حه ديسا سێــزدێ
حه ديسا سێــزدێ
شـرۆڤـه‌كـرنـا چل حه‌دیسێن ئیمامێ نه‌وه‌وه‌ى_ ته‌حسین ئیبراهیم دۆسكى
عن أنس بن مالك -رضي الله عنه-، عن رسول الله -صلى الله عليه وسلم- قال: ( لا يؤمن أحدكم حتى يحب لأخيه ما يحب لنفسه ).
رواه البخاري ومسلم
ژ ئه‌نه‌سێ كوڕێ مالكى -خودێ ژێ رازى بت- دئێته ڤه‌گوهاستن، دبێژت: پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- گۆت: باوه‌ریا ئێك ژ هه‌وه تمام نابت حه‌تا وى ئه‌و بۆ برایێ خۆ بڤێت یا بۆ خۆ دڤێت.
بوخارى وموسلم ڤه‌دگوهێزن
د حه‌دیسا بۆرى دا، پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- به‌حسێ ئێك ژ وان تشتان كر یێن ئیسلاما مرۆڤى پێ تمام دبت، و د ڤێ حه‌دیسێ دا به‌حسێ تشته‌كێ دى دكه‌ت باوه‌ریا مرۆڤى پێ تمام دبت، وچونكى ئیسلام ب كار وكریاران ڤه یا گرێدایه، وباوه‌رى ب دلى ڤه، ئه‌و تشتێ ئیسلام پێ تمام دبت، كو نه‌مایتێكرن بوو، ب كار وگۆتنان ڤه هاته گرێدان، وئه‌و تشتێ باوه‌رى پێ تمام دبت، كو مرۆڤى ئه‌و تشت بۆ برایێ خۆ بڤێت یێ بۆ خۆ دڤێت، ب دلى ڤه هاته گرێدان.
وئه‌ڤ حه‌دیسه ئێك ژ وان حه‌دیسانه یێن زانایان گرنگیه‌كا مه‌زن دایێ؛ چـونـكـى ئـه‌و ئـێـك ژ وان تۆره‌یێن مه‌زن بـۆ مـه به‌رچاڤ دكه‌ت یێن كو پێتڤیه ل نك مرۆڤى هه‌بن ده‌مێ ئه‌و سه‌ره‌ده‌رى وته‌عامولێ د گه‌ل خه‌لكى دكه‌ت.
وده‌مێ پێغه‌مبه‌ر -سلاڤ لێ بن- دبـێـژت: ( لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ.. ) ئـێـك ژ هه‌وه باوه‌یێ نائینت، مه‌عنا وێ ئه‌و نینه ئه‌و دێ كافر بت، وباوه‌رى ئێكجار ل نك وى نامینت، به‌لكى مه‌خسه‌د پێ ئه‌وه -وه‌كى زانا دبێژن- ئه‌و باوه‌ریه‌كا تمام نائینت، چونكى ئه‌وێ ئه‌ڤ سالۆخه‌ته ل نك نه‌بت ژى ئه‌صلێ باوه‌ریێ دێ ل نك هه‌بت، وئه‌ڤ حه‌دیسه هندێ دگه‌هینت كو ئێك ژ چه‌قێن باوه‌یێ ئه‌وه مرۆڤى خێر بۆ برایێن خۆ یێن موسلمان بڤێت، كه‌یفا وى بێت ده‌مێ باشیه‌ك دگه‌هته وان، و ب خه‌م بكه‌ڤت ده‌مێ دبینت نه‌خۆشیه‌ك دگه‌هته وان، وئیمامێ نه‌وه‌وى دبێژت: یا باشتر ئه‌وه مه‌عنا (برا)ى د ڤێ حه‌دیسێ دا ب ڕه‌نگه‌كێ به‌رفره‌هتر ژ براینیا باوه‌ریێ بێته وه‌رگرتن، ومرۆڤى خێرا بۆ برایێ خۆ یێ كافر ژى بڤێت، كو حه‌ز بكه‌ت ئه‌و بێته د ئیسلامێ دا، وبه‌رده‌وامیا باوه‌ریێ بۆ برایێ خۆ یێ موسلمان بڤێت، ژ به‌ر ڤێ چه‌ندێ دوعایا هیدایه‌تێ بۆ كافرى تشته‌كێ ب خێره.
وپێغه‌مبه‌ر ب خۆ -سلاڤ لێ بن- به‌رى هه‌ر كه‌سه‌كێ دى ژ وان بوو یێن خێر بۆ برایێن خۆ دڤیا كانێ چاوا وى ئه‌و بۆ خۆ دڤیا، ئیمامێ موسلم ڤه‌دگوهێزت كو جاره‌كێ ئه‌بوو ذه‌ررى داخواز ژ پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- كر كو ئه‌و وى بكه‌ته مه‌زنێ جهه‌كى، ئینا پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- گۆتێ: ئه‌ز دبینم تو مرۆڤه‌كێ لاوازى، ومن ئه‌و تشت بۆ ته دڤێت یێ من بۆ خۆ دڤێت، مه‌زنیا دو مرۆڤان نه‌كه‌ى، ونه‌بیه وه‌كیل ل سه‌ر مالێ ئێتیمه‌كى.
وصه‌حابیێن پێغه‌مبه‌رى ژى -سلاڤ لێ بن- ب ڤى ڕه‌نگى بوون، عه‌بدللاهێ كوڕێ عه‌بباسى د گۆتنه‌كا خۆ دا دبێژت: ئه‌ز ئایه‌ته‌كا قورئانێ دخوینم وئه‌ز حه‌ز دكه‌م خه‌لك هه‌مى وى تشتى بزانن یێ ئه‌ز ژێ دزانم.
وهه‌ر جاره‌كا مرۆڤى ئه‌و خێر بۆ برایێن خۆ ڤیا یا وى بۆ خۆ دڤێت، مه‌عنا وێ ئه‌وه دلێ وى د ده‌ر حه‌قا وان دا یێ صافیه، وچو كه‌رب ونه‌ڤیانا وان ل نك وى نینه، وئه‌و حه‌سویدیێ ب وان نابه‌ت، وئه‌و كه‌سێ هۆسا بت دێ باوه‌ریا وى یا تمام بت.
مفایێن حه‌دیسێ:
1- ژ ڤێ حه‌دیسێ دئێته زانین كو ئێك ژ سالۆخه‌تێن كه‌سینیا مرۆڤێ خودان باوه‌ر ئه‌وه ئه‌و یێ (ئه‌نانى) نه‌بت، و ژ وان نه‌بت یێن حه‌ز دكه‌ن هه‌مى تشت بۆ وى ب تنێ بن، وخێر نه‌گه‌هته كه‌سه‌كێ دى ژ بلى وى.
2- چێ نابت مرۆڤێ خودان باوه‌ر كه‌سه‌كێ حه‌سوید بت، وكه‌رب ونه‌ڤیانا خه‌لكى د دلێ وى دا بت.
3- وئه‌ڤ حه‌دیسه هندێ دگه‌هینت كو باوه‌رى كێم وزێده دبت، ودبت مرۆڤ كاره‌كى بكه‌ت باوه‌ریا وى پێ كێم ببت، وكاره‌كێ دى بكه‌ت باوه‌ریا وى پێ زێده بت.
4- ب كارئینانا ڤێ یا د حه‌دیسێ دا هاتى، كو مرۆڤى خێر بۆ خه‌لكى هه‌میێ بڤێت، وحه‌ز بكه‌ت ئه‌و بگه‌هته وان یا دگه‌هته وى، دبته ئه‌گه‌را به‌لاڤبوونا ڤیان وحه‌ژێكرنێ د ناڤبه‌را كوڕێن جڤاكێ دا.
کومــێتــدان لسـه‌ر بابــه تـی