حه ديسا بیـست وپێنجێ أوليس قد جعل الله لكم ما تصدقون...
حه ديسا بیـست وپێنجێ
عن أبي ذر -رضي الله عنه- أن ناسا من أصحاب النبى -صلى الله عليه وسلم- قالوا للنبى -صلى الله عليه وسلم-: يا رسول الله، ذهب أهل الدثور بالأجور، يصلون كما نصلي، ويصومون كما نصوم، ويتصدقون بفضول أموالهم. قال: ( أوليس قد جعل الله لكم ما تصدقون، إن بكل تسبيحة صدقة، وكل تكبيرة صدقة، وكل تحميدة صدقة، وكل تهليلة صدقة، وأمر بالمعروف صدقة، ونهي عن منكر صدقة، وفي بضع أحدكم صدقة ). قالوا: يا رسول الله، أيأتى أحدنا شهوته ويكون له فيها أجر؟ قال: ( أرأيتم لو وضعها في حرام، أكان عليه فيها وزر؟ فكذلك إذا وضعها في الحلال كان له أجر ).
رواه مسلم
ئه‌بوو ذه‌ر -خودێ ژێ رازى بت- دبێژت: هنده‌ك مرۆڤ ژ صه‌حابیێن پیغه‌مبه‌رى -سلاڤ لی بن- گۆتنه پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن-: مرۆڤێن مالدار خێر هه‌مى بۆ خۆ برن، ئه‌و وه‌كى مه نڤێژان دكه‌ن، ووه‌كى مه ڕۆژیان دگرن، و ب مالێ خۆ یێ زێده خێران دكه‌ن. پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لی بن- گۆت: ما خودێ تشته‌ك بۆ هه‌وه ژى نه‌دانایه هوین خێران پێ بكه‌ن؟ ب هه‌ر ته‌سبیحه‌كى خێره‌ك هه‌یه، و ب هه‌ر ته‌كبیره‌كێ خێره‌ك هه‌یه، و ب هه‌ر ته‌حمیده‌كێ هه‌یه، و ب هه‌ر ته‌هلیله‌كێ خێره‌ك هه‌یه، وفه‌رمانا ب باشیێ خێره، وپاشڤه‌برنا ژ خرابیێ خێره، و د چوونا نڤینێ دا بۆ ئێك ژ هه‌وه خێر هه‌یه. گۆتن: ئه‌ى پێغه‌مبه‌رێ خودێ، ئێك ژ مه شه‌هوه‌تا خۆ ب جهـ بینت، وخێر بۆ بێته نڤیسین؟! گۆت: ئه‌رێ ما ئه‌گه‌ر وى د حه‌رامى دا ب جهئینابا بۆ وى گونه‌هـ نه‌دبوو؟ وه‌سایه ئه‌گه‌ر وى د حه‌لالى ژى دا ب جهئینا دێ بۆ وى خێر بت.
موسلم ڤه‌دگوهێزت
ژ ڤێ حه‌دیسێ بۆ مه ئاشكه‌را دبت كانێ صه‌حابیێن پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- چه‌ند دمجد بوون د كۆمكرنا خێران دان، و د مونافه‌سا د كارێ باش دا، ژ به‌ر ڤێ چه‌ندێ هنده‌ك صه‌حابیێن فه‌قیر هاتنه نك پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- وگازنده‌یێن خۆ گه‌هاندنێ، كو هه‌ر خێره‌كا ئه‌و دكه‌ن، برایێن وان یێن ده‌وله‌مه‌ند ژى دكه‌ن، وزێده‌ى ڤێ چه‌ندێ ئه‌و خێران ب مالێ خۆ ژى دكه‌ن، مه‌عنا: خێرێن مالداران ژ یێن وان پترن، وچونكى به‌رده‌ستێ وان یێ ته‌نگه ئه‌و قه‌ت نه‌شێن بگه‌هنه وان.. هه‌ر وه‌كى وان ب ڤێ چه‌ندێ دڤیا پێغه‌مبه‌ر -سلاڤ لێ بن- تشته‌كى نیشا وان بده‌ت، ئه‌و وى بكه‌ن، وخێرێن خۆ پێ زێده بكه‌ن، دا ده‌ره‌جا وان د به‌حه‌شتێ دا ژ یا برایێن وان كێمتر نه‌بت..
گاڤا پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- ئه‌ڤ چه‌نده ژ وان دیتى، بۆ وان ئاشكه‌را كر كو مه‌یدانا مونافه‌سا د خێرێ دا، یا به‌رفره‌هه، ب ڕه‌نگه‌كێ وه‌سا كو ئه‌گه‌ر مرۆڤه‌ك ژ به‌ر مانعه‌كى نه‌شیا مونافه‌سێ د خێره‌كێ دا بكه‌ت ژى، گه‌له‌ك كارێن دى هه‌نه ئه‌و دشێت قه‌ست بكه‌تێ، وخێرێن مه‌زن بۆ وان پێڤه بێن، وپێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- د ڤێ گۆتنا خۆ دا به‌حسێ سێ ژ وان كاران كرن، ئه‌و ژى ئه‌ڤه‌نه:
1- كرنا زكرێ خودێ ب ئه‌زمانى: ب تایبه‌تى گۆتنا: (سبحان الله، الله أكبر، الحمد لله، لا إله إلا الله) ئه‌ڤ گۆتنێن ب ساناهى ل سه‌ر ئه‌زمانى، خێرێن مه‌زن پێڤه دئێن، ئه‌گه‌ر مرۆڤ ب ئنیه‌ته‌كا باش بێژت، وباوه‌ریێ پێ بینت.. وئه‌گه‌ر ئه‌ڤ خێره ئه‌و بن یێن فایده‌یێ وان دگه‌هته مرۆڤى ب تنێ هنده‌ك خێرێن دى یێن گشتى ژى هه‌نه مفایێ وان دگه‌هته خه‌لكێ دى ژى، ژ وان ئه‌ڤ كارێ دووێیه.
2- فه‌رمانا ب باشیێ، وپاشڤه‌برنا ژ خرابیێ: مرۆڤ ده‌مێ باشییه‌كێ بزانت، نیشا خه‌لكى ژى بده‌ت، وگاڤا دیت كه‌سه‌ك یێ خرابیه‌كێ دكه‌ت، وى ئاگه‌هدار بكه‌ت، و ژ وى كارێ خراب بده‌ته پاش، یه‌عنى: مرۆڤه‌كێ خێرخواز بت، وپێ خۆش نه‌بت خرابى به‌لاڤ ببت، ئه‌ڤه ژى بۆ وى خێره، وده‌ره‌جێن وى پێ بلند دبن.
3- عه‌ده‌ت وكارین حه‌لال ب ئنیه‌تا باش دبنه خێر وعیباده‌ت: هه‌ر كاره‌كێ حه‌لال، یان عه‌ده‌ته‌كێ جڤاكى یێ باش یێ هه‌بت، مرۆڤ ئه‌گه‌ر بـكـه‌ت وئــنــیـه‌تا وى یا باش بت، بۆ وى ب خێر حسێب دبت، وپێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- به‌حسێ ئێك ژ كارێـن زێـده تایبه‌ت ب مرۆڤى ڤه كر، كو ب جهئینانا شه‌هوه‌تێیه ب ڕێكا حه‌لال، ئه‌گه‌ر ئنیه‌تا وى ئه‌و بت ئه‌و ب ڤى كارى خۆ ژ حه‌رامیێ بپارێزت، وحه‌قێ ژنكا خۆ ژ سه‌ر خۆ ڕاكه‌ت، مه‌عنا: عه‌ده‌ت ب ئنیه‌تا باش دبته عیباده‌ت.
وده‌مێ صه‌حابیان عه‌جێبیا خۆ ژ ڤێ گۆتنێ دیاركرى، وگۆتى: چاوا ئێك ژ مه شه‌هوه‌تا خۆ، یه‌عنى: ئێك ژ تایبه‌تیێن خۆ ب كار بینت، وخێر بۆ بێته نڤیسین؟! پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- به‌رێ وان دا قیاسێ، وگۆتێ: ئه‌رێ ده‌مێ ئێك ژ هه‌وه شه‌هوه‌تا خۆ ب ڕێكا حه‌رامى ب كار بینت ما گونه‌هـ بۆ وى نائێته نڤیسین؟ به‌لێ.. هه‌ر وه‌سا ئه‌گه‌ر ئه‌و وى د حه‌لالیێ ژى دا ب كار بینت، هنگى خێر دێ بۆ ئێته نڤیسین.
مفایێن حه‌دیسێ:
1- ئه‌ڤ حه‌دیسه هندێ دگه‌هینت كو صه‌حابیان مونافه‌سه د كارێن باش دا دكر، وبه‌رێ وان لێ بوو هه‌ر ئێك ژ وان باشیێن خۆ پتر لێ بكه‌ت.
2- كارێن حه‌لال وعه‌ده‌ت ئه‌گه‌ر مرۆڤ ب ئنیه‌ته‌كا باش بكه‌ت، دبنه عیباده‌ت، وخێرێن مرۆڤى پێ زێده دبن.
4- ڕێكێن خێرێ گه‌له‌كن، ومرۆڤ هه‌ر دێ شێت ئێك ژ وان كه‌ت.
5- مرۆڤێ زانا ده‌مێ تشته‌كى دبێژت، وپسیارا ده‌لیلى ژێ دئێته‌كرن، دا ئه‌و ئاخفتنا خۆ پێ په‌سه‌ند بكه‌ت، بلا بێنته‌نگ نه‌بت، وده‌لیلێ خۆ بێژت دا ئاخفتنا وى پتر جهێ خۆ د دلێن خه‌لكى دا بكه‌ت.
6- سـه‌ره‌ده‌ریا مێرى یا باش د گه‌ل ژنێ، ویا ژنێ د گه‌ل مێرى، ئێك ژ وان كارێن باشه یێن ئه‌و پێ نێزیكى خودێ دبن.
کومــێتــدان لسـه‌ر بابــه تـی