خو ژ گونههێن ئاشکه‌را وڤه‌شاتی بده پاش
خو ژ گونههێن ئاشکه‌را وڤه‌شاتی بده پاش
چونكى كارتێكرنه‌كا خراب، وشوینواره‌كێ كرێت، وبێ ئیفله‌حییه‌كا مه‌زن د گونه‌هێ دا هه‌یه، وهه‌ما به‌سه بێژین: گونه‌هه دبته ئه‌گه‌را هندێ مرۆڤ د چاڤێ خودێ دا بشكێت، وبهایێ وى ل نك مرۆڤێن جامێر ژى دا بێته خوارێ، وئه‌وه دبته ئه‌گه‌را هندێ ده‌رگه‌هێ قه‌نجییێ ل به‌ر مرۆڤى بێته گرتن، وخه‌م وكۆڤان ڕێكا خۆ بۆ دلێ وى ببینن..
وتشتێ ب ڤى ڕه‌نگى بت، ما یێ هه‌ژى هندێ نابت تو كه‌ربا خۆ بهاڤێیێ؟
وتشتێ مرۆڤ كه‌ربا خۆ دهاڤێتێ، ما یێ وه‌سا نابت مرۆڤ ژێ بڕه‌ڤت؟
گه‌له‌ك كه‌س هه‌نه ب چاڤه‌كێ كێم به‌رێ خۆ دده‌نه گونه‌هێ، ودلێن خۆ ب هندێ خۆش دكه‌ن كو ئه‌ڤ گونه‌هه یا بچویكه چو نینه، وئه‌وا هه دێ ب تۆبێ چت چو نینه، وئه‌وا هه -ئه‌گه‌ر یا كرێت ژى بت- قه‌یدى ناكه‌ت؛ چونكى ئه‌و دێ ب ئێكا ب تنێ حسێب بت، نه وه‌كى خێرێ ئه‌وا ئێك ب ده‌هان حه‌تا حه‌فت سه‌دان به‌لكى پتران ژى حسێب دبت.. وئه‌و ب خۆ كه‌فتنا د گونه‌هێ دا -وه‌كى ژ هنده‌ك پێشییێن مه دئێته ڤه‌گوهاستن- گه‌له‌ك خه‌سله‌تێن كرێت پێڤه دئێن:
*گونه‌هـ بێ ئه‌مرییا خودێیه، وئه‌وێ بێ ئه‌مرییا خودێ بكه‌ت خۆ هێژاى غه‌زه‌با وى دكه‌ت.
*گـونـه‌هـ دبـتــه ئـه‌گــه‌را هـنـدێ كه‌یفا دوژمنێ مرۆڤى یێ مه‌زنتر كو ئبلیسه، ب مرۆڤى بێت.
*گونه‌هـ مرۆڤى ژ ئارمانجا وى یا بلند كو به‌حه‌شته، دویر دكه‌ت.
*وئه‌و وى ب نك جه‌هنه‌مێ ڤه دبه‌ت.
*ومرۆڤ ب كرنا گونه‌هێ نه‌خۆشییێ دگه‌هینته نه‌فسا خۆ، ئه‌وا گه‌له‌ك عه‌زیز ل به‌ر وى.
هه‌ر وه‌سا ئه‌و دبته ئه‌گه‌را هندێ كو نه‌فسا وى یا پاقژ پیس ببت.
*وكرنا گونه‌هێ نه‌خۆشییێ دگه‌هینته وان ملیاكه‌تان ژى یێن كارێ مرۆڤى دنڤیسن ودپارێزن.
وئه‌و هه‌مى چێكرییان ل سه‌ر خودانێ خۆ دكه‌ته شاهد كو وى بێ ئه‌مرییا خودایێ خۆ كرییه.
ودا كـــو مـــه بهایێ خــۆ ل نك خـودێ هه‌بت، وحه‌تا ئه‌م خۆ ژ كرنا گونه‌هێ بده‌ینه پاش، دڤێت ئه‌م خۆ ل ڤان شوینوارێن كرێت یێن گونه‌هێ ئاگه‌هدار بكه‌ین:
ئێك: گونه‌هـ حالێ مرۆڤ وملله‌تان دگوهۆڕت:
به‌لێ ده‌مێ وان ئه‌مرێ خودێ شكاندى، و د فه‌رمانا وى نه‌هاتین، خودێ حال ل وان گوهاڕت، ومه‌سه‌له ل به‌ر وان ده‌رنشیف كر، و ل شوینا وان نعمه‌تێن ئه‌و تێدا به‌لا وموصیبه‌ت ئینانه ڕێكا وان:
(كَمْ تَرَكُوا مِن جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ ﴿٢٥﴾ وَزُرُوعٍ وَمَقَامٍ كَرِيمٍ ﴿٢٦﴾ وَنَعْمَةٍ كَانُوا فِيهَا فَاكِهِينَ ﴿٢٧﴾ كَذَٰلِكَ ۖ وَأَوْرَثْنَاهَا قَوْمًا آخَرِينَ ﴿٢٨﴾)(الدخان: 25-28) وئه‌ڤه نموونه‌یا ئێك ژ وان ملله‌تان بوو یێن بێ ئه‌مرییا خودێ كرى، كو ملله‌تێ فیرعه‌ونى بوو، ئه‌و باغ وبیستانێن وان هه‌ین، وئه‌و نعمه‌تێن ئه‌و تێدا، هه‌مى چوون، خودێ ژێ ستاندن، وملله‌ته‌كێ دى ل شوینا وان دانا.. وده‌مێ ئه‌و چووین نه عه‌رد ونه عه‌سمان ل سه‌ر وان ب خه‌م نه‌كه‌فتن: (فَمَا بَكَتْ عَلَيْهِمُ السَّمَاءُ وَالْأَرْضُ وَمَا كَانُوا مُنظَرِينَ ﴿٢٩﴾)(الدخان: 29).
ڕۆژا له‌شكه‌رێ موسلمانان (قوبرس) ستاندى، صه‌حابییێ پێغه‌مبه‌رى (ئه‌بوو ده‌ردائى) كره گرى، هنده‌كان گۆتێ: ته خێره ئه‌ڤرۆ تو دكه‌یه گرى، وئه‌ڤرۆ ئه‌و ڕۆژه یا خودێ ئیسلام تێدا ب سه‌ر ئێخستى؟ وى گۆت: مرۆڤ چ دبێ بهانه ل به‌ر خودێ ئه‌گه‌ر وان بێ ئه‌مرییا وى كر! یه‌عنى: ترسا ڤى صه‌حابى ئه‌و بوو، ڕۆژه‌ك بێت ئه‌ڤ ئوممه‌تا خودێ ب سه‌ركه‌فتنێ قه‌نجى د گه‌ل كرى، وسه‌رێ خه‌لكى ل به‌ر چه‌ماندى، بێ ئه‌مرییا خودێ بكه‌ت، و ب نك گونه‌هێ ڤــه بچت، ڤێجا ئـه‌ڤ بهایێ وان هه‌ى نه‌مینت، وئـــه‌و د چاڤێن خودێ دا بكه‌ڤن، وبێ بها بمینن!
وكه‌س ژ هه‌وه بلا نه‌بێژت: چاوا.. پانێ ئه‌م دبینن كافر وخودان گونه‌هـ ئه‌ڤرۆ ل یێ بلندییێ، وخودانێن حه‌قییێ ل نزمییان دبێ ده‌ستهه‌لاتن، ئه‌گه‌ر ئه‌ڤا هه واقع ژى بت، هوین پێ نه‌ئێنه خاپاندن، وبزانن كو خودێ سوننه‌ته‌ك د به‌نیێن خۆ دا هه‌یه دبێژنێ: (ئـسـتـدراج).
پێغه‌مبه‌ر -سلاڤ لێ بن- د گۆتنه‌كا خۆ دا به‌حسێ ڤێ سوننه‌تا خودایى دكه‌ت، وبه‌رسڤا وێ گرێكێ دده‌ت ئه‌وا د هزرا هنده‌ك كه‌سان دا په‌یدا دبت، ده‌مێ دبێژت: (إِذَا رَأَيْتَ الله يُعْطِي الْعَبْدَ مِنَ الدُّنْيَا عَلَى مَعَاصِيهِ مَا يُحِبُّ ، فَإِنَّمَا هُوَ اسْتِدْرَاجٌ)یه‌عنى: ئه‌گه‌ر ته دیت د سه‌ر گونه‌هكارییا عه‌بدى ڕا خودێ ژ دنیایێ وێ دده‌تێ یا وى دڤێت، تو بزانه ئه‌و (ئستدراجه) خودێ د گه‌ل دكه‌ت..( ) وئستدراج ئه‌وه تو تۆمكى بدانییه به‌ر نێچیرا خۆ، نه دا قه‌نجییێ لێ بكه‌ى وتێر بكه‌ى، به‌لكى دا تو وێ زویتر بێخییه ته‌لهێ، پاشى پێغه‌مبه‌رى ئه‌ڤ ئایه‌ته خواند: (فَلَمَّا نَسُوا مَا ذُكِّرُوا بِهِ فَتَحْنَا عَلَيْهِمْ أَبْوَابَ كُلِّ شَيْءٍ حَتَّىٰ إِذَا فَرِحُوا بِمَا أُوتُوا أَخَذْنَاهُم بَغْتَةً فَإِذَا هُم مُّبْلِسُونَ ﴿٤٤﴾)(الأنعام: 44) یه‌عنى: ده‌مێ وان پشت دایه ئه‌مرێ خودێ مه ده‌رگه‌هێن هه‌ر رزقه‌كێ هه‌ى ل سه‌ر وان ڤه‌كرن، و ل شوینا نـه‌خـۆشییێمــه ژیـارا وان خۆش كر.. حه‌تا ده‌مێ ئه‌و هێڕ وبه‌طران بووین ووان كه‌یف ب وێ قه‌نجییێ هاتى یا مـه دایێ، ژ نشكه‌كێ ڤه مه ئه‌و ب عه‌زابێ گرتن، ئێدى ئه‌و ژ هه‌ر خێره‌كێ بێ هیڤى بوون.
دو: گونه‌هـ ژیارا خودانى به‌رته‌نگ دكه‌ت:
وهزر نه‌كه‌ن كو مه‌خسه‌دا مه ب به‌رته‌نگییا ژیارێ ئه‌وه گونه‌هكار فه‌قیر دبت، یان به‌ریكا وى ژ مالێ دنیایێ ڤالا دبت.. نه! به‌رته‌نگییه‌كا نه‌خۆشتر ژ ڤێ بۆ ژیارێ هه‌یه، چه‌ند مرۆڤ ته دیتینه ژ لایێ مالى ڤه د بێ منه‌تن، به‌لێ ده‌لیڤه‌یه‌كا ب تنێ ژى ئه‌و هه‌ست ب خۆشییا دلى وفره‌هییا نه‌فسێ ناكه‌ن، ئه‌و هه‌مى مالێ وان هه‌ى نه‌شێت رحه‌تییا نه‌فسێ وته‌ناهییا دلى بده‌تێ، له‌و تو دبینى ئه‌م دخه‌مگینن، دلێن وان هه‌رده‌م هه‌ست ب خه‌ریبییه‌كا كوژه‌ك دكه‌ن، ڕاسته گونه‌هـ بۆ ده‌لیڤه‌یه‌كا كورت خۆشى وله‌ززه‌ته‌كا به‌روه‌خت ل نك وان په‌یدا دكه‌ت، به‌لێ هه‌ر زوى ئه‌و خۆشى ل به‌ر وان غه‌واره دبت، وئه‌و هه‌ست ب ته‌حلى وشه‌رمزارییا گونه‌هێ دكه‌ن.. ئه‌ڤه ئه‌گه‌ر ئه‌و ژ وان نه‌بن یێن گونه‌هێ ئێكجار دل لێ مراندى.
وبه‌سى گونه‌هێیه خرابى كو ئه‌و دلته‌نگییێ د دلێ خودانى دا په‌یدا دكه‌ت، وره‌ونه‌ق ورۆناهییا باوه‌رییێ ژ سه‌ر دێمێ وى دبه‌ت، له‌و تو دبینى ئه‌و د چاڤێن چاكان دا دشكێت، ووى چو بها ل نك وان نامینت.
هـه‌ڤـالـێ پـێـغـه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- (ئه‌بوو ده‌رداء) دبێژت: ئێك ژ هه‌وه بلا خۆ ژ هندێ بده‌ته پاش كو دلێن خودان باوه‌ران له‌عنه‌تان ل وى ببارینن بێى ئه‌و پێ بحه‌سیێت، پاشى گۆت: وهــویــن دزانـن ئه‌و ژ چییه؟ ئه‌و ژ هندێیه ده‌مێ مرۆڤه‌ك یێ ب تنێ بت بێ ئه‌مرییا خودێ دكه‌ت، ڤێجا خودێ نه‌ڤیانا وى د هاڤێته دلێن خودان باوه‌ران بێى ئه‌و پێ بحه‌سیێت.
یه‌عنى: ئه‌و دێ هند خۆ بینت عه‌بدێن خودێ یێن چاك حه‌ز ژ وی ناكه‌ن، وئه‌و ل به‌ر وان یێ ڕه‌شه.. بێى وى -یان وان- ته‌فسیره‌ك بۆ ڤێ نه‌ڤیانێ هه‌بت!
وگاڤا ئه‌و -ژ به‌ر گونه‌ها خۆ- گه‌هشته ڤى حه‌ددى، گه‌له‌ك كار وبارێن وى یێن دنیایێ ژى دێ تێك چن، وخودێ سعوودێ ناده‌تێ، حوذه‌یفه‌یێ كوڕێ یه‌مانى دبێژت: هه‌ر ملله‌ته‌كێ سڤكییێ ب حه‌قێ خودێ بكه‌ت، خودێ ئێكێ وه‌سا دێ ل سه‌ر وان زال كه‌ت كو سڤكییێ ب حه‌قێ وان بكه‌ت.
وهه‌ر ل سه‌ر ڤى بناخه‌یى عومه‌رێ كوڕێ عه‌بدلعه‌زیزى گۆتنه‌كا خۆ ئاڤا دكه‌ت، ده‌مێ دبێژت: هه‌ر كه‌سێ ژ ترسێن خه‌لكى دا فه‌رمانا ب باشییێ وپاشڤه‌برنا ژ خرابییێ بهێلت، خودێ هه‌یبه‌تا گوهدارییێ دێ ژێ ستینت، ڤێجا عه‌یالێ وى وئه‌و كه‌سێن ل بن ده‌ستێ وى دێ سڤكییێ ب فه‌رمانێن وى كه‌ن.
ووان هه‌ردووان ئه‌ڤ (بناخه‌یه) ژ گۆتنه‌كا پێغه‌مبه‌رێ خودێ -سلاڤ لێ بن- وه‌رگرتییه ده‌مێ دبێژت: (لاَ يُصِيبُ عَبْدًا نَكْبَةٌ فَمَا فَوْقَهَا أَوْ دُونَهَا إِلاَّ بِذَنْبٍ، وَمَا يَعْفُو الله عَنْهُ أَكْثَرُ)یه‌عنى: هـه‌ر بـه‌لایه‌كا دئێته ســه‌رێ عه‌بدى، یا بچویك بت یان یا مه‌زن بت، ژ به‌ر گونه‌هه‌ك ژ گونههێن وییه، وچه‌ند گونه‌هـ هه‌نه خودێ مرۆڤى پێ ناگرت ژى! وخودانێن دلێن زێندى ژ مرۆڤێن خودێ ئه‌ڤ چه‌نده باش دزانى، له‌و ئێكێ وه‌كى سوفیانێ ثه‌ورى دگۆت: ژ ئه‌خلاقێ ژنكا خۆ، وده‌وارا خۆ، ومشكێ مالا خۆ، ئه‌ز گونه‌ها خۆ دزانم!
گاڤا ته دیت تبیعه‌تێ ژنكا ته د گه‌ل ته نه‌خۆش بوو، یان تورمبێلا ته خۆ نه‌قۆله كر، یان مشكه‌ك كه‌فته مالا ته.. ئیمامێ زاهد سوفیانێ ثه‌ورى دبێژته ته: به‌رى هه‌ر تشته‌كى به‌رێ خۆ بده كارێ خۆ، دیاره ته گونه‌ها كرى، ڤێجا خودێ ڤیایه ب ڤێ نه‌خۆشییێ ته جزا بده‌ت!
سێ: گونه‌هـ دوژمناتییێ په‌یدا دكه‌ت:
دوژمناتییێ د ناڤبه‌را مرۆڤى ونه‌فسا وى دا، ئه‌وا دبته ئه‌گه‌را بێنته‌نگییێ، ودوژمناتییێ د ناڤبه‌را مرۆڤى وخه‌لكى دا ژى، ئه‌وا دبته ئه‌گه‌را شه‌ڕ ولێككه‌فتنێ، خودێ به‌حسێ ئه‌گه‌را وێ نه‌یاره‌تییێ بۆ مه ئاشكه‌را دكه‌ت ئه‌وا كه‌فتییه ناڤبه‌را ده‌سته‌كێن فه‌لان، ودبێژت: (وَمِنَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّا نَصَارَىٰ أَخَذْنَا مِيثَاقَهُمْ فَنَسُوا حَظًّا مِّمَّا ذُكِّرُوا بِهِ فَأَغْرَيْنَا بَيْنَهُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ ۚ وَسَوْفَ يُنَبِّئُهُمُ اللَّـهُ بِمَا كَانُوا يَصْنَعُونَ ﴿١٤﴾ )(المائدة: 14) وئایه‌ت یا ئاشكه‌رایه كو ده‌مێ وان پشت دایه كیتابا خودێ ئه‌وا بیرا وان ل حه‌قییێ دئیناڤـه خــودێ ئاگرێ كـه‌رب ونه‌ڤیانێ د ناڤبه‌را وان دا گه‌ش كر، و ل به‌ر سیبه‌را ڤێ ئایه‌تێ (شیخ الإسلام ابن تیمیه) دبێژت:
به‌لێ گرفتارییا مه ئه‌وه ژیانا (ماددى) گه‌له‌ك جاران چاڤێن مه ژ ڤان ئه‌گه‌رێن ڤه‌شارتى د پشت كاران ڕا دگرت، وناهێلت ئه‌م وان ببینن.
چار: گونه‌هـ ناهێلت مرۆڤ خۆشییێ ژ عیباده‌تى ببینت:
چ ئه‌و وى ئێكجار ژ كرنا عیباده‌تى بده‌ته پاش، یان نه‌هێلت ئه‌و تام بكه‌ته شرینییا عیباده‌تى، گاڤا ته دیت له‌شێ ته ژ كرنا عیباده‌ته‌كێ فه‌رض یان حه‌تا یێ سوننه‌ت گران دبت، یان تو یێ عیباده‌ته‌كى دكه‌ى به‌لێ تو چو تامێ ژێ وه‌رناگرى، تو بزانه ئه‌و ژ بێ ئیفله‌حییا گونه‌هه‌كا ته‌یه.. جاره‌كێ له‌شێ سوفیانێ ثه‌ورى چار هه‌یڤان ژ ڕابوونا ل شه‌ڤێ بۆ كرنا عیباده‌تى گران بوو، وى گۆت: ئه‌ز دزانم ئه‌و ژ به‌ر كیژ گونه‌ها من بوو.
وساله‌ك د سه‌ر مه‌كحولى ڕا بۆرى بێى ئه‌و جاره‌كا ب تنێ ژى ژ ترسێن خودێ دا بكه‌ته گرى، وى گۆت: ئه‌ڤه ژ به‌ر هندێ بوو جاره‌كێ من زه‌لامه‌ك دیت ژ ترسێن خودێ دا دكره گرى، من گۆت: ئه‌ڤه بۆ ریمه‌تى یێ ڤى كارى دكه‌ت.
وموحه‌ممه‌دێ كوڕێ سیرینى جاره‌كـێ سه‌را ده‌ینه‌كى كـه‌فـتـه سجنێ، وى گۆت: ئه‌ڤه ژ به‌ر هندێ بوو به‌رى چل سالان من تان ب مفلسییێ دا مرۆڤه‌كێ فه‌قیر.
د ئێك ژ سه‌رهاتییێن ئسرائیلییان دا هاتییه دبێژن: زه‌لامه‌كى گۆت: چه‌ند ئه‌ز بێ ئه‌مرییا خودێ دكه‌م، وئه‌و من عقووبه ناده‌ت، ئینا ده‌نگه‌ك هاتێ: چه‌ند ئه‌ز ته عقووبه دده‌م وتو پێ ناحه‌سییێى!!
به‌لێ د ناڤ عقووبه‌یێن خودێ دا بۆ مرۆڤان هنده‌ك عقووبه هه‌نه خودان پێ ناحه‌سییێت یان خۆ لێ ئاگه‌هدار ناكه‌ت، ژ وان ئه‌وه مرۆڤ چو خۆشى وتامێ ژ كرنا عیباده‌تى نه‌بینت، ودلێ خۆ ب هندێ خۆش بكه‌ت كو ئه‌و یێ عیباده‌تى دكه‌ت، چاڤێن وى هشك ببن وڕۆندكان ژ ترسا خودێ دا نه‌بارینن، ودلێ وى ڕه‌ق ببت وئێدى وه‌عظ وگۆتنین نازك كارى لێ نه‌كه‌ن.. ئه‌ڤه ژ عقووبه‌یێن خودێ یێن ڤه‌شارتینه بۆ گونه‌هكاران، له‌و ئێك ژ وان دوعایێن بۆ مه هاتینه ڤه‌گوهاستن (یێن مه‌ئثوور) ئه‌ڤه‌یه: یا ره‌ببى ئه‌ز خۆ ب ته دپارێزم ژ چاڤێن ڕۆندكان نه‌بارینن، و ژ دلێ خوشووع تێدا نه‌بت.
پێنج: گونه‌هـ ب گونه‌هێ ڤه دئێت:
سه‌هلێ كوڕێ عاصمى دبێژت: عقووبه‌یا گونه‌هێ گونه‌هه.. یه‌عنى: ئه‌گه‌ر مرۆڤى گونه‌هه‌ك كر، هنده‌ك جاران عقووبه‌یا وێ ئه‌وه خودێ به‌رێ وى دده‌ته گونه‌هه‌كا دى! وه‌كى زنجیرێ، گاڤا ته ده‌ستێ خۆ هاڤێته خه‌له‌كه‌كێ خه‌له‌كا دى دێ د دویڤ دا ئێت.
ڤێجا هشیارى خۆ به!
گونه‌هـ دبته ئه‌گه‌را هندێ كو خودێ ڕویێ خۆ ژ مرۆڤى وه‌رگێڕت، وهه‌ر جاره‌كا خودێ مرۆڤ هێلا ب هیڤییا وى ونه‌فسا وى ڤه، ئه‌و نه‌شێت خۆ به‌رانبه‌ر شه‌یطانێ خۆ بگرت، زانایێ ناڤدار (ئبن قه‌ییم) دبێژت: ئه‌ز ب خودێ كه‌مه دوژمن هێڕشه‌كێ نائینته سه‌ر ته، حه‌تا پشته‌ڤان به‌رێ خۆ ژ ته وه‌رنه‌گێڕت، ڤێجا تو هزر نه‌كه شه‌یطان ب سه‌ركه‌فت، به‌لێ ملیاكه‌تێ پارێزڤان تو هیلایه ب تنێ.
شه‌ش: بێ ئیفله‌حییا گونه‌هكارى هه‌مى چێكرییان ڤه‌دگرت:
زه‌لامه‌كى ل نك ئه‌بوو هوره‌یره‌ى گۆت: مرۆڤێ زۆردار هه‌ما زۆردارییێ ل خۆ ب تنێ دكــه‌ت، ئــه‌بــوو هـــوره‌یـــره‌ى گـــۆتــێ: تو دره‌وان دكــه‌ى! ئه‌ز ب وى كه‌مه یێ نه‌فسا من د ده‌ستان دا طه‌یر د هێلێن خۆ دا ژ به‌ر زولما زالمى دمرت.
وئه‌نه‌سێ كوڕێ مالكى ژى دگۆت: بزنمشك د كونا خۆ ڤه ژ له‌غه‌رى ژ به‌ر زولما مرۆڤان دمرت.
و ژ گۆتنا ڤان هه‌ردو صه‌حابییان ئاشكه‌را دبت كو بێ ئیفله‌حییا گونه‌هێ ناگه‌هته گونه‌هكارى ب تنێ، به‌لكى ئه‌و خۆ دگه‌هته حه‌یوانێ بێ ئه‌زمان ژى..
- بۆچى؟
- چونكى گونه‌ها گونه‌هكارى گه‌له‌ك جاران دبته ئه‌گه‌را هندێ خودێ ده‌رگه‌هێن ره‌حما خۆ ل به‌ر خه‌لكى بگرت، ونه ژ عه‌ردى ونه ژ عه‌سمانى رزقى نه‌ده‌ت، تشتێ دبته ئه‌گه‌را هندێ كو خۆ حه‌یوانێ كیڤى ژ برسان دا بمرت.
ئێشه‌كا ڤه‌گر دێ ئێته كه‌سه‌كى ل باژێڕه‌كى، دێ بینى خه‌لكێ باژێڕى هه‌مى دێ كه‌ڤنه ترسه‌كا مه‌زن كو نه‌خۆشییا وێ ئێشێ بگه‌هته وان ژى، له‌و دێ بینى ئه‌و خۆ ژ وى مرۆڤى وجهێ وى دده‌نه پاش، وپارێزه‌كا دژوار ژ وى تشتى دكــه‌ن یــێ ئێش پێڤه دئێت، به‌لێ ئه‌و قه‌ت ژ بێ ئیفله‌حییا گونه‌هكارى ناترسن، ده‌مێ د ناڤ وان دا په‌یدا دبت، وئه‌و هه‌مى دلێ خۆ ب هندێ خۆش دكه‌ن كو ئه‌ڤه تشته‌كه تابعى وییه، وهه‌ما ئه‌و خرابییێ ل خۆ دكه‌ت، وماده‌م هۆسایه هه‌وجه ناكه‌ت ئه‌م خۆ ژ وى بپارێزین.. هه‌ر وه‌كى گونه‌هـ نه ئێشه‌كا ڤه‌گره.
پێغه‌مبه‌ر -سلاڤ لێ بن- د گۆتنه‌كا خۆ دا به‌حسێ گونه‌ها هێلانا نڤێژا ب جماعه‌ت دكه‌ت، كو مخابن ل نك گه‌له‌ك ژ مه ئه‌ڤرۆكه هه‌ما ئه‌و هه‌ر نه گونه‌هه، دبێژت: دلێ من دچتێ ئه‌ز فه‌رمانێ بكه‌م دار بێنه كۆمكرن، پاشى فه‌رمانێ ب نڤێژێ بكه‌م كو بانگ بۆ بێته‌دان، پاشى فه‌رمانێ ل زه‌لامه‌كى بكه‌م كو نڤێژێ ل به‌را خه‌لكى بكه‌ت، پاشى ئه‌ز بچم به‌رێ خۆ بده‌مه وان زه‌لامان یێن نه‌هاتینه نڤێژێ.. ومالێن وان ب سه‌ر وان دا بسۆژم( ).
- بۆچى؟
- چونكى ئێشه‌كا ڤه‌گر ل نك وان هه‌یه ئه‌گه‌ر كونترۆل ل سه‌ر نه‌ئێته‌كرن خه‌طه‌را وێ دێ گه‌هته خه‌لكى هه‌مییێ، وبێ ئیفله‌حییا وێ خۆ دێ ب سه‌ر حه‌یوانه‌تێن بێ ئه‌زمان ژى دا ئێت.
حه‌فت: گونه‌هـ دلى دمرینت:
موحه‌ممه‌دێ كوڕێ واسعى دگۆت: گونه‌ها ل سه‌ر گونه‌هێ دلى دمرینت. یه‌عنى: ئه‌گه‌ر گونه‌هـ بۆ مرۆڤه‌كى بوو تبیعه‌ت، دلێ وى دێ مرت، وسه‌عیدێ كوڕێ موسه‌ییبى ژى ده‌مێ گۆتنا عه‌بدلمه‌لكێ كوڕێ مه‌روانى گه‌هشتییێ، ده‌مێ گۆتى: ئه‌ز یێ وه لێ هاتیم ئێدى كه‌یفا من ب وێ باشییێ نائێت یا ئه‌ز دكه‌م، وئه‌ز ل سه‌ر وێ گونه‌هێ ژى ب خه‌م ناكه‌ڤم یا ئه‌ز دكه‌م.. سه‌عیدى گۆت: ڤێ گاڤێ دلێ وى مر.
ومرنا دلى هنده‌ك نیشان بۆ هه‌نه، ژ وان:
كه‌یفا مرۆڤ ب كرنا گونه‌هان دئێت، له‌و دێ بینى ئه‌و گونههێن خۆ ئاشكه‌را دكه‌ت، وئه‌گه‌ر كه‌س وى نه‌بینت ژى پشتى هنگى ئه‌و وان به‌لاڤ دكه‌ت.
ڤیانا گونه‌هكاران د دلێ وى دا په‌یدا دبت، وده‌مێ ئه‌و وان دبینت دێمێ وى گه‌ش دبت، ودلێ وى خۆش دبت.
گاڤا ئه‌و مرۆڤێن خێرخواز وعیباده‌تكه‌ر دبینت بۆ وى نه‌خۆش دبت، چونكى وى كه‌یف ب وان نائێت، وئه‌و حه‌ز ژ وان ناكه‌ت.
ئه‌و گونه‌هێ ل دویڤ گونه‌هێ دكه‌ت، وقه‌ت جاره‌كێ ژ كارێ خۆ په‌شێمان نابت، وهزرا تۆبه‌كرنێ ناكه‌ت.
ئه‌گه‌ر باشییه‌ك یان عیباده‌ته‌ك ژ ده‌ستێ وى چوو، وئه‌و ڤێڕا نه‌گه‌هشت ئه‌و ب خه‌م ناكه‌ڤت، و ل به‌ر وى ئه‌وه هه‌ر وه‌كى چو چێ نه‌بووى.
ده‌مــێ كــاره‌كــێ كرێت، یان گونه‌هه‌ك ل نـك وى دئێته‌كرن، ئه‌و مویه‌كى ژ خۆ شاش ناكه‌ت، نه ب ده‌ست وده‌ڤى ئه‌و وى كارى دگــوهـۆڕت، ونه ب دلى ئه‌و ژێ عێجز دبت.
هه‌شت: هنده‌ك گونه‌هـ هنده‌ك عیباده‌تان پویچ دكه‌ن:
د ناڤ گونه‌هان دا هنده‌ك گونه‌هـ هه‌نه ده‌مێ تێكه‌لى عیباده‌ته‌كى دبن، چو خێرێ تێ ناهێلن، پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- دبێژت: (رُبَّ صَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ صِيَامِهِ إِلَّا الجُوعُ، وَرُبَّ قَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ قِيَامِهِ إِلَّا السَّهَرُ)
یه‌عنى: دبت ڕۆژیگره‌ك هه‌بت بارا وى ژ ڕۆژییا وى ب تنێ برس بت، ودبت ئێكێ ب شه‌ڤ بۆ كرنا عیباده‌تى ڕابت وبارا وى ژ ڕابوونا وى ب تنێ نه‌نڤستن بت.
ڕۆژیگرتن، وڕابوونا ب شه‌ڤێ بۆ كرنا عیباده‌تى، دو ژ وان كارێن باشن یێن به‌رێ خودانێ خۆ دده‌نه به‌حه‌شتێ، ووی ل نك خودێ ب بها دئێخن، به‌لێ هنده‌ك گونه‌هـ وه‌كى: غه‌یبه‌تێ وریمه‌تییێ هه‌نه، ده‌مێ تێكه‌لى ڤان كارێن باش دبن، وان پویچ دكه‌ن وچو خێرێ تێ ناهێلن.
ڤێجا بزانن گونه‌هـ چه‌ند زیانێ دگه‌هیننه خودانێ خۆ.
نه‌هـ: گونه‌هـ ڕێكا هیلاكێیه:
ده‌مێ مرۆڤ سه‌رهاتییێن ملله‌تێن بۆرین د قورئانێ دا دخوینت، بۆ وى ئاشكه‌را دبت كو هه‌ر گونه‌هه‌كا هه‌ى میراتێ ملله‌ته‌كى ژ ملله‌تێن بۆرینه، یێن كو خودێ ئه‌و ژ به‌ر وێ گونه‌هێ برینه هیلاكێ، وشه‌رمزارییا دنیایێ وئاخره‌تێ ئینایه ڕێكا وان.. سه‌رهاتییا ملله‌تێ نووحى وعاد وثه‌موود وقه‌ومێ لووطى وشوعه‌یبى وفیرعه‌ونى بخوینن، دێ بینن -ژ بلى كوفرا وان ب ته‌وحیدێ- هه‌ر ئێك ژ وان ڕه‌نگه‌كێ گونه‌هێ دكر، ئه‌و پێ هاتنه گرتن وتێبرن، ڤێجا ئه‌و كه‌سێ وه‌كى وان وێ گونه‌هێ بكه‌ت، ئه‌و یێ ڕێكا وان بۆ خۆ هل دبژێرت، ڤێجا بلا حێبه‌تى نه‌بت ئه‌گه‌ر ئه‌و ژى وه‌كى وان هاته تێبرن.
وتێبرنا مرۆڤى ئه‌و ئارمانجه یا شه‌یطانى هه‌ر ژ ڕۆژا ئێكێ یا بابێ مه تێدا بوویه مرۆڤه‌كێ خودان رح دانایه به‌ر سنگێ خۆ، ڤێجا ئه‌گه‌ر ته بڤێت كه‌یفا دوژمنێ خۆ ب خۆ بینى، وئارمانجا وى بۆ ب جهـ بینى، تو ویا ته دڤێت! به‌لێ دویماهییێ ژ خۆ پێڤه‌تر لۆمێ ل كه‌سێ نه‌كه.
ده‌هـ: گونه‌هكارى سه‌رى دكێشته دویماهییا خراب:
ودویماهییا خراب ئه‌وه مرۆڤ ل به‌ر مرنێ بێ ئه‌مرییا خودێ هلبژێرت، و ل سه‌ر كوفرێ یان گونه‌هێ بچت، ڤێجا بگه‌هته ڕویڕه‌شى وشه‌رمزارییا ئه‌به‌دى، و ب سه‌ربۆر هاتییه زانین كو ئه‌و كه‌سێن ژینا خۆ هه‌مى یان پتر ب كرنا گونه‌هێ وبێ ئه‌مرییا خودێ ڤه بۆراندى، ده‌مێ كه‌فتینه به‌ر مرنێ ئه‌زمانێ وان ب حه‌قییێ نه‌گه‌ڕیایه، ووان گۆتنه‌كا وه‌سا گۆتییه كو هێڤێنێ وان یێ پیس پێ ئاشكه‌را ببت، یان ژى ب مرنه‌كا وه‌سا كرێت چووینه كو نێزیكترین كه‌س بۆ وان نه‌فره‌تێ ژێ بكه‌ن..
وهه‌وجه‌ى هندێ ناكه‌ت ئه‌م نموونه‌یان ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ ڤه‌گوهێزین، چونكى هه‌ر ئێك ژ مه ئه‌گه‌ر هزرا خۆ د ژیانا خۆ دا بكه‌ت، پتر ژ نموونه‌یه‌كێ دێ ئێته بیرێ.. خودێ دویماهییا باش ب رزقێ مه بكه‌ت.
و ل دویماهییا ڤێ ناڤبڕى دێ بێژین:
ڕێكا چوونا به‌ر ب خودێ ڤه ب هێلانا گونه‌هێ ده‌ست پێ دكه‌ت، وئه‌گه‌ر ته بڤێت ڕۆژا قیامه‌تێ بهایێ ته ل نك خودێ یێ گران بت، ئه‌ڤرۆ به‌رى سوباهى، ونوكه به‌رى گاڤه‌كا دى ژ دل تۆبه بكه، و ل سه‌ر كارێ خۆ یێ بۆرى په‌شێمان ببه.
کومــێتــدان لسـه‌ر بابــه تـی