حه ديسا شــازدێ ( لا تغضب )
حه ديسا شــازدێ ( لا تغضب )
عن أبي هريرة -رضي الله عنه-، أن رجلا قال للنبي -صلى الله عليه وسلم-: أوصني، قال: ( لا تغضب )، فردد مرارا، قال: ( لا تغضب ).
رواه البخاري
ئه‌بوو هوره‌یره -خودێ ژێ رازى بت- دبێژت: زه‌لامه‌كى گۆته پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن-: شیره‌ته‌كێ ل من بكه، وى گۆتێ: كه‌ربێن خۆ ڤه‌نه‌كه، ووى چه‌ند جاره‌كان گۆتنا خۆ دوباره كر، وپێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- هه‌ر گۆتێ: كه‌ربێن خۆ ڤه‌نه‌كه.
بوخارى ڤه‌دگوهێزت
ئه‌ڤ حه‌دیسه ئێك ژ حه‌دیسێن مـه‌زنــه، یـێـن كـو به‌رێ مه دده‌ته ئێك ژ وان ئه‌خلاقان یێن خێرا دنیایێ وئاخره‌تێ ب ده‌ست مرۆڤى ڤه دئینن، چونكى ئه‌و فه‌رمانێ ل مه دكه‌ت كو ئه‌م خۆ ژ وان ئه‌گه‌ران بده‌ینه پاش یێن كه‌ربێ ل نك مه په‌یدا دكه‌ن، ومه ل هندێ ئاگه‌هدار دكه‌ت كو خێر هه‌مى ئه‌وه مرۆڤ كه‌ربێن خۆ ڤه‌نه‌كه‌ت.
د ڤێ حه‌دیسێ دا هه‌ڤالێ پێغه‌مبه‌رى یێ نێزیك ئه‌بوو هوره‌یره -خودێ ژێ رازى بت- بۆ مه ئاشكه‌را دكه‌ت كو مرۆڤه‌كى (و د هنده‌ك ریوایه‌تان دا هاتیه كو ئه‌و ئه‌بوو ده‌رداء بوو) داخواز ژ پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- كر كو ئه‌و شیره‌ته‌كا كۆمكه‌ر وكورت ل وى بكه‌ت، دا بشێت ژ به‌ر بكه‌ت وكارى پێ بكه‌ت، ئینا پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- گۆتێ: كه‌ربێن خۆ ڤه‌نه‌كه. وسێ جاران ڤى مرۆڤى داخوازا خۆ دوباره كر، وهه‌ر سێ جاران پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- هه‌ر ئه‌و شیره‌ت گۆتێ.. تشتێ هندێ دگه‌هینت كو خۆدویركرنا مرۆڤى ژ كه‌ربێ وئه‌گه‌رێن په‌یداكرنا وێ سه‌رێ هه‌ر باشیه‌كێیه.
وكه‌رب ڤه‌بوون حاله‌ته‌كه دكه‌فته به‌رانبه‌ر رازیبوونێ، وهنده‌ك كه‌سێن بسپۆر كه‌رب ڤه‌بوونێ دده‌نه نیاسین ودبێژن: كه‌رب ڤه‌بوون كه‌لینه‌كه د دلى دا په‌یدا دبت خودانى پال دده‌ت كو تۆلێ ژ وى كه‌سى بستینت یێ نه‌خۆشیه‌ك گه‌هاندیێ، وئه‌ڤ حاله‌ته گه‌له‌ك جاران به‌رێ خودانى دده‌ته هندێ كـو ئـه‌و كـاره‌كـى یان گۆتنه‌كا نه‌دورست بكه‌ت، وبه‌ر ب حه‌رامیێ ڤه بچت، ژ بـه‌ر هـنـدێ پـێـغـه‌مبه‌ری -سلاڤ لێ بن- شیره‌ت ل ڤـى صه‌حابیێ خۆ كر، و د رێكا وى ڕا ل مه هه‌میان ژى كر كو ئه‌م خۆ ژ ئه‌گه‌رێن كه‌ربێ بده‌ینه پاش، وئه‌گه‌ر هات جاره‌كێ كه‌ربێن ئێك ژ مه ڤه‌بوون ژى، ئه‌م بشێینه خۆ وكه‌ربا خۆ داكه‌ین، دا تووشى خرابیێ نه‌بین.
وهه‌ژیه بێژین: دو ڕه‌نگێن كه‌رب ڤه‌بوونێ هه‌نه، ئێك یا باشه، وئێك یا خرابه، ومه‌خسه‌د ب كه‌رب ڤه‌بوونا باش ئه‌وه یا بۆ خودێ بت، ده‌مێ مرۆڤ ببینت كاره‌كێ خودێ پێ نه‌خۆش یێ دئێته‌كرن، وكه‌س نینه وى مه‌نعه كه‌ت یان خه‌لكى ژێ بده‌ته پاش، و د حه‌دیسێن دورست دا هاتیه كو ئه‌و كه‌سێ كه‌ربێن وى ڤه‌ببن ده‌مێ دبینت بێ ئه‌مریا خودێ یا دئێته‌كرن، ڕۆژا قیامه‌تێ ئه‌و دێ ژ وان بت یێن خودێ دده‌ته به‌ر سیبه‌را خۆ، به‌لێ د ڤان ده‌مان ژى دا بۆ وى چێ نابت ئه‌و تشته‌كى بكه‌ت یێ خودێ فه‌رمان پێ نه‌كرى.
وڕه‌نكێ دووێ یێ كه‌رب ڤه‌بوونێ ئه‌و ڕه‌نگه یێ نه‌دورست، كو سه‌را تشتێن دنیایێ بت، وچاره‌سه‌ریا ڤى ڕه‌نگێ كه‌ربێ ب گه‌له‌ك ڕێكان دبت، وه‌كى:
1- دوعاكرن ژ خودێ كـو ئــه‌و مـرۆڤـى بپارێزت، وبكه‌ته ژ وان یێن خۆ ژ بیر نه‌كه‌ن نه ل ده‌مێ رازیبوونێ ونه ل ده‌مێ كه‌رب ڤه‌بوونێ.
2- مرۆڤ خۆ ژ زكرێ خودێ دویر نه‌كه‌ت، هه‌رده‌م قورئانێ بخوینت، وئستغفاران بكێشت.
3- بیرا خۆ ل وان ئایه‌ت وحه‌دیسان بینته‌ڤه یێن به‌رێ وى ژ كه‌ربێ دده‌نه پاش، وخێره‌كا مه‌زن بۆ وى كه‌سى ده‌سنیشان دكه‌ن یێ ل ده‌مێ كه‌رب ڤه‌بوونێ بشێته خۆ.
4- گۆتنا (ئستعاذێ) ب تایبه‌تى ل وان ده‌مێن هه‌ست بكه‌ت كو كه‌ربێن وى دێ ڤه‌بن، وئستعاذه ئه‌وه ئه‌و بێژت: (أعوذ بالله من الشیطان الرجیم).
5- حالێ خۆ بگوهۆڕت، ئه‌گه‌ر یێ ژ پیان ڤه بت، بڕوینت، یان خۆ درێژ بكه‌ت، وه‌كى د حه‌دیسه‌كێ دا هاتى.
6- مرۆڤ خۆ ژ وان ئه‌گه‌ران بده‌ته پاش یێن كه‌ربێن مرۆڤى ڤه‌دكه‌ن، وه‌كى كێم نڤستنێ، یان كێم خوارنێ، وگه‌له‌ك وه‌ستیانێ.. وهتد.
و د شه‌ریعه‌تى دا هاتیه ئاشكه‌راكرن كو گه‌له‌ك ژ وان ته‌صه‌رروف وكارێن ئه‌و مرۆڤ دكه‌ت یێن كه‌ربێن وى ڤه‌بووین، ل سه‌ر وى حسێب دبن، و د دنیایێ وئاخره‌تێ ژى دا ئـه‌و سـه‌را وان دێ ئێته جـزادان، وه‌كى وى یێ ل ده‌مێ كه‌رب ڤه‌بوونێ مالێ كه‌سه‌كى بته‌لێفت، یان ئێكى بكوژت، ئه‌وى چو عوزر نابت، وهنده‌ك كارێن دى هه‌نه ل سه‌ر وى حسێب نابن، وه‌كى وى یێ ده‌مێ كه‌ربه‌كا مه‌زن بۆ چێ دبت وطه‌لاقێن خۆ بهاڤێت، ئه‌ڤه ل سه‌ر گۆتنا هنده‌ك فقهزانان.
مفایێن حه‌دیسێ:
1- ئه‌ڤ حه‌دیسه قه‌در وبهایێ صه‌حابیان بۆ مه به‌رچاڤ دكه‌ت، وكو وان هه‌رده‌م پسیارا وان تشتان بۆ خۆ ژ پێغه‌مبه‌رى دكر یێن مفایێ وان وخێرا دین ودنیایا وان تێدا هه‌ى.
2- وئه‌ڤ حه‌دیسه هندێ دگه‌هینت كو ئه‌گه‌ر تشته‌كێ گرنگ هه‌بت، دڤێت مرۆڤ پتر ژ جاره‌كێ دوباره بكه‌ت، دا ئه‌و كه‌سێ گوهـ لێ دبت مفایى بۆ خۆ ژێ ببینت.
3- كه‌رب ڤه‌بوون ئێك ژ وان حاله‌تێن خرابه یێن پێتڤیه مرۆڤ ژ خۆ بده‌ته پاش وخۆ ژێ دویر بكه‌ت، ژ به‌ر وان ئه‌نجامێن نه‌باش یێن د دویڤ دا دئێن.
کومــێتــدان لسـه‌ر بابــه تـی