سه‌رهاتىیا نووح پێغه‌مبه‌ر
سه‌رهاتىیا نووح پێغه‌مبه‌ر
نووح پێغه‌مبه‌رـ سلاڤ لـێ بن ـ بابێ دووێ یێ مرۆڤانه ، وئێكه‌مین پێغه‌مبه‌ره خودێ بۆ مرۆڤان هنارتى دا به‌رێ وان ژ كوفرێ به‌ر ب ئیمانێ ڤه وه‌رگێڕت ، له‌و سه‌رهاتییا وى بیاڤه‌كێ نه یێ كورت ژ ئایه‌تێن قورئانێ ڤه‌گرتییه و د نێزیكى پازده سـووره‌تـێـن قـورئانــێ دا بـه‌حــســێ وى هاتــىیـه كرن ، وسووره‌ته‌كا تایبه‌ت ژى د قورئانێ دا ب ناڤێ وى هه‌یه ..
وچونكى نووح ـ سلاڤ لـێ بن ـ ئێكه‌مین پێغه‌مبه‌ره ب كارێ ده‌عوێ ڕابووى ، وملله‌تێ وى به‌رهنگارىیا وى كرى ، سه‌رهاتىیا وى یا دگه‌ل ملله‌تێ وى یا تژى بوو ژ ده‌رس وعیبـره‌تێن مه‌زن .
د ناڤبه‌را ئاده‌مى ونووحى دا :
بـــۆرى د گــه‌ل مه كو بابێ مرۆڤان ئاده‌م ـ سلاڤ لـێ بن ـ ئێكه‌مین ( نه‌بى ) بوو ژ مرۆڤان خودێ د گه‌ل ئاخفتى ووه‌حى بۆ هنارتى ، و پشتى خودێ وه‌سا حه‌ز كرى ئاده‌م وحــه‌ووا ل سه‌ر عه‌ردى بێنه دانان ، و ل سه‌ر عه‌ردى دوونده‌ها وان به‌لاڤ ببت ، ئاده‌م ب كارێ په‌روه‌رده‌كرنا عه‌یالـێ خۆ ڕابوو ، و به‌رێ هه‌ر تشته‌كى ئاده‌مى باوه‌رى ب خودایێ حه‌ق د سه‌ر ودلێن دوونده‌ها خۆ دا چاند ، ومرۆڤان ئه‌ڤ باوه‌رىیه ژ بابێ خۆ ئاده‌مى وده‌یكا خۆ حه‌ووایێ وه‌رگرت ، ووان ژىیێ خۆ ل سه‌ر باوه‌رىیه ئینانا ب ته‌وحیدا خودێ بۆراند ، و ئه‌ڤ چه‌ندا هه وێ ڕاستىیێ بۆ مه به‌رچاڤ دكه‌ت یا دیرۆكنڤیسێن دویردوین دڤێت ژ بیـرا خـه‌لـكى ببه‌ن كو نفشێ مرۆڤى هه‌ر ژ ده‌سپێكا په‌یدابوونا خۆ خودایێ حه‌ق دناسى ؛ چونكى وان دڤێت خه‌لكى وه‌سا تێ بگه‌هینن كو مرۆڤى ل ده‌سپێكا خۆ ( ته‌وحیدا خۆدێ ) نه‌دزانى وپه‌رستنا گه‌له‌ك خوداوه‌ندان دكر ، پاشى وى ئه‌ڤ هزره بۆ خۆ چێكر وخۆ پێ قانع كر .
ئـیـمـامـێ ( بوخارى ) ژ ( عه‌بدللاهێ كوڕێ عه‌بباسى ) ڤه‌دگوهێزت ، دبێژت : (( د ناڤــبــه‌را ئاده‌مـى ونـووحـى دا ده‌هــ ( قه‌رن ) هه‌بوون هه‌مى ل سه‌ر ئیسلامێ بوون )) (حاکم ژی ڤێ چەندێ ژ عەبدللاهی ڤەدگوهێزت و ئبن حببان و طەبەرانی ژ ئەبو ئومامەی) .
و د ڕامانا ڤێ حه‌دیسێ دا دێ بێژین : ئه‌گه‌ر مه‌خسه‌د ب ( قه‌رنى ) د ڤێ حـه‌دیسێ دا سه‌دسال بن ـ وه‌كى نوكه بوویه زاراڤ ـ مه‌عنا وێ ئه‌وه پشتى ئاده‌مى ب هـــزار ســالان دوونـده‌ها وى هـه‌مـى ل سـه‌ر ئـیـسـلامێ بوون ، ووان باوه‌رى ب تـه‌وحـیـدێ هـه‌بـوو ، و پشتى هنگى ژ نوى لادانا ژ دینێ خودێ ده‌ست پێ كـربـوو ، وهـێـدى هـێـدى شـرك بـه‌لاڤ بوو ، حــه‌تـا وه‌لـێ هـاتـى ته‌وحید نه‌ماى و ل به‌ر خه‌لكى بوویه تشته‌كێ غه‌ریب ، وئه‌گه‌ر مه‌خسه‌د ب ( قه‌رنى ) جیله‌كێ مـرۆڤان بـت ـ وه‌كـى د زمانــێ عــه‌ره‌بان دا دئـێـتـه گـۆتـن ـ مـه‌عـنا پشتى ئاده‌مى ب هزاران سالان خه‌لكى عه‌بدینىیا خودێ دكر ، وئه‌گه‌ر ئه‌م ل بیـرا خـۆ بینن كو ل سه‌ر ده‌مێ ئاده‌مى و پشتى وى هه‌ر مرۆڤه‌ك نێزیكى هزار سالان دژیا ، هـنـگى دڤـێـت بـێـژین : پشتى ئاده‌مى ب نێزیكى ده‌هــ هزار سالان مرۆڤ هه‌مى ل سه‌ر شه‌ریعه‌تێ ته‌وحیدێ و دینێ دورست دژیان .
پشتى ده‌هــ ( قه‌رن ) د سه‌ر نفشێ مرۆڤان ڕابۆرین لا دانا ژ دینێ دورست ده‌ست پێ كر ، و ده‌سپێكا لادانێ وه‌كى ( بوخارى ) ژ ( عه‌بدللاهێ كوڕێ عه‌بباسى ) ڤه‌دگوهێزت ، ئه‌ڤه بوو دبێژت : (( ئه‌و صه‌نه‌مێن ملله‌تێ نووحى عیباده‌ت بۆ دكر : وه‌د ، وسواع ، ویه‌غووث ، ویه‌عووق ، ونه‌سر ، هنده‌ك مرۆڤێن چاك بوون ، گاڤا مرن ب سه‌ر وان دا هاتى ، شه‌یطانى خۆ ئێخسته سه‌ر ڕه‌نگى مرۆڤه‌كى وهاته نك ملله‌تێ وان وگـۆتێ : هندى ئه‌ڤ مرۆڤێن چاك وصالـح د ناڤ هه‌وه دا به‌ره‌كه‌ت دسه‌ر هه‌وه دا دهات ، پشتى ئه‌و مرین و چووین ، به‌ره‌كه‌ت د ناڤ هه‌وه دا نه‌ما ، وچه‌ند ساله‌كێن دینه هوین دێ وان ژ بیـركه‌ن ، ڤێجا ئه‌گه‌ر هوین دێ ب من كه‌ن ڕابن هه‌ر ئێك ژ وان په‌یكه‌ره‌كى بۆ چێ بكن وبداننه سه‌ر قه‌برێن وان ؛ دا چو جاران ئه‌و ژ بیـرا هه‌وه نه‌چن ، وبۆ هندێ دا ده‌مێ هوین شكلـێ وان دبینن هوین ژى وه‌كى وان د كرنا عیباده‌تێ خودێ دا مجد ببن ، وان گـۆت : تو ڕاست دبێژى ، وڕابوون هه‌ر ئێكى په‌یكه‌ره‌ك بۆ چێكر ودانا سه‌ر قه‌برێ وى ، پشتى ئه‌و ده‌ستێ مرۆڤان نه‌ماى وده‌سته‌كێ دى هاتى چاره‌كا دى شه‌یطان هاته نك وان وئه‌و وه‌سا تێ گه‌هاندن كو بابێن وان عیباده‌ت بۆ ڤان په‌یكه‌ران دكر و ب به‌ره‌كه‌تا وان باران دبارى .. و ب ڤى ڕه‌نگى شركێ ڕێكا خۆ د ناڤ وان دا دیت )) .
و ژ ڤێ گۆتنا ( عه‌بدللاهێ كوڕێ عه‌بباسى ) چه‌ند مه‌سه‌له‌ك بـۆ مه ئاشكه‌را دبن :
⚪1- هندى شركه ب ڕێكا شه‌یطانى د ناڤ مرۆڤان دا به‌لاڤ بوو ، وپێخه‌مه‌ت ڤێ ئارمانجێ شه‌یطانى پتـر ژ پێنگاڤه‌كێ هاڤێت حه‌تا شیاى مرادا خۆ ب جهــ بینت ، ومرۆڤ ژ ته‌وحیدێ به‌ر ب شركێ ڤه چوو، نه‌كو ژ شركێ به‌ر ب ته‌وحیدێ ڤه چوو وه‌كى هنده‌ك ( مه‌نهه‌جێن دیرۆكێ ) یێن نوى دڤێت مه تێ بگه‌هینن .
⚪2- لادان و ( ئنحراف ) پیچ پیچه د ناڤ خه‌لكێ دا به‌لاڤ دبت ، و ل سه‌رى یا بچویكه ، وهێدى هێدى مه‌زن دبت حه‌تا خودانى ژ دینێ دورست ده‌ردئێخت وبه‌رێ وى ددته شركێ وكوفرێ ، وئوممه‌ت ئه‌گه‌ر ل ده‌سپێكێ به‌رگرىیا ئنحرافێ نه‌كه‌ت دویماهىیێ مه‌سه‌لـێ دێ ژ ده‌ستان ده‌ركه‌ڤت .
⚪3- چێكرنا په‌یكه‌ران ـ كو هۆنه‌ره‌كێ به‌ربه‌لاڤ بوو ل وى ده‌مى ـ ئه‌گه‌را ســه‌ره‌كــىیا به‌لاڤبوونا شركێ بوو ، له‌و ئیسلامێ ئه‌ڤ ڕه‌نگى هۆنه‌رى حه‌رام كر ، و ژ مـوسـلـمـانـى خواست كـو ئـه‌و ب شــكـانــدنا صـه‌نه‌مان ڕابت ، وڕێ نه‌ده‌ته ( صه‌نه‌مسازییێ ) كو جهێ خۆ د ناڤ ئوممه‌تێ دا بكه‌ت ، وئه‌گه‌ر هێجه‌تا هنده‌كان ئـه‌و بـت بـێـژن : مانـێ نـوكـه عیباده‌ت بۆ چو صه‌نه‌مان نائێته‌كرن ، د حه‌دیسن دورست دا هاتىیه كو ل دویماهىیا زه‌مانى جاره‌كا دى صه‌نه‌م په‌رێسى د ناڤ خـه‌لـكـى دا دێ بـه‌لاڤ بـت ، ودویر نینه ئه‌ڤ رێزگرتنا نـوكـه ل په‌یكه‌ران دئێته گــرتـن ڕۆژه‌كێ وه‌رارێ بكه‌ت و ببته په‌رستـن، له‌و ( پیـرۆزىیا قه‌بر وپه‌یكه‌ران ) ب دیتنا ئیسلامێ ده‌رازینكا شركێیه .
⚪4- قه‌درگرتنا مرۆڤێن مه‌زن وچاك ب هندێ نابت مرۆڤ صه‌نه‌مێن وان چێ كه‌ت و ل سه‌رێن ڕێكان بچكلینت ، و ب چاڤه‌كێ پیـرۆز به‌رێ خۆ بده‌تێ ، به‌لكى ئـه‌ڤـه دبـتـه ڕه‌نگه‌كێ كێمكرنێ بـۆ وان ، ومرۆڤێن مه‌زن ب كارێن خۆ یێن مه‌زن د دلـێ ملله‌تێ خــۆ دا دمینت ، نـه‌كـو ب ته‌صویركرنا وى د به‌ره‌كێ ڕه‌ق وهشك دا !
پـشتى شه‌یطان شیاى ب ڤى ڕه‌نگى بێ دینىیێ د ناڤ خه‌لكێ دا به‌لاڤ بكه‌ت ، ڕۆژ بۆ ڕۆژێ شرك به‌ربه‌لاڤ بوو ، حه‌تا وه لـێ هاتى ته‌وحیدا خودێ ودینێ دورست هێدى هێدى ژ بیـرا خه‌لكێ چووى وبه‌رێ خه‌لكێ كه‌فتىیه شركێ وكوفرێ .. وده‌مێ ئیسلام د ناڤ خه‌لكى دا نه‌ماى خودێ وه‌سا حه‌ز كر ئێكه‌مین قاصدى ژ لایێ خۆ ڤه ( كو نووح بوو ) بۆ مرۆڤان بهنێرت ؛ دا ئه‌و جاره‌كا دى به‌رێ وان بده‌ته ئیسلاما ڕاست ودورست .
مه گـۆت : د هنده‌ك حه‌دیسان دا هاتىیه كو د ناڤبه‌را ئاده‌مى ونووحى دا ده‌هــ قه‌رن هه‌بوون خه‌لك هه‌مى ل سه‌ر دینێ دورست بوون ، وپشتى خه‌لكێ ژ دینێ دورست لادایى حه‌تا وه‌لـێ هاتى كو دینێ دورست بریاى وئێكجار د ناڤ خه‌لكى دا نه‌ماى ، ڤێچا خودێ ژ نوى پێغه‌مبه‌رێ خۆ نووح بۆ خه‌لكى هنارتى ، چه‌ند قه‌رن پــێــڤــه چــووبـوون ؟ و ئه‌ڤ قه‌رنه ژى هه‌ر دكه‌ڤنه دناڤ وان ده‌هــ قه‌رنان دا یێن د حه‌دیسێ دا هاتیـن ؟ یان د جودانه ؟ ئه‌ڤه مه نه‌زانىیه ، له‌و ئه‌م ل ڤێرێ نه‌شێن ب دورستى وى ده‌مى ده‌ستنیشان بكه‌ین یێ كو كه‌فتىیه د ناڤبه‌را ئاده‌مى ونووحى دا .
نووح كى بوو ؟
قورئان ئاشكه‌را دكه‌ت كو نووح ـ سلاڤ لـێ بن ـ ئێك ژ پێغه‌مبه‌رێن خودێ یێن خودان قه‌در بوو ، وزانا ل وێ باوه‌رێــنــه كو نووح ئێك ژ ( ئـولـولـعـه‌زمانه ) ژ پێغه‌مبه‌ران یێن كو بهایێ وان ژ یێن هه‌مىیان پتـره .
د ده‌ر حه‌قا نه‌سه‌با نووحى دا ، كانێ كوڕێ كێیه ، وچه‌ند باب د ناڤبه‌را وى وئاده‌مــى دا هــه‌نـه ، ژبلى ریوایه‌تا ( ته‌وراتێ ) چو ریوایه‌تێن دى د ده‌ست مه دا نینن .. ته‌ورات (دئیصحاحا پێنجێ ژ (سفر التکوین)دا) ئاشكه‌را دكه‌ت كو ئاده‌م بابێ نووحى یێ نه‌هێیه ، وناڤێن هه‌ر نـه‌هان ژێ دئــیـنـت ، ودیرۆكـڤانێن كه‌ڤن هه‌مى ڤان ناڤان ژێ ڤه‌دگوهێزن ، به‌لـێ ژ بـه‌ر وێ ده‌سـتـێـڤـه‌دانا مــه‌زن یا كــو د ته‌وراتێ دا چێبووى مرۆڤ نه‌شێت خۆ ب ڤان ناڤان پشت ڕاست بكه‌ت .
نووح وئدریس :
گه‌له‌ك زانا ل وێ باوه‌رێنه كو ئدریس پێغه‌مبه‌ر ئه‌وێ به‌حسێ وى د قورئانێ دا هاتىیه كرن ، وخودێ د ده‌ر حه‌قا وى دا گـۆتى : ( وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِدْرِيسَ إِنَّهُ كَانَ صِدِّيقًا نَبِيًّا . وَرَفَعْنَاهُ مَكَانًا عَلِيًّا ـ وتو [ ئه‌ى موحه‌ممه‌د ] د ڤێ قورئانێ دا به‌حسێ ئدریسى سلاڤ لـێ بن بكه ، هندى ئه‌و بوو ئه‌و د گـۆتن وكریارێن خۆ دا گه‌له‌ك یێ ڕاســتــگـۆ بــوو ، وئه‌و پێغه‌مبه‌ر بوو وه‌حى بۆ دهات . ومه ناڤ وده‌نگێن وى د ناڤ خه‌لكى دا بلند كر بوون ، وده‌ره‌جا وى دانا د ناڤ یێن نێزیك دا ، ڤێجا به‌حسێ وى ومه‌رته‌با وى یا بلند بوو ) [ مریم : 56-57 ] دبێژن : ئدریس باپیـرێ بابێ نووحییه ، ئه‌وێ ته‌وراتێ ناڤێ ( خه‌نووخ ) بۆ دانایى ، ودبێژن : ئدریس د ژیانا ئاده‌مــى دا بوو بوو وئه‌و سێیه‌مین ( نه‌بى ) یه ، پشتى ئاده‌مى وكوڕێ وى شیثى ، و د حه‌دیسا ( معراجێ ) دا هاتییه كو پـێـغـه‌مـبـه‌رى ـ سلاڤ لـێ بن ـ ئدریس پێغه‌مبه‌ر ل عه‌سمانێ چارێ دیتبوو .
وئه‌گه‌ر ڕاست بت كو ئدریس بابێ باپیـرى نووحى بوو ، مه‌عنا وێ دێ ئه‌و بت نـــووح ( نـه‌بــى ) یێ چارێیه د دیرۆكا مرۆڤینىیێ دا خودێ وه‌حى بۆ هنارتى ، و ( ره‌سوولـێ ) ئێكێیه ، و ده‌لیل ل سه‌ر هندێ كو نووح ئێكه‌مین ( ره‌سووله ) حه‌دیسا مه‌هده‌را مه‌زنه ل ڕۆژا قیامه‌تێ ، یا كو ( بوخارى وموسلمى ) ژ ( ئه‌بو هوره‌یره‌ى) ڤه‌گوهاستى و تێدا هاتىیه : (فیأتون نوحاً فیقولون : یا نوح أنت أول الرسل إلى أهل الأرض).
نووح خه‌لكێ كیژ ده‌ڤه‌رێ بوو ؟
به‌رسڤا ڤێ پسیارێ ژى نه د قورئانێ دا ونه د حه‌دیسێن دورست دا نه‌هاتىیه ، و د هنده‌ك گـۆتنان دا هاتىیه كو نووح خه‌لكێ باژێڕێ بابلـێ بوو ل عـیـراقـێ ، وهنده‌ك دبێژن : خه‌لكێ شامێ بوو .
ودبت ژ وێ ئایـه‌تا پـیـرۆز یا كو به‌حسێ چێكرنا نووحى بۆ گه‌مییێ دكه‌ت (کو ئایەتا (38 ) یە ژ سورەتا ( هود ) ئەوا تێدا هاتی : ( ؤيَصْنَعُ الْفُلْكَ ؤكُلَّمَا مَرَّ عَلَيْهِ مَلَأٌ مِنْ قَوْمِهِ سَخِرُوا مِنْهُ قَالَ إِنْ تَسْخَرُوا مِنَّا فَإِنَّا نَسْخَرُ مِنْكُمْ كَمَا تَسْخَرُونَ )) ده‌مێ ملله‌تێ وى یارێ بۆ خۆ پێ دكرن ، بێته زانین كو جهێ نووح وملله‌تێ وى لـێ دژیان چه‌نده‌كێ یێ دویر بت ژ ئاڤێ و ده‌ریایێ ، له‌و وان تڕانه بۆ خۆ پێ كربن وگـۆتـبـن : چاوا تو دێ گه‌مییێ ل هشكاتییێ هاژۆى !
نووح وپێغه‌مبه‌رینى :
ل دۆر ژییێ نووحى ـ سلاڤ لـێ بن ـ ده‌مـێ بـو پێغه‌مبه‌رینییێ هاتىیه هلبژارتن ، ئێمامێ ( طەبه‌رى ) د تاریخا خۆ دا هنده‌ك گـۆتنان ژ چه‌ند صه‌حابى وتابعىیه‌كان ڤه‌دگوهێزت ، ئێك ژ وان ( عه‌بدللاهێ كوڕێ عه‌بباسىیه ) ئه‌وێ ژێ دئێته ڤـه‌گـوهاستـن كو : ده‌مێ نووح بوویه پێغه‌مبه‌ر ژییێ وى چارسه‌د وحه‌شتێ سال بوون ، و پشتێ تووفانێ ژى سێ سه‌د وپێنچى سالان ما بوو ، ویا ئاشكه‌رایه كــو وى سـه‌د وپێنچى سالان گازییا خۆ گه‌هاندبوو ملله‌تێ خۆ به‌رى كو تووفان ب سه‌ر وان دا بێت ، مه‌عنا ئه‌و هزار وحه‌فت سه‌د وحه‌شتێ سالان مابوو ساخ ، هزار و سێ سه‌دان ژێ پێغه‌مبه‌ر بوو .
ویا زانایـه كـو وى زه‌مـانـى هـــژمارا مـرۆڤان یا كــێـم بوو ، به‌لـێ كه‌له‌خێن وان ژ یێن مرۆڤێن ڤێ گاڤێ گه‌له‌ك مه‌زنتـر بوون ، و ژییێ وان ژى پتـر بوو ، وڕۆژ بــۆ ڕۆژێ هـــژمــارا مرۆڤان زێده‌تر لـێ هات ، به‌لـێ ژلایێ كه‌له‌خى ڤه ، و ژ لایێ عه‌مرى ژى ڤه ، بچویكتـر لـێ هاتن ، هه‌ر وه‌كى خودێ ب ڤێ چه‌ندێ ڤیایه تشكه‌كى بۆ مرۆڤى ب تشته‌كێ دى به‌ده‌ل ڤه‌كه‌ت !
نووح و ڕاستكرنا ڕێكێ :
پـشـتـى خـه‌لكى ڕێكا ڕاســت ل بــه‌ر خۆ به‌رزه‌كرى یا كو پێغه‌مبه‌رێن خودێ : ( ئاده‌مى ، وشیثى ، وئدریسى ) به‌رێ وان دایێ ، و ئه‌و په‌یكه‌رێن شه‌یطانى به‌رێ خه‌لكێ دایه چێكرنا وان ژ ڕامانا خۆ یا ئه‌صلى ـ كو بیـرئینانا خه‌لكێ ب ڤان مرۆڤان بوو ـ ده‌ركه‌فتى وڕه‌نگه‌كێ پیـرۆزییى وه‌رگرتى ، پاشى په‌رستـن بۆ هاتىیه كرن ، خودێ وه‌سا حه‌ز كر كو قاصده‌كى ژ نك خۆ بۆ مرۆڤان بهنێرت ، وپـه‌یامـه‌كـێ بـۆ خه‌لكى بــده‌ته ڤێ ، دا ئه‌و ڤێ شركا خۆ به‌س بكه‌ن وجاره‌كا دى ل ته‌وحیدا خودێ بزڤڕن ، وه‌كى د قورئانا پیـرۆز دا هاتى : ( وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَى قَوْمِهِ إِنِّي لَكُمْ نَذِيرٌ مُبِينٌ . أَنْ لَا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ عَذَابَ يَوْمٍ أَلِيمٍ ـ و ب ڕاستى مه نـووح بۆ ملله‌تێ وى هنارتبوو ڤێجا وى گـۆته وان : ئه‌ز یێ هاتیم هه‌وه ژ عه‌زابا خودێ بتـرسینم ، ووێ فه‌رمانا خودێ یا ئه‌ز پێ هاتیمه هنارتن ئاشكه‌را بكه‌م . ئه‌ز فه‌رمانێ ل هه‌وه دكه‌م كو هوین ژ خودێ پێڤه‌تر په‌رستنا كه‌سێ نــه‌كه‌ن ، ئه‌ز دترسم ـ ئه‌گه‌ر هوین په‌رستنا خودێ ب تنێ نه‌كه‌ن ـ عه‌زابا ڕۆژه‌كا ب ئێش ب سه‌ر هه‌وه دا بێت ( [ هود : 25-26 ] .
ئه‌ڤ ئایه‌ته وگه‌له‌كێن دى ژى وه‌كى وان هندێ دگه‌هینن كو خودێ پێغه‌مبه‌رێ خۆ نووح بۆ خه‌لكێ وى زه‌مانى هنارتبوو دا ئه‌و وان ژ عه‌زابا خودێ بتـرسینت ئه‌گه‌ر هات ووان به‌رده‌وامى ل سه‌ر كوفر و سه‌ردا چوونا خۆ كر .
نووح ئێك ژ وان بوو ، ب ئه‌زمانێ وان دئاخفت ، ووان باش دزانى كو نووح مرۆڤه‌كێ ڕاستگۆیه و ژ بنه‌ماله‌كا هێڤێن پاقژه ، وبه‌رێ وى ل مه‌صله‌حه‌تێن دنیایێ یێن به‌روه‌خت نینه .. نووحى ژ وان خواست ئه‌و عیباده‌تێ خودێ ب تنێ بكه‌ن ، وگوهدارییا وى بكه‌ن ، وگـۆته وان :
ـ (( ئه‌ى ملله‌تێ من ! هندى ئه‌زم ئه‌ز ئاشكه‌را هه‌وه ژ عه‌زابا خودێ دترسینم ، كو ئه‌و ب سه‌ر هه‌وه دا بێت ئه‌گه‌ر هه‌وه بێ ئه‌مرىیا وى كر ، ڤێچا هوین ته‌وحیدا خودێ بكه‌ن ، وپه‌رستنا وى بكه‌ن ، و ژ عه‌زابا وى بتـرسن ، وهوین گوهدارىیا من د وى تشتى دا بكه‌ن یێ ئه‌ز فه‌رمانێ پێ ل هه‌وه دكه‌م وهه‌وه ژێ ژێ دده‌مـه پاش ، هـنـدى ئـه‌زم ئـه‌ز پـێـغـه‌مـبـه‌رێ خـودێمـه بۆ هه‌وه ، ئه‌و دێ ل گونه‌هێن هه‌وه بۆرت وحه‌تا ده‌مه‌كێ ل نك خودێ ئاشكه‌را ئه‌و دێ ژىیى هه‌وه درێژ كه‌ت ، هندى مرنه ئه‌گه‌ر هات ئه‌و قه‌ت نائێته پاشخستـن ، ئه‌گه‌ر هوین وێ بزانێن هوین دێ له‌زێ د باوه‌رىیێ وگوهدانێ دا كه‌ن )) .
ئه‌ڤـــه ئــه‌و گازىیه یا هه‌مى پێغه‌مبه‌ران ژێ ده‌ست پێ كرى ، وهه‌مى پێغه‌مبه‌ر ل سه‌ر دگه‌هنه ئێك : باوه‌رى ئینانا ب ته‌وحیدا خودێ ، وپه‌رستنا وى ، وگوهدارىیا پێغه‌مبه‌رێ وى .
ئــه‌و ملله‌تێ نـــووح د ناڤ دا هاتـىیــه هـنارتـن یێ تژى فه‌ساد وخرابكارى بوو ژ گه‌له‌ك لایان ڤه : فه‌سادا سیاسى ، فه‌سادا جڤاكى ، فه‌سادا ئه‌خلاقى .. وهتد ، به‌لـێ نووحى ژ فه‌سادا عه‌قائیدى ده‌ست پێ كر ، خه‌ما نووحى یا سه‌ره‌كى ئه‌و بوو بیـر وباوه‌رێن خه‌لكى د ده‌ر حه‌قا خودێ دا دورست بكه‌ت ، چونكى وى دزانى كو فه‌سادا بـیـر وباوه‌ران سه‌ره‌كانىیا هه‌ر فه‌ساده‌كێیه . گازىیا نووحى هه‌مى د چه‌ند ئاخــفــتــنــه‌كان دا دكـۆم بــت : ( أعــبــدوا الله ما لكم من إله غیرە ) و ( اتقوە ) و ( أطیعوني ) !
عه‌بدینىیا خودێ ب تنێ بكه‌ن ، یه‌عنى : كراسێ جاهلییه‌تێ ژ به‌ر خۆ بكه‌ن ، ومه‌نهه‌جێ شركێ وكوفرێ ژ ژینا خۆ لابده‌ن ، و ب هه‌مى ڤه وه‌رنه د ئیسلامێ دا وسه‌روبه‌رێ ژینا خۆ ل دویڤ مه‌نهه‌جێ خودێ ببه‌ن .. ژ خودێ پێڤه‌تر هه‌وه چو خودایێن ب حه‌ق نینن ، یه‌عنى : هه‌ر تشته‌كێ دى یێ هه‌وه خوداینى یان پشكه‌كا خوداینىیێ دایێ ، خوداوه‌نده‌كێ به‌طاله ، گـۆتن دڤێت گـۆتنا خودێ بت ، ومه‌نهه‌ج ئه‌و بت یێ پێغه‌مبه‌رێ وى پێ هاتى ، وئه‌ڤه‌یه ته‌قوا وگوهدارىیا پێغه‌مبه‌ران .
ومرۆڤ ده‌مێ هزرا خۆ د ڤێ گازىیێ دا دكه‌ت یا نووح پێ هاتىیه هنارتن دێ بینت هه‌ر ئه‌و گازىیه یا هه‌مى پێغه‌مبه‌ر پێ هاتین ، و حه‌تا ئه‌ڤرو ژى دویكه‌فتىیێن پێغه‌مبه‌ران به‌رێ خه‌لكێ د ده‌نێ .
نــووحى نه‌هــ سه‌د وپێنجى سالان ئه‌ڤ گازییه د ناڤ ملله‌تێ خۆ دا به‌لاڤ كر ، ب چ ڕه‌نگ ؟
خودێ دبێژت : نووحى گـۆت : (( خودایێ من ، هندى ئه‌ز ب شه‌ڤ وڕۆژ من بــه‌رێ ملله‌تــێ خۆ دا باوه‌رى ئینانا ب ته وگوهدارىیا ته ، ڤێجا گازىیا من بۆ وان ژ ڕه‌ڤین وپشدانێ پێڤه‌تر تشته‌ك ل وان زێده نه‌كر ، وهندى ئه‌زم هه‌ر جاره‌كا من به‌رێ وان ددا ب باوه‌رى ئینانا ب ته ؛ دا ببته ئه‌گه‌را هندێ كو تو گونه‌هێن وان بـۆ وان ژى بـبـه‌ى ، ئـه‌و دا تـبـلێن خۆ كه‌نه د گوهێن خۆ ڕا ؛ دا وان گوهــ ل گازىیا حه‌ق نه‌بت ، و دا كراسێن خۆ ب سه‌ر خۆ داده‌ن دا ئه‌و من نه‌بینن وئه‌و مانه ل سه‌ر كوفرا خۆ ، ووان خۆ ژ باوه‌رى ئینانێ مه‌زنـتـر دیت ، پاشى من ب ئاشكه‌رایى ئـه‌و بـۆ باوه‌رىیێ گازى كـرن ، وهـنـده‌ك جاران مـن ب ده‌نگه‌كێ بـلـنـد گازى وان كر ، وهنده‌ك جاران من ب ده‌نگه‌كێ نزم وڤه‌شارتى ئـه‌و گازى كرن ، ومن گـۆته ملله‌تێ خۆ : هوین داخوازا ژێبـرنا گونه‌هان بۆ خۆ ژ خودایێ خۆ بكه‌ن ، و ژ كوفرا خـۆ تـۆبه بكه‌ن ، هندى ئه‌وه ئه‌وگه‌له‌ك گونه‌هــ ژێبـر بوویه بۆ وى یێ تـۆبه بكه‌ت ژ به‌نىیێن وى و ل وى بزڤڕت ، ئه‌گه‌ر هوین تـۆبه بكه‌ن وداخوازا گــونـه‌هــ ژێبـرنێ بۆ خۆ بكه‌ن خۆدێ بارانه‌كا بۆش و ل دویڤ ئێك دێ بۆ هه‌وه ئینته خوارێ ، وئه‌و مال وعه‌یالـێ هه‌وه دێ زێده كه‌ت ، وهنده‌ك باغێن هوین خۆشىیێ ب جوانى وبه‌رهه‌مێ وان ببه‌ن دێ ده‌ته هه‌وه ، ودێ وان ڕویباران ده‌ته هه‌وه یێن هوین حه‌یوانه‌ت وده‌رامه‌تێ خۆ پێ ئاڤ بده‌ن )) .
ب ڤــى ڕه‌نـگى ، ب شــه‌ڤ وڕۆژ ، ب ئاشــكـه‌را ونه‌په‌نى ، نووحى گازىیا خــۆ د ناڤ ملله‌تێ خـــۆ دا بــه‌لاڤ كـــر ، وهه‌ر چه‌نده وان یارى وتڕانه بۆ خۆ ب نووحى وگازىیا وى دكر ، وچاڤ وگوهێن خۆ دگرتن دا وى نه‌بینن وگازىیا وى سه‌ح نه‌كه‌ن ، به‌لـێ نووح ژ بلاڤكرنا گازىیا حه‌ق سست نه‌بوو ، وچونكى كافرێن ملله‌تێ وى چو نه‌حه‌قى د گازىیا وى دا نه‌ددیت ڕابوون خۆ ب هنده‌ك مه‌سه‌لێن ( هامشى ) ڤه موژیلكرن ؛ دا به‌رێ نووحى ودویكه‌فتىیێن وى ژ مه‌سه‌لا سه‌ره‌كى لابده‌ن ، ســه‌رێن كــوفــرێ ژ ملله‌تــێ وى گـۆتـنـێ : تو نه‌فریشته‌یى تو مرۆڤى ، ڤێجا بۆچى د ناڤبه‌را مه هه‌مىیان دا وه‌حى بۆ ته ب تنێ هات ؟
یه‌عنى : وان چو تێبینىیێن وه‌سا ل سه‌ر وه‌حىیێ ب خۆ نه‌بوون ، به‌لـێ گۆتن : د ناڤبه‌را مه هه‌مىیان دا بۆچى وه‌حى دێ بۆ نووحى ئێت ، بۆچى بۆ مه‌زنه‌ك وده‌وله‌مه‌نده‌كێ مه نه‌دهات ؟
مــه‌سه‌له‌كا دى : وان گـۆته نووحى : ئه‌م دبینین هه‌ما ژ ڕه‌زیلێن مه پێڤه‌تر كه‌س ب دویڤ ته نه‌كه‌فتىیه ووان ژى بێ هزركرن دویكه‌فتنا ته یا كرى ، وئه‌م نابینین كـو هـویـن ئـه‌وێن چــووینه د ڤى دینى دا ، هه‌وه چو سه‌راتى د ڕزقێ و مالـێ دا ل سه‌ر مه هه‌بت ..
نووحى د به‌رسڤا وان دا گـۆت : ئه‌ى ملله‌تێ من ! ئه‌رێ ئه‌گه‌ر ئه‌ز خودان هێجه‌ته‌كا ئاشكه‌رابم ژ خودایێ خۆ د وى تشتى دا یێ ئه‌ز بۆ هه‌وه پێ هاتیم وئه‌و هندێ بگه‌هینت كو ئه‌ز یێ حه‌قم ، وخودێ ژ نك خـۆ دلـۆڤانـىیه‌ك دابته من ، كو پێغه‌مبه‌رینىیه ، ڤێجا ژ نه‌زانین و دفن بلندىیا هه‌وه ئه‌و ل بــه‌ر هه‌وه هاتبته ڤه‌شارتن ، ئه‌رێ ما چێ دبت ئه‌م ب كوته‌كى وێ بكه‌ینه د ده‌ستێن هه‌وه دا یا هه‌وه پێ نه‌خوش وهوین پێ د كافر ؟ ئه‌م وێ چه‌ندێ ناكه‌ین ، به‌لـێ دێ هه‌وه هـێـلـیـنـه ب هـیـڤـىیا خودێ ڤه حه‌تا ئه‌و حوكمى د ناڤبه‌را مه وهه‌وه دا بكه‌ت ب وى ڕه‌نگى وى دڤێت .
بەرسڤ و بەرسڤ:
وه‌كى مه گـۆتى نووح ب هه‌مى ڕێكان هاتێ دا به‌رێ ملله‌تێ خۆ بده‌ته ڕێكا خــودێ یا ڕاســت ، ووى گه‌له‌ك ڕه‌نگێن گازیكرنێ ب كارئینان ، وچـو یا وه‌سا ب گازىیا وى ڤه نه‌هات ، وان پێغه‌مبه‌رێ خۆ دره‌وین ده‌رێخست ، وگـۆتن : تو مرۆڤه‌كێ سه‌رداچوویى ، ته دڤێت دینێ باب و باپیـرێن مه بگوهۆڕى وڕێكه‌كا نوى د ناڤ خه‌لكى دا ده‌ربێخى ، ب ڕاستى تو مرۆڤه‌كێ دره‌وینى !
نووحى ـ دا كو وان ب نك گازىیا خۆ ڤه بكێشت ـ گازىیا خۆ چه‌نده‌كێ نه‌رم كر ، و ب ئه‌زمانێ شیـره‌تێ ڤه گـۆته وان : ئه‌ى ملله‌تێ من ! سه‌را گازیكرنا هه‌وه بۆ ته‌وحیدا خودێ وكرنا عیباده‌تى بۆ وى ب تنێ ئه‌ز پسیارا ماله‌كى ژ هه‌وه ناكــه‌م كــو هـوین پشتى باوه‌رى ئینانێ بده‌نه من ، به‌لـێ خێرا شیـره‌تـكـرنا من ل هه‌وه هه‌ما ب تنێ ل سه‌ر خودێ یه ، ونه هێژاى منه ئه‌ز خودان باوه‌ران ـ یێن كو هوین ژ به‌ر فه‌قیـرىیا وان ب چاڤه‌كێ كێم به‌رێ خۆ دده‌نێ ـ ژ نك خۆ ده‌ربێخم ، هندى ئه‌ون ئه‌و ل ڕۆژا قیامه‌تێ ڕابه‌رى خودایێ خۆ دێ ڕاوه‌ستـن ، به‌لـێ ئه‌ز دبینم هوین ملله‌ته‌كێ نه‌زانن ؛ چونكى هوین ژ من دخوازن كو ئه‌ز خـۆشتڤىیێن خۆدێ ژ نك خۆ ده‌ربێخم ، ووان ژ خۆ دویر بكه‌م . ئه‌ى ملله‌تێ من ! كى دێ من ژ خودێ پارێزت ئــه‌گــه‌ر وى ڤیا سه‌را ده‌رێخستنا خودان باوه‌ران من عه‌زاب بده‌ت ؟ ئه‌رێ ما هوین د مه‌سه‌لان ناگه‌هن ونزانن كانێ چ تشت بۆ هه‌وه چێتـر و ب مفاتره ؟ وئه‌ز نابێژمه هه‌وه : كو گه‌نجینه‌یێن خودێ د ده‌ستێ من دانه ، و ئه‌ز تشتێ نه‌به‌رچاڤ نزانم ، وئه‌ز نه‌فریشته‌یه‌كم ژ فریشته‌یان ، وئه‌ز نابێژمه ڤان یێن د چاڤێن هه‌وه دا دكێم ژ خودان باوه‌رێن لاواز : خودێ خێره‌كێ سه‌را كریارێن هه‌وه ناده‌ته هه‌وه ، خودێ ب تنێیه وى تشتێ دزانت یێ د سنگ ودلێن وان دا هه‌ى ، وئه‌گه‌ر من ئه‌و چه‌نده كر هنگى ئه‌ز دێ ژ وان بم یێن زۆردارى ل خۆ و غه‌یرى خۆ كرى .
ڕكدارییا دوماهییێ :
وپشتى كافرێن ملله‌تێ وى چو هێجه‌ت د ده‌ستا دا نه‌ماین ، و ـ وه‌كى عه‌ده‌تێ وان ل هه‌مى جهــ وده‌مان ـ وان ژ خـۆ نه‌گرت دویكه‌فتنا حه‌قىیى بكه‌ن ، ده‌رگه‌هێ دان وستاندنێ د گه‌ل خودان باوه‌ران گرت ، وكه‌فته ڕكێ وگـۆتن : ئه‌ى نووح ! ته هه‌ڤڕكى د گه‌ل مه كر ، وته هه‌ڤڕكىیه‌كا زێده ژى كر ، ڤێجا كانـێ وێ عـه‌زابـێ ب سـه‌ر مـه دا بـیـنـه یا تـو گه‌فان پێ ل مه دكه‌ى ئه‌گه‌ر تو ژ ڕاستگۆیانى د گـۆتنا خۆ دا .
عه‌ده‌تـێ لاوازىیێ یه گاڤا كـراسـێ هێزێ كره به‌ر خۆ دێ خۆ دفن بلند كه‌ت ؛ دا لاوازىیا خۆ پێ بڤه‌شێرت .. نووحى ـ ب ئه‌خلاقێ خۆ یێ پـێـغـه‌مبه‌رینىیێ ڤه ـ بــه‌رسـڤا ڕكدارىیا وان دا وگـۆت : هندى خودێ یه ئه‌و ب تنێیه دشێت عه‌زابێ ب سه‌ر هه‌وه دا بینت چى گاڤا وى ڤیا ، وئه‌گه‌ر وى ڤیا هه‌وه عه‌زاب بده‌ت هوین نه‌شێن خۆ ژ ده‌ست وى ده‌ربێخێن ؛ چونكى چو تشت نه ل عه‌ردى نه ل عه‌سمانى نه‌شێت وى بێزار بكه‌ت .
وشیـره‌تكرن وخۆوه‌ستاندنا من ب هه‌وه ڤه كو هوین باوه‌رىیێ بینن چو مفاى ناگه‌هینته هه‌وه ، ئه‌گه‌ر خودێ ڤیابـت كـو هـه‌وه ڕێ بـه‌رزه بـكـه‌ت وتـێ بـبـه‌ت ، ئه‌وه خودایێ هه‌وه ، وهوین ل ئاخره‌تێ بۆ حسێبێ وجزادانێ د زڤڕنه نك وى .
یه‌عنى : نووحى ڤیا ملله‌تێ خۆ ل وێ ڕاستىیێ ئاگه‌هدار بكه‌ت یا وان ژ بیـرا خۆ برى ، كو عه‌زابدان ونه‌عه‌زابدان ب ده‌ستێ خودێیه ، و ب قه‌ده‌را وىیه ، یێ وى ڤیا ئه‌و دێ وى عه‌زاب ده‌ت ، به‌لـێ گاڤا وى دڤێت ووه‌كى وى دڤێت ، وئه‌گه‌ر هوین ژ من وگازىیا من بێن ته‌نگ بووینه ، وهه‌وه نه‌ڤێت من ببینن هوین ویا هه‌وه دڤێت ، من یێ خۆ هێلایه ب هیڤىیا خودێڤه ، ویا ژ هه‌وه دئێت هوین ته‌خسیـرى یێ نه‌كه‌ن .
نووح .. وپێشكێشكرنا ئه‌نجامى :
پشتى نه‌هــ سه‌د وپێنجى سالێن ژ گازییا بۆ ڕێكا خودێ ، وصه‌برا ل سه‌ر نـه‌خـۆشـىیا كافـران ، نـووحـى به‌رێ خـۆ دایێ مــلــلــه‌تـێ وى ڕۆژ بۆ ڕۆژێ پـتـر ل سه‌ر كوفرا خۆ یێ مجد دبن ، نووحى ئه‌نجامێ گازىیا خۆ وبه‌رسڤا ملله‌تێ خۆ بۆ خودایێ خۆ پێشكێش كر ، وگـۆت : خودایێ من هندى ملله‌تێ منه گه‌له‌ك زێده بێ ئه‌مرىیا من كر ، وئه‌ز دره‌وین ده‌رێخستم ، ومرۆڤێن لاواز ژ وان دویكه‌فـتـنا سه‌رۆكێن سه‌ردا چووى كر ئـه‌وێن مالـێ وان و زارۆكێن وان د دنیایێ دا ژ سه‌رداچوونێ پێڤه‌تر و ل ئاخره‌تێ ژ عه‌زابێ پێڤه‌تر چو ل وان زێده نه‌كرى ، وسه‌رۆكێن سه‌رداچووى فێلبازىیه‌كا مه‌زن ل دویكه‌فتىیێن خۆ یێن لاواز كر ، وگـۆتـنـه وان : هـوین پــه‌رســتـنا خوداوه‌ندێن خۆ نه‌هێلن دا عیباده‌تێ خودایه‌كێ ب تـنـێ بـكـه‌ن ، وهــوین وه‌ددى وسواعى ویه‌غووثى ویه‌عووقى ونـه‌سـرى نه‌هێلن ـ وئه‌ڤه ناڤێن صه‌نه‌مێن وان بوون یێن كو وان عیباده‌ت بۆ دكر ـ ، و ب ڕاستى ڤان یێن دویكه‌فتنا وان هاتىیه كرن گه‌له‌ك مرۆڤ به‌رزه‌كرن ب ڕێكا خه‌ملاندنا خـرابىیێ ل به‌ر وان ، و تو ـ ئه‌ى خودایێ مه ـ ژ دویركه‌فتا حه‌قىیێ پـێـڤـه‌تر چو ل ڤان یێن ب كوفرێ زۆردارى ل خۆ كرى زێده نه‌كه .
وپشتى نووح ـ سلاڤ لـێ بن ـ ژ وان بێ هیڤى بووى گـۆت : خودایێ من تو نه‌هێله كافره‌ك ل سه‌ر عه‌ردى بمینت و ب ڕێڤه بچت . هندى تویى ئه‌گه‌ر تو وان بهێلى ئه‌و دێ به‌نىیێن ته یێن باوه‌رى ب ته ئیناى ژ حه‌قىیێ د سه‌ر دا به‌ن ، ومرۆڤه‌ك ژ وان نابت ئه‌گه‌ر یێ كافر وگونه‌هكار نه‌بت .
نفرینا مه‌زن :
نفرینه‌كا مه‌زن بوو نووحى كرى پشتى صه‌بره‌كا مه‌زنتـر وى ل سه‌ر ملله‌تێ خۆ كێشاى ، وئه‌ڤ نفرینه هنگى نووحى ل ملله‌تێ خۆ كر پشتى خودێ وه‌حى بۆ هنـارتى كـو ژ وان پـێـڤـه‌تـر یــێـن باوه‌رى ئـیـناى ئێدى كه‌س باوه‌رییێ نائێنت : ( وَأُوحِيَ إِلَى نُوحٍ أَنَّهُ لَنْ يُؤْمِنَ مِنْ قَوْمِكَ إِلَّا مَنْ قَدْ آمَنَ فَلَا تَبْتَئِسْ بِمَا كَانُوا يَفْعَلُون ـ وده‌مــێ عــه‌زاب ل سـه‌ر ملله‌تێ نووحى فه‌ربووى خودێ وه‌حى بۆ وى هنارت كو ژ وان پێڤه‌تر یێن به‌رى نوكه باوه‌رى ئیناى كه‌سه‌كێ دى ژ وان باوه‌رىیێ نائینت ، ڤێجا تو ئه‌ى نووح ژ به‌ر كارێ وان دكر ب خه‌م نه‌كه‌ڤه ( [ هود : 36 ] .
مللـه‌تـێ نووحى ل سه‌رێ دیرۆكا مرۆڤینىیێ هاتبوون ، وگاڤا وان بۆ پێغه‌مبه‌رێ خــۆ نووحى به‌رچاڤ كرى كو ئه‌و هه‌ر وهه‌ر دێ مینن ئاسته‌نگ د ڕێكا دینێ حه‌ق دا ، وهه‌ما ئه‌و هه‌ر هزرا هندێ ناكه‌ن كو ڕۆژه‌كێ بێنه د ڤى دینى دا ، نووحى دوعا ژ خودایێ خۆ كر كو ئه‌و ڤى ملله‌تێ مه‌ژى هشك ژ ڕێكێ لاده‌ت ، وڕوىیێ عه‌ردى ژ وان بـمـالـت ؛ دا ڕێك بۆ هنده‌ك مرۆڤێن دى یێن خودێ ناس بێته فره‌هكرن ، وچونكى مرۆڤینى ل سه‌ر ده‌مێ نووحى هێژ ل زاروكینىیا خۆ پـیـر بووبوو ووه‌كى وێ دارا هێشتا یا نازك ئێش ڤێ دكه‌ڤت وهشك دكه‌ت ، قه‌ده‌را خودێ ل سه‌ر هندێ بنه‌جهــ بوو ب تووفانێ بێنه شویشتـن ؛ دا ئه‌و ئاخا ب خرابىیا مـرۆڤان لاواز بووى جاره‌كا دى قه‌له‌و ببت ، وتـۆڤێ خێرێ د ناڤ خۆ دا شین بكه‌ت ؛ به‌لكى قه‌نـجـى پێڤه بێته به‌رى ..
ودوعایا نــووحـى ب جهــ هات ، به‌لـێ به‌رى خودێ داخوازا وى بـۆ ب جهــ بینت ، وه‌حى بۆ هنارت كو ئه‌و گه‌مییه‌كا مه‌زن چێ بكه‌ت ؛ دا ل ده‌مێ تووفان ڕادبت ، ئه‌و خودان باوه‌ران ژ خندقاندنێ ڕزگار بكه‌ت : ( وَاصْنَعْ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنَا وَوَحْيِنَا وَلَا تُخَاطِبْنِي فِـي الَّذِينَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ ـ وتــو ل بـه‌ر چاڤـێـن مـه ، و ب پاڕاستن وڕازیبوونا مه گه‌مىیێ چێكه ، وتو داخوازێ ژ من نه‌كه كو ئه‌ز ڤان یێن ب كوفرێ زۆردارى ل خـۆ كرى ژ ملله‌تێ ته ڤه‌هێلم ، هندى ئه‌ون ئه‌و ب تووفانێ دێ خندقن )[ هود : 37 ] .
وگه‌مى ئه‌و ئامویره‌تێ ڕزگاربوونێ بوو یێ خودێ پێغه‌مبه‌رێ خوو نووح ودویكه‌فتىیێن وى یێن كێم پێ ڕزگاركرین ، وئه‌ڤه هندێ دگــه‌هـیـنـت كو دڤێت مرۆڤ ئه‌گه‌رێن ( ماددى ) ب كار بینت وتـه‌خـسـیـرىیێ د وى تـشـتـى دا نه‌كه‌ت یێ پێڤه بێت ، ووه‌كى دى ئه‌نـجـام ب هیڤىیا خودێ ڤه‌یه .. وخودێ نیشانه‌ك بۆ وى دانا دا ئه‌و پێ بزانت كو ده‌مێ ب جــ هاتنا عه‌زابێ نێزیك بوو ، گـۆتێ : ( حَتَّى إِذَا جَاءَ أَمْرُنَا وَفَارَ التَّنُّورُ قُلْنَا احْمِلْ فِيهَا مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَأَهْلَكَ إِلَّا مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ وَمَنْ آمَنَ وَمَا آمَنَ مَعَهُ إِلَّا قَلِيلٌ ـ حه‌تا ده‌مێ كو فــه‌رمانا مــه ب تێبرنا وان هاتى وه‌كى مه سۆز ب وێ چه‌ندێ دایه نووحى ، وئاڤ ب ڕه‌نگه‌كێ بۆش ژ ته‌نویرێ فویریاى دا ببته نیشان ل سه‌ر هاتنا عه‌زابێ ، مه گـۆته نــووحــى : ژ هه‌ر ڕه‌نگه‌كى ژ حه‌یوانه‌تان ئێكێ نێر وئێكا مێ تو بكه د پاپــۆڕێ دا ، و ژ مــرۆڤــێـن مالا خـۆ ژى هلگره ئه‌و تێ نه‌بن یێن گـۆتــن ب عه‌زابدانا وى بۆرى ژ وان یێن باوه‌رى نه‌ئیناى ، وهــه‌چــىیــێ باوه‌رى ئـیناى ژ ملله‌تێ ته تو هلگره ، وكێم تێ نه‌بن كه‌سێ باوه‌رى د گه‌ل وى نه‌ئینا بوو هه‌ر چه‌نده ئه‌و گه‌له‌ك د ناڤ وان دا مابوو ژى ( [ هود : 40 ] .
چێكرنا گه‌مییێ :
ونــووحى فه‌رمانا خودایێ خو ب جهــ ئینا ، و ده‌ست ب چێكرنا گه‌مىیێ كر : (وَيَصْنَعُ الْفُلْكَ وَكُلَّمَا مَرَّ عَلَيْهِ مَلَأٌ مِنْ قَوْمِهِ سَخِرُوا مِنْهُ قَالَ إِنْ تَسْخَرُوا مِنَّا فَإِنَّا نَسْخَرُ مِنْكُمْ كَمَا تَسْخَرُونَ . فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ مَنْ يَأْتِيهِ عَذَابٌ يُخْزِيهِ وَيَحِلُّ عَلَيْهِ عَذَابٌ مُقِيمٌ ـ ونووحى پاپۆڕ چێ دكر ، وهه‌ر جاره‌كا كـۆمه‌ك ژ مه‌زنێن ملله‌تێ وى د به‌ر وى ڕا چــووبان یارى بــۆ خـۆ پێ دكرن ، نووحى گـۆته وان : ئه‌گه‌ر هوین ئه‌ڤرۆ ـ ژ نه‌زانینا خـۆ ب ڕاستىیا سۆزا خودێ ـ یارىیان بۆ خـۆ ب مه بكه‌ن ، ئه‌م ژى سوباهى ده‌مێ هوین دخندقن دێ یارىیان بۆ خـۆ ب هه‌وه كه‌ین كانێ چاوا هوین یارىیان ب مه دكه‌ن .
ڤێجا ده‌مێ فه‌رمانا خودێ ب وێ چه‌ندێ هات هوین دێ زانن : كانێ عه‌زابا خودێ د دنیایێ دا دێ ب سه‌ر كێ دا ئێت ووى شـه‌رمـزار كـه‌ت ، و ل ئاخـره‌تـێ ژى عـه‌زابه‌كا به‌رده‌وام وبێ ڤه‌بڕین دێ ب سه‌ر دا ئێت ؟ ( [ هود : 38-39 ] .
و ژ ڤێ ئایه‌تێ دیار دبت كو ده‌مێ كافرێن ملله‌تێ وى د به‌ر وى ڕا دبۆرین ده‌مێ وى گــه‌مـى چێ دكر یارى و تڕانه بۆ خۆ پێ دكر ، ودگـۆتن : نوووح دێ گه‌مىیێ ل هشكاتىیێ به‌ت ! ووان قه‌ت باوه‌رى ب گـۆتنا نووحى نه‌دئینا كو ئاڤ دێ ڕابت وخودێ دێ وان پێ به‌ته هێلاكێ .
و ل دۆر وێ سه‌فینا نووحى چێكرى : یا چاوا بوو ؟ ویا چه‌ند بوو ؟ و ژ كیژ دارێ چێكربوو ؟ ئه‌ڤه هه‌مى یا گرنگ نینه ، وئه‌گه‌ر مفایه‌ك تێدا هه‌با قورئان دا بۆ مه ئاشكه‌را كه‌ت .
ده‌سپێكرنا تووفانێ :
وگاڤا خودێ ده‌ستویرى داى عه‌زاب ب سه‌ر ملله‌تێ نووحى دا بێت ، ئه‌و نیشان ب جــهــ هات یا خـودێ بۆ خودان باوه‌ران ده‌سنیشانكرى : ته‌نویر ب ئاڤێ فویرىیا .. كیژ ته‌نویر ؟
دبت ته‌نویره‌كا ده‌سنیشانكرى بت ل وى جهى یێ نووح لـێ, دا ئه‌و ب ڤێ نیشانێ بزانت كو هنده تووفان دێ ده‌ست پێ كه‌ت ، ڤێجا دا كارێ خۆ بكه‌ت ، ودبت مه‌خسه‌د پێ هه‌مى ته‌نویر بن ، یه‌عنى : گافا هاتنا عه‌زابێ نێزیك بووى خودێ وه‌سا حه‌ز كر ئه‌و ته‌نویرێن ئاگر تێدا د ئێته هلكرن ئاڤ ژێ بفویریێت .
وژبلى ڤێ ئاڤا ژ عه‌ردى زاى خودێ ده‌رگه‌هێن عه‌سمانى ژى ب بارانه‌كا بوش ڤه‌كرن .. وهه‌ردو ئاڤ گه‌هشتنه ئێك .
ونــووحـى فه‌رمانا خودایێ خۆ ب جهــ ئینانا و داخواز ژ خودان باوه‌ران كر كو ل گه‌مییێ سویار بن ، و وى ژ هه‌ر حه‌یوانه‌كى ژى جۆته‌ك سویار كر : ( وَقَالَ ارْكَبُوا فِيهَا بِاِسْمِ اللَّهِ مَجْرَاهَا وَمُرْسَاهَا إِنَّ رَبِّي لَغَفُورٌ رَحِيمٌ . وَهِيَ تَجْرِي بِهِمْ فِي مَوْجٍ كَالْجِبَالِ .. ـ ونـووحى گۆتـه وان یێن باوه‌رى د گـه‌ل وى ئــیــنـاى : هوین ل پاپۆڕێ سویار ببن ، ڕێڤه‌چوونا وێ ل سه‌ر ئاڤێ دێ ب ناڤێ خودێ بت ، وڕاوه‌ستانا وێ ژى دێ ب ناڤێ خودێ بت . هندى خودایێ منه باش گونه‌هـــ ژێبرێ گونه‌هێن وان به‌نىیێن خـۆیه یێن تۆبه بكه‌ن ، یێ دلـۆڤانكاره ب وان پشتى تۆبه‌كرنێ وان عه‌زاب ناده‌ت . ووێ پاپۆڕێ ئه‌و د ناڤ وان پێلان ڕا برن یێن كو هند بلند دبوون حه‌تا وه‌كى چیایان لـێ دهاتن ( [ هود : 41-42 ] .
و ل دۆر هـژمـارا وان كـه‌سان یـێـن بـاوه‌رى ب نـووحـى ئــیــناى و دگه‌ل وى ل سه‌فینێ ســویار بــووین چه‌ند گـۆتنه‌ك ژ صه‌حابىیان هاتـیـنـه ڤـه‌گـوهاسـتـن ، ( عه‌بدللاهێ كوڕێ عه‌بباسى ) دبێژت : ئه‌و مرۆڤێن ل گه‌مىیێ سویار بووین هه‌مى پێگڤه دبنه حه‌شتێ كه‌س ، و ( كه‌عب ئه‌لئه‌حبار ) دبێژت : حه‌فتێ ودو بوون .. وئاشكه‌رایه كو نه ب تنێ بنه‌مالا نووحى د گه‌مىیێ دا بوون ، به‌لكى هه‌ر كه‌سه‌كێ باوه‌رى ب دینێ نـووحى هه‌ى ل گه‌مىیێ سویار بووبوو ، ئه‌گه‌ر خۆ یێ بیانى ژى با ، وهه‌ر كه‌سه‌كێ باوه‌رى نه‌ئیناى سویار نه‌بوو ئه‌گه‌ر خۆ ژ مرۆڤێن نووحى یێن نێزیك ژى با .
و ژ قورئانـێ ئاشكه‌را دبت كو ژ بنه‌مالا نووحى دو كه‌سێن نێزیكى وى هه‌بوون ژ كافران بوون ، له‌و خودێ ئه‌و ژى ب تووفانێ خندقاندن ، ئێك ژ وان ژنا نووحى ب خــۆ بوو ، ویێ دى كوڕێ وى بوو ، قورئان د ده‌ر حه‌قا ژنا نووحى دا دبێژت : ( ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا اِمْرَأَةَ نُوحٍ وَاِمْرَأَةَ لُوطٍ كَانَتَا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَيْنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ يُغْنِيَا عَنْهُمَا مِنْ اللَّهِ شَيْئًا وَقِيلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ ـ خودێ مه‌ته‌له‌ك ل سه‌ر حالـێ ڤان كافران ئینا ، كو ئه‌و تێكه‌لـىیا موسلمانان دكه‌ن وئه‌ڤ تێكه‌لـىیه چو مفاى ناگه‌هینته وان ، ب حالـێ ژنا پێغه‌مبه‌رێ خودێ نووحى ، وژنا پێغه‌مبه‌رێ خودێ لووطى : ئه‌و هه‌ردو ژنێن دو به‌نىیێن مه یێن چاك بوون ، ئینا وان خیانه‌ت د دینى دا ل وان كر ، وهه‌ردوو كافر بوون ، ڤێجا ڤان هه‌ردوو پێغه‌مبه‌ران چو مفا نه‌گه‌هانده وان ده‌مێ عه‌زابا خـودێ ب سـه‌ر وان دا هاتـى ، وبـۆ وان هـه‌ردوو ژنـكان هاته گـۆتن : هوین ژى د گه‌ل وان هه‌ڕن یێن دچنه ئاگرى ) [ التحریم : 10 ] .
و د ده‌ر حه‌قا كوڕى نووحى دا قورئان د بێژت: ( وَنَادَى نُوحٌ ابْنَهُ وَكَانَ فِي مَعْزِلٍ يَابُنَيَّ ارْكَبْ مَعَنَا وَلَا تَكُنْ مَعَ الْكَافِرِينَ . قَالَ سَآوِي إِلَى جَبَلٍ يَعْصِمُنِي مِنْ الْمَاءِ قَالَ لَا عَاصِمَ الْيَوْمَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِلَّا مَنْ رَحِمَ وَحَالَ بَيْنَهُمَا الْمَوْجُ فَكَانَ مِنْ الْمُغْرَقِينَ ـ ونووحى گازى كوڕێ خۆ كر ، وئه‌و یێ ل جهه‌كێ ڤه‌ده‌ر بوو ، ئینا نووحى گۆتێ : ئه‌ى كــوڕكــێ مــن د گـه‌ل مه ل پاپۆڕێ سویار ببه ، وتو د گه‌ل وان نه‌به یێن كافرى ب خودێ كرى دا نه‌خندقى . كوڕێ نووحى گـۆت : ئه‌ز دێ خـۆ گه‌هینمه چیایه‌كى دا ئه‌ز پێ ژ ئاڤێ قورتال ببم ، ونه‌خندقم ، ئینا نووحى به‌رسڤا وى دا : ئه‌ڤرۆ كه‌س نینه حوكمێ خودێ پاشڤه لـێ بده‌ت كو خه‌لك بێنه تێبـرن وخه‌ندقاندن ئه‌و تێ نه‌بت یێ خودێ ڕه‌حم پێ برى ، ڤێجا باوه‌رىیێ بینه و د گه‌ل مه ل پاپۆڕێ سویار ببه ، وپـێـلا بلند كه‌فته ناڤبه‌را نووحى وكوڕێ وى ، وئه‌و بوو ژ وان یێن خندقین وتێچووین ) [ هود : 42-43 ] .
وپـشتـى نــووحـى دیتى پێل گه‌هشته كوڕێ وى ، وى هه‌وار كره خودایێ خۆ : ( وَنَادَى نُـوحٌ رَبَّهُ فَقَالَ رَبِّ إِنَّ ابْنِي مِنْ أَهْلِي وَإِنَّ وَعْدَكَ الْحَقُّ وَأَنْتَ أَحْكَمُ الْحَاكِمِينَ . قَالَ يَانُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صَالِحٍ فَلَا تَسْأَلْنِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنِّي أَعِظُكَ أَنْ تَكُونَ مِنْ الْجَاهِلِينَ . قَالَ رَبِّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ أَنْ أَسْأَلَكَ مَا لَيْسَ لِي بِهِ عِلْمٌ وَإِلَّا تَغْفِرْ لِي وَتَرْحَمْنِي أَكُنْ مِنْ الْخَاسِرِينَ ـ ونووحى گازى خودایێ خــۆ كر وگۆت : خودایێ من ته سۆز دابوو من كو تـو مـن وعه‌یالـێ من ژ خـنـدقـانـدن وتێچوونێ ڕزگار بكه‌ى ، وهندى ئه‌ڤ كوڕێ منه یه‌ك ژ مرۆڤێن منه ، وهندى سۆزا ته‌یه ئه‌و ڕاستىیه یا چو خیلاف تێدا نه ، وتو ژ هه‌مى حوكمداران دادكــه‌رتـرى . خودێ گـۆت : ئه‌ى نووح هندى ئه‌و كوڕێ ته‌یه یێ تێچووى ئه‌و نه ژ وان مرۆڤێن ته‌یه یێن من سۆز دایه‌ته كو ئه‌ز وان ڕزگار بكه‌م ؛ چونكى ئه‌و كافره ، وكارێ وى نه یێ چاكه ، وئه‌ز ته ژ هندێ پاشڤه لـێ دده‌م كو تو پسیارا تشته‌كێ تو چــو ژێ نــه‌زانى ژ من بكه‌ى ، هندى ئه‌زم ئه‌ز شیـره‌تێ ل ته دكه‌م تو ب پسیاركرنا ژ ڤى تشتى نه‌بىیه ژ نه‌زانان . نووحى گـۆت : خودایێ من هندى ئه‌زم ئه‌ز خـۆ ب ته دپارێزم كو ئه‌ز پسیارا وى تشتى ژ ته بكه‌م یێ من چو زانین پێ نه‌هه‌ى ، وئه‌گه‌ر تو گــونــه‌هــا من ژێ نه‌به‌ى ، و ب دلـۆڤانىیا خۆ دلۆڤانىیێ ب من نه‌به‌ى ، ئه‌ز دێ ژ وان بم یێن زیان گه‌هاندىیه خـۆ ) [ هود: 45-47 ] .
وئه‌ڤه ده‌لیله ل سه‌ر هندێ كو مرۆڤاینىیا پێغه‌مبه‌ر وچاكان چو مفاى ناگه‌هینته مرۆڤى ئه‌گه‌ر كارێ مرۆڤى یێ خراب بت .
د گه‌مییێ دا :
وه‌كى مه گـۆتى : خودى نیشانه‌ك بۆ پێغه‌مبه‌رێ خۆ نووحى دانا بوو , دا پێ بـزانت كو ده‌مێ تووفانێ یێ نێزیك بووى ، كو فویریانا ته‌نویرێ بوو ، وگاڤا وى ئه‌ڤ نیشانه دیتى وى فه‌رمان ل خودان باوه‌ران كر كو ل گه‌مییێ سویار بـبـن ، ووه‌كى مه گـۆتى : هژمارا وان ـ ل دویڤ بۆ چوونا عه‌بدللاهێ كوڕێ عه‌بباسى ـ حه‌شتێ كه‌س بوون ، وژبلى مرۆڤان نووحى ـ ب فه‌رمانا خودێ ـ ژ هه‌ر حه‌یوانه‌كى ژى جــۆتــه‌ك ســویار كربوو ، دا نفشێ وان نه‌بریێت ، وئه‌ڤ خودان رحه یێن كو د گه‌مىیا ڕزگاربونێ دا هاتینه هلگرتن ، ئه‌و ب تنێ بوون ژ نه‌مانێ خلاس بووین وماینه ل سه‌ر عه‌ردى ، پشتى ئاڤ داهاتى ..
سه‌رهاتییا تووفانا مه‌زن :
پشتى ملله‌تێ نووحى پێغه‌مبه‌رێ خۆ دره‌وین ده‌رێخستى ، ونووح ژ باوه‌رى ئـیـنانا وان بـێ هیڤى بووى ، وى هه‌وارێن خۆ گه‌هاندنه خودایێ خۆ ، ئه‌وێ زوى د هه‌وارا وى هاتى و داخوازا وى ب بۆ ب جهــ ئیناى :( كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ فَكَذَّبُوا عَبْدَنَا وَقَالُوا مَجْنُونٌ وَازْدُجِرَ . فَدَعَا رَبَّهُ أَنِّي مَغْلُوبٌ فَانْتَصِرْ . فَفَتَحْنَا أَبْوَابَ السَّمَاءِ بِمَاءٍ مُنْهَمِرٍ . وَفَجَّرْنَا الْأَرْضَ عُيُونًا فَالْتَقَى الْمَاءُ عَلَى أَمْرٍ قَدْ قُدِرَ . وَحَمَلْنَاهُ عَلَى ذَاتِ أَلْوَاحٍ وَدُسُـرٍ . تَجْرِي بِأَعْيُنِنَا جَزَاءً لِمَنْ كَانَ كُفِرَ . وَلَقَدْ تَرَكْنَاهَا آيَةً فَهَلْ مِـنْ مُدَّكِرٍ . فَكَيْفَ كَانَ عَذَابِي وَنُذُرِ ـ بـه‌رى ملله‌تێ ته [ ئه‌ى موحه‌ممه‌د ] ملله‌تێ نووحى ژى به‌نىیێ مه نووح دره‌وین ده‌رێخستبوو ووان گـۆت : ئه‌و یێ دینه ، ووان ئه‌و پاشڤه لـێ دابوو و ب گه‌له‌ك ڕه‌نگێن عه‌زابێ گه‌ف لـێ كربوون ، ئه‌گه‌ر ئه‌و گازىیا خۆ نه‌هێلت . ئینا نووحى دوعا ژ خودایێ خۆ كرن كو ئه‌زێ لاوازم ومن هێزا ڤان نینه ، ڤێجا تو من سه‌ربێخه و ژ به‌ر كوفرا وان تـو وان عه‌زاب بده . ئینا مه دوعایا وى قه‌بویلكر ، ومه ده‌رگه‌هێن عــه‌سـمـانـى ب ئاڤه‌كا بۆش ڤه‌كرن ، ومه كانىیێن بۆش ل عه‌ردى په‌قاندن ، ڤێجا ئاڤا عه‌سمانى ویا عه‌ردى ل سه‌ر تێبرنا وان گه‌هشتنه ئێك ، ئه‌و تـێـبـرنا خـودێ سـه‌را شـركا وان بـۆ وان نڤیسى . ومــه نووح وئه‌وێن د گه‌ل دا ل سه‌ر گه‌مىیه‌كا خودان ده‌پ وبزمار هلگرتن ، ئه‌و ب پاڕاستنا مه و ل به‌ر چاڤێن مه دچت ، و ژ به‌ر كوفرا دره‌وپێكه‌ران وپشته‌ڤانى ژ لایێ مه‌ڤه بۆ نووحى مه ئه‌و خه‌ندقاندن . و ب ڕاستى مه چیـرۆكا نووحى د گه‌ل ملله‌تێ وى هێلا ؛ دا ببته نیشان ل سه‌ر شیانا مه بۆ وان كه‌سێن پشتى نووحى ، ودا ئه‌و هزرا خۆ تێدا بكه‌ن كانێ چ ب سه‌رێ ڤى ملله‌تى هات یێ كـو كوفر ب خودایێ خۆ كرى ، ئه‌رێ ڤێجا یه‌ك هه‌یه بیـرا خۆ لـێ بینته‌ڤه ؟ ) [ القمر : 9-16 ] .
دیمه‌نه‌كێ ب سه‌هم بوو ، عه‌ردو عه‌سمان كه‌تنه د خزمه‌تا نووحى دا ، عه‌سمانى ده‌رگه‌هێن خۆ ڤه‌كرن ، وعه‌ردى كانىێن خۆ په‌قاندن ، وعه‌زاب ئه‌گه‌ر ژبن پىیێن مرۆڤى زا ، و ل هنداڤ سه‌رێ بارى خودانى چو ڕێكێن ڕه‌ڤێ نابن ، وپشتى تـووفانـێ ئارمانـجـا خـۆ ب جـهـ ئیناى ، وڕوىیێ عه‌ردى ژ كوفرێ وكافـران مالـى ، فـه‌رمان ل ئاڤـێ هاتـه كرن شه‌ڕێ خو ڕاگرت ورحـه‌ت ببت : ( وَقِيلَ يَاأَرْضُ ابْلَعِي مَاءَكِ وَيَاسَمَاءُ أَقْلِعِي وَغِيضَ الْمَاءُ وَقُضِيَ الْأَمْرُ وَاسْتَوَتْ عَلَى الْجُودِيِّ وَقِيلَ بُعْدًا لِلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ ـ وپشتى ملله‌تێ نووحى تێچووى خودێ گـۆته عه‌ردى : ئه‌ى عه‌ردۆ تو ئاڤا خـۆ داعویره ، وئه‌ى عه‌سمان بارانێ ڕاوه‌ستینه ، وئاڤ كێمبوو وهشكبوو ، وفه‌رمانا خودێ ب تێبرنا ملله‌تێ نووحى ب جهــ هات ، وپاپۆڕ ل سه‌ر چیایێ جوودى ڕاوه‌ستا ، وهاته گـۆتن : دویركرن وتێچوون بۆ وى ملله‌تێ زۆردار بـت یێ پـێ ل تـوخـویبێن خـودێ داناى ، وباوه‌رى نه‌ئیناى .. ) [ هود : 44 ] .
پاشى : ( قِيلَ يَانُوحُ اهْبِطْ بِسَلَامٍ مِنَّا وَبَرَكَاتٍ عَلَيْكَ وَعَلَى أُمَمٍ مِمَّنْ مَعَكَ وَأُمَمٌ سَنُمَتِّعُهُمْ ثُمَّ يَمَسُّهُمْ مِنَّا عَذَابٌ أَلِيمٌ . تِلْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ مَا كُنتَ تَعْلَمُهَا أَنْتَ وَلَا قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ هَذَا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعاقِبَةَ لِلْمُتَّقِينَ ـ خــودێ گـــۆت : ئه‌ى نووح ب ته‌ناهى وسلامه‌تى ژ لایێ مه ڤه تو ژ پاپۆڕێ وه‌ره خوارێ ، و ب پیرۆزى ڤه ل ســه‌ر تــه و ل سـه‌ر وان ملله‌تێن د گه‌ل ته دا . وهنده‌ك كـۆم وملله‌ت هه‌نه ئه‌م د ژینا دنیایێ دا خـۆشىیێ دێ ده‌ینێ ، حــه‌تا ڕۆژا وان دئـێـت ، پاشى عه‌زابه‌كا ب ئێش ژ لایێ مه‌ڤه ل ڕۆژا قیامه‌تێ دێ گه‌هته وان . ئه‌و سه‌رهاتىیا هه یا مه بۆ ته ڤه‌گێڕاى ژ به‌حسێ نووحى وملله‌تێ وى [ ئه‌ى موحه‌ممه‌د ] ژ وان ده‌نگ وباسێن بۆرى یێن نه‌به‌رچاڤن ، ئه‌م بۆ ته ب وه‌حى دهنێرین ، نه ته ونه ملله‌تێ ته به‌رى ڤێ چه‌ندێ ئه‌و نه‌دزانى ، ڤێجا بێهنا خـۆ ل سه‌ر نه‌خـۆشى ودره‌وپێكرنا ملله‌تێ خـۆ فره‌هــ بكه ، وه‌كى پێغه‌مبه‌ران به‌رى ته بێهنا خـۆ فره‌هــ كرى ، هندى دویـمـاهىیا باشه ل دنیایێ وئاخـره‌تـێ بـۆ وان تـه‌قـوادارانـه یێن ژ خـودێ دترسن )[ هود : 47-49 ] .
پشتى تووفانێ :
پشتى خودێ فه‌رمان داى تووفان ب دویماهى بێت ، وعه‌رد ژ ئاڤێ هشك بووى ، خودێ وه‌سا حه‌زكر گه‌مىیا نووحى ل سه‌ر چیایێ ( جوودى ) ئه‌وێ دئێته هژمارتن ئێك ژ ناڤدارترین چیایێن كوردستانێ ڕاوه‌ستیا ، و ل جه‌رگێ كوردستانێ نووح ودوونــده‌ها وى ئاكنجى بوون ، و ب ڤێ چه‌ندێ كوردستانا ناڤیـن ـ ب نه‌صا قورئانێ ـ دئێته هژمارتن جهێ دووێ یێ به‌لاڤبوونا مرۆڤان .
وبه‌رى نوكه مه ڤه‌گوهاست بوو كو ژ ( عه‌بدللاهێ كوڕێ عه‌بباسى ) دئێته ڤه‌گیڕان كو نووح پێغه‌مبه‌ر پشتى تووفانێ سێ سه‌د وپێنجى سالان مابوو . (د ئیصحاحا نەهێ ژ (سفر التکوین) ژی دا ئەڤ چەندە هاتییە و ئەو دبێژت دەما نووح مری ژیێ وی نەهــ سەد و پێنجی سال بوون )
مرنا نووحى و ژییێ وى :
د چو ئایه‌تێن قورئانێ دا ، و د چو حه‌دیسێن دورست ژى دا نه‌هاتىیه ڤه‌گوهاستن كانێ ژییێ نووحى ـ سلاڤ لـێ بن ـ ده‌مێ مرى چه‌ند بوو ، ب تنێ قورئان ئیشاره‌تێ دده‌تـه وان سالان یێن نووحى د ناڤ ملله‌تێ خۆ دا بـۆراندین ده‌مێ وى گازىیا خۆ د ناڤ وان دا به‌لاڤ كرى ، قورئان دبێژت : ( وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَى قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عَامًا فَأَخَذَهُمْ الطُّوفَانُ وَهُمْ ظَالِمُونَ ـ و ب ڕاستى مه نووح بۆ ملله‌تێ وى هنارت ڤێجا ئه‌و هزار كێم پێنجى سالان د ناڤ وان دا مابوو ، وى به‌رێ وان ددا ته‌وحیدێ وئه‌و ژ شركێ ددانه پاش ، به‌لـێ وان گوهێ خۆ نه‌دا وى ، ئینا خودێ ئه‌و ب تووفانێ كوشتن، ووان ب كوفر وسه‌رداچوونا خۆ زۆردارى ل خۆ كر ) [ العنكبوت : 14 ] .
به‌لـێ به‌رى پێغه‌مبه‌رینییێ ، و پشتى تووفانێ نووح چه‌ند سالان ژىیا بوو ؟ ئه‌ڤه ب ڕێكا قورئانێ وسوننه‌تێ نه‌گه‌هشتییه مه ، ب تنێ ئه‌و گـۆتن د ده‌ست مه دا هه‌یه یا ژ ( عه‌بدللاهێ كوڕێ عه‌بباسى ) دئێته ڤه‌گوهاستن ، یا به‌رى نوكه مه ڤه‌گێڕاى ، كو ژییێ وى ده‌مێ ئه‌و مرى هزار وحه‌فت سه‌د وحه‌شتێ سال بوون . و ل دۆر وى جــهــێ نووح لـێ مرى وهاتییه ڤه‌شارتن ، ئه‌و ژى ب ڕێكێن دورست نه‌گه‌هشتىیه مه .
کومــێتــدان لسـه‌ر بابــه تـی