‌ده قه‌نجییێ، دا بهایێ وێ د چاڤێن ته دا كێم نه‌بت.
ئه‌رێ جاره‌كێ تو كه‌فتییه د حاله‌كى دا بێنا ته ته‌نگ ببت، و ب زه‌حمه‌ت تو شیابى بێنا خۆ به‌رده‌ى یان هلكێشى، وه‌كى وان كه‌سێن ته‌نگه نه‌فه‌س هه‌ى؟
ئه‌گه‌ر بێنا ته چوو ونه‌هات، یان هات ونه چوو، چه‌ند مالێ خۆ تو دێ ده‌ى دا بێنا ته جاره‌كا دى دورست بێت وبچت؟
ئبن قه‌ییم بیرا مه ل تشته‌كى دئینته‌ڤه مه ئاگه‌هـ ژێ نه‌مایه، دبێژت: (نه‌فه‌س) نێزیكترین نعمه‌ته خودێ د گه‌ل مرۆڤان كرى ونێزیكه ئه‌و هه‌ر وێ حسێب نه‌كه‌ن نعمه‌ت، د شه‌ڤه‌ك وڕۆژه‌كان دا بیست وچار هزار جاران تو بێنا خۆ دئینى ودبه‌ى.
یه‌عنى: ئه‌گه‌ر هه‌ر ڕۆژ به‌س تو نعمه‌تا ئینان وبرنا نه‌فه‌سا خۆ ب خۆشى ورحه‌تى وساناهى بهژمێرى، دێ بـنـه بـیـســت وچـار هـزار نعمه‌ت، ئه‌گه‌ر به‌رانبه‌ر هه‌ر نعمه‌ته‌كێ ژ ڤان تو جاره‌كێ شوكرا وى بكه‌ى یێ ئه‌ڤ نعمه‌ته د گه‌ل ته كرى، دڤێت هه‌ر ڕۆژ بیست وچار هزار جاران تو شوكرا وى بكه‌ى.. وهێشتا تو دبێژى: خودێ چو نعمه‌ت د گه‌ل من نه‌كرینه؛ چونكى وى فلان تشت بۆ ته نه‌كرییه؟
(يَا أَيُّهَا الْإِنسَانُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ ﴿٦﴾ الَّذِي خَلَقَكَ فَسَوَّاكَ فَعَدَلَكَ ﴿٧﴾)
(الانفطار: 6-7).
بـیـرا خـۆ ل وێ ڕۆژێ بینه‌ڤه ده‌مێ هزره‌تا ته پاریه‌كێ نانى وفڕه‌كا ئاڤا پاقژ وئه‌و ب ده‌ست ته نه‌دكه‌فت.. دا بهایێ نعمه‌تا وى نانى بزانى یێ تو ئه‌ڤرۆ دخۆى ئه‌گه‌ر خۆ یێ ڕه‌ق ژى بت، ووێ ئاڤا تو نوكه ڤه‌دخۆى ئه‌گه‌ر خۆ ئه‌و یا گه‌ره‌م ژى بت.
چه‌ند جاران نساخى ب سه‌ر ته دا هاتییه حه‌تا وه ل ته هاتى ته د ناڤبه‌را خۆ ووى دا سۆز دایه كو به‌س ڤێ جارێ ئه‌و ته ڕاكه‌ته‌ڤه تو دێ بییه ئێكی دى؟
چه‌ند جاران تو كه‌فتییه ته‌نگاڤییێ وته گۆتییه: به‌س ڤێ جارێ ب سلامه‌تى ئه‌ز خلاص ببامه، سۆز بت من خرابى ئێدى نه‌كربان؟
ما نه شه‌رمه مرۆڤ ل سۆزا خۆ لێڤه ببت؟
كانێ شوكرا ته ل سه‌ر وێ نعمه‌تا وى د گه‌ل ته كرى یا كو ته دگۆت: ئه‌ڤ تشته بۆ من چێ ببا ئه‌ز دا مالێ خۆ هه‌مییێ ده‌م؟ ووى ئه‌و بۆ ته چێكر بێى ئه‌و ماله‌كى ژ ته بخوازت، ئه‌رێ مرۆڤێ وژدان هه‌بت به‌رانبه‌ر ڤێ نعمه‌تێ دێ بێ ئه‌مرییا وى كه‌ت؟
تو چه‌ندێ دئینى
به‌رانبه‌ر ملكێ وى؟
ئه‌ڤ دنیایا ئه‌م هنده مه‌زن دبینین، وخوینا ئێك ودو سه‌را دڕێژین، وبۆ بهوسته‌كا وێ ل هه‌مى ڕه‌نگێن حه‌رامییێ سویار دبین.. ئه‌ڤ دنیایه هه‌مى ل نك خودێ بهایێ په‌ڕه‌كێ پێشییێ نینه، وه‌كى پێغه‌مبه‌ر -سلاڤ لێ بن- د گۆتنه‌كا خۆ دا دبێژت( )، ڤێجا پا هوین بۆ مرۆڤه‌كى چ دبێژن؟ بهایێ وى دێ چه‌ند بت؟
ئـه‌ڤ مرۆڤێ زێـده د خــۆ دگه‌هت، وهزر دكه‌ت ئه‌و ژ چیایه‌كى بلندتره، به‌لكى چیا ب خۆ ئه‌وێ مرۆڤ مه‌زنى وبلندییا خۆ پێ ته‌شبیهـ دكه‌ت، جاره‌كێ ل سه‌ر جهه‌كێ بلند به‌رێ خۆ بدێ، وه‌كى ده‌مێ تو د (فڕۆكێ) دا -بۆ نموونه- دێ زانى ئه‌و چه‌ند تشته‌كێ بچویكه.. ڤێجا پا ئه‌گه‌ر مرۆڤ جاره‌كێ ل (گه‌میه‌كا عه‌سمانى) سویار ببت و ژ عه‌ردى ده‌ركه‌ڤت پاشى به‌رێ خۆ بده‌تێ دێ وى چه‌ند بینت؟ وئه‌گه‌ر وه‌سا چێ ببت مرۆڤ ژ كۆما ڕۆژێ ده‌ركه‌ڤت وبه‌رێ خۆ بده‌تێ، وئه‌گه‌ر مرۆڤ بچته عه‌سمانێ ئێكێ ویێ دویێ ویێ حه‌فتێ.. وبه‌رێ خۆ بده‌تێ، دێ وى چه‌ند بینت؟
زانایێن فه‌له‌كێ نوكه ده‌مێ به‌حسێ فره‌هییا كۆما ڕۆژا مه دكه‌ن، هنده‌ك هژماران دبێژن، عه‌قلێ مرۆڤى ڕادوه‌ستت، حسێب كه ئه‌ڤه نوقطه‌یه‌كه د ملكێ خودێ یێ نزم دا، هه‌ڕه عه‌سمانى.. د حه‌دیسێن دورست دا هاتییه كو د ناڤبه‌را هه‌ر عه‌سمانه‌كى ویێ دى دا قویناغا پێنچ سه‌د سالانه، وعه‌سمان حه‌فتن، و د حه‌دیسه‌كا دورست دا هاتییه كو مه‌زنییا عه‌ردى وهه‌ر حه‌فت عه‌سمانان به‌رانبه‌ر (كورسییێ) وه‌كى گوستیره‌كێیه مرۆڤ بهاڤێته صه‌حرایه‌كێ، ومه‌زنییا كورسییێ ژى ل به‌ر مه‌زنییا عه‌رشى یا وه‌سایه..
ڤێجا تو ڤێ مه‌زنییێ هه‌مییێ د خه‌یالا خۆ دا حازر بكه، ومرۆڤه‌كێ لاوازێ وه‌كى من وخۆ بدانه به‌رانبه‌ر ڤێ مه‌زنییا ملكێ خودێ، بهایێ مه دێ چه‌ند بت؟
ما نه شه‌رمه ئێكێ وه‌كى مه هند خۆ مه‌زن ببینت حه‌تا بێ ئه‌مرییا ئێكێ وه‌كى وى بكه‌ت؟
دا تو ژ ڤى ڕه‌نگێ مرۆڤان نه‌بى
بلا ترسا ته و شه‌رما ته ژى ژ هندێ بت كو ژ وى ڕه‌نگێ مرۆڤان بى یێن ڕۆژا قیامه‌تێ دئێن، كارێ باشێ وان كرى گه‌له‌كه، ل به‌ر چاڤ هندى چیایه، به‌لێ ب سه‌نگا خۆ ئه‌و هندى گولیه‌كا هریا ڤه‌چڕى ژى نینه!
به‌لكى هوین بێژن: بۆچى؟
به‌رسڤ یا پێغه‌مبه‌رییه -سلاڤ لێ بن-: (لَأَعْلَمَنَّ أَقْوَامًا مِنْ أُمَّتِي يَأْتُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِحَسَنَاتٍ أَمْثَالِ جِبَالِ تِهَامَةَ بَيْضَاءَ فَيَجْعَلُهَا الله هَبَاءً مَنْثُورًا)یه‌عنى: ئــه‌ز دێ هـنــده‌ك مرۆڤان ژ ئوممه‌تا خۆ نیاسم، ڕۆژا قیامه‌تێ ب باشییێن وه‌سا ڤه دێ ئێن وه‌كى چیایێن تهامه‌یێ دسپینه، خودێ دێ وان وه‌كى تۆزه‌كا به‌ربا وبه‌لاڤكرى لێ كه‌ت، ثه‌وبان ئه‌و صه‌حابییێ ڤێ حه‌دیسێ ڤه‌دگوهێزت، دبێژت: من گۆته پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن-: ئه‌ى پێغه‌مبه‌رێ خودێ كانێ سالۆخه‌تێن ڤان مرۆڤان بۆ مه ئاشكه‌را بكه، ئه‌م ژ وان نه‌بین وئه‌م پێ نه‌حه‌سییێین؟ پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- گۆت:(أَمَا إنَّهُمْ إِخْوَانُكُمْ وَمِنْ جِلْدَتِكُمْ، وَيَأْخُذُونَ مِنَ اللَّيْلِ كَمَا تَأْخُذُونَ، وَلَكِنَّهُمْ قَوْمٌ إِذَا خَلَوْا بِمَحَارِمِ الله انْتَهَكُوهَا)یه‌عنى: ئه‌و برایێن هه‌وه و ژ هه‌وه‌نه، وئه‌و ژى وه‌كى هه‌وه ب شه‌ڤ بۆ كرنا عیباده‌تى ڕادبن، به‌لێ ئه‌و هنده‌ك مرۆڤن ده‌مێ دمیننه ب تنێ د گه‌ل وى تشتێ خودێ حه‌رام كرى پێ لێ ددانن.
یه‌عنى: ڕۆژا قیامه‌تێ عیبره‌ت نه ب كرنا كارێ باش ب تنێیه، نه‌بێژه: من گه‌له‌ك كارێ باش ژى یێ كرى، هنده‌ك مرۆڤ هه‌نه كارێ وان یێ باش ژێ نائێته قه‌بویلكرن، كى دبێژت تو ژ وان نابى؟
به‌رێ خۆ بدێ ئه‌گه‌ر ته‌قوا وئخلاصا ته نه‌گه‌هشتبه وێ ده‌ره‌جێ ده‌مێ تو یێ ب تنێ بى خۆ ژ بێ ئه‌مرییا خودێ بده‌یه پاش، ژ خۆ بترسه، وشه‌رمێ ژ وى بكه یێ تو ل به‌ر چاڤێن خه‌لكى طاعه‌تێ وى دكه‌ى، و د ناڤبه‌را خۆ ووى دا تو بێ ئه‌مرییا وى دكه‌ى.
ئبن قه‌ییم دبێژت: ((خودێناس هه‌مى ل وێ باوه‌رێنه كو ئه‌و گونه‌هێن مرۆڤ دكه‌ت ده‌مێ ئه‌و یێ ب تنێ، بناخه‌یێ هه‌مى شكه‌ستنانه)).
جه‌ڕباندن.. وئه‌نجام
وبه‌رانبه‌ر ڤى ڕه‌نگێ بۆرى یێ مرۆڤان، ڕه‌نگه‌كێ دى هه‌یه، ب سه‌ربۆڕ وجه‌ڕباندن ئه‌و بنه‌جهـ دكه‌ن كو ئه‌و ژ وانه یێن شه‌رمێ ژ خودێ دكه‌ن، وهه‌ست ب زێره‌ڤانییا وى دكه‌ن ئه‌گه‌ر خۆ ئه‌و ب تنێ ژى بن.. كارى بكه كو تو ژ وان بى!
وئــه‌گــه‌ر جــزایــێ وى كــه‌ســێ ل پێش چاڤ گوهدارییا خودێ دكه‌ت وده‌مێ دمینته ب تنێ بێ ئه‌مرییا وى دكه‌ت ئه‌و بت ڕۆژا قیامه‌تێ كارێ وى یێ باش ژى پویچ ببت، وهه‌تكا وى د ناڤ خه‌لكى دا بێته‌برن، جزایێ ڤى ئه‌وێ خۆ ژ بێ ئه‌مرییا خودێ دده‌ته پاش وطاعه‌تێ وى دكه‌ت ده‌مێ یێ ب تنێ ئه‌وه ڕۆژا قیامه‌تێ خودێ بهایێ وى د ناڤ خه‌لكى دا بلند دكه‌ت، وهێشتا ل مه‌حشه‌رێ وى دده‌ته به‌ر سیبه‌را خۆ.. د حه‌دیسه‌كێ دا پێغه‌مبه‌ر -سلاڤ لێ بن- به‌حسێ حه‌فت مرۆڤان دكه‌ت ڕۆژا قیامه‌تێ خودێ سیبه‌را خۆ لێ دكه‌ت، سێ ژ وان ئه‌ون یێن ده‌مێ ب تنێ وكه‌س وان نه‌بینت ئه‌و طاعه‌تێ خودێ دكه‌ن، ئێك ژ وان: ئه‌و زه‌لامه یێ ژنه‌كا خودان مه‌نصب وجوانى داخوازا خرابییێ ژێ دكه‌ت وئه‌و دبێژت: ئه‌ز ژ خودێ دترسم، ویێ دى: ئه‌و مرۆڤه یێ ده‌مێ خێره‌كێ دده‌ت وه‌سا ڤه‌دشێرت حه‌تا ده‌ستێ وى یێ چه‌پێ نه‌زانت كانێ ده‌ستێ وى یێ ڕاستێ چ دده‌ت، ویێ دى: ئه‌و زه‌لامه یێ ده‌مێ ب تنێ خودێ ل بیرا خۆ دئینت وچاڤێن وى تژى ڕۆندك دبن( ).
وهه‌ر ژ به‌ر ڤێ چه‌ندێ پێغه‌مبه‌ر -سلاڤ لێ بن- د گۆتنه‌كا خۆ دا ئاشكه‌را دكه‌ت كو ئه‌و نڤێژا سوننه‌ت یا مرۆڤ ل جهه‌كێ وه‌سا دكه‌ت كو كه‌س مرۆڤى لێ نه‌بینت خێرا وێ بیست وپێنج جاران هندى خێرا وێ نڤێژا سوننه‌ته یا مرۆڤ ل به‌ر چاڤێن خه‌لكى دكه‌ت(صلاةُ الرجلِ تطوعاً حَيثُ لا يَراه الناسُ تَعدِلُ صلاتَه على أعينِ الناسِ خمساً وعشرينَ)وهه‌ر ژ به‌ر ڤێ چه‌ندێ یا باشتر بۆ مرۆڤى ئه‌وه مرۆڤ نڤێژێن خۆ یێن سوننه‌ت ل مال بكه‌ت نه كو ل مزگه‌فتێ.
ل دویماهییێ:
شیره‌تا مه بۆ هه‌ر كه‌سه‌كێ بڤێت بهایێ وى ل نك خودێ بلند ببت ئه‌وه:
ده‌مێ تو یێ ب تنێ خۆ ژ گونه‌هێ بده پاش؛ دا خێرێن ته پویچ نه‌بن..
بلا كاره‌كێ باش ته هه‌بت نێزیكترین مرۆڤ بۆ ته پێ نه‌حه‌سیێت؛ دا ئه‌و كار ڕۆژا قیامه‌تێ به‌ڕه‌ڤانییێ ژ ته بكه‌ت.
و.. ژ بیر نه‌كه ده‌مێ تو یێ ب تنێ دوعا ژ خودێ دكه‌ى، مه ژ دوعایێن خۆ بێ بار نه‌كه.
کومــێتــدان لسـه‌ر بابــه تـی