ئه‌و زانایێ به‌ر ب عه‌ردى ڤه نزمبووى
ئه‌و زانایێ به‌ر ب عه‌ردى ڤه نزمبووى
به‌رى سه‌رهاتییێ:
به‌رى سووره‌تا (الأعراف) سه‌رهاتییا ڤى زانایى بۆ مه ڤه‌گێڕت، د چه‌ند ئایه‌ته‌كان به‌حسێ چاكێن ملله‌تێ مووساى دكه‌ت، ودبێژت: پشتى ڤان مرۆڤان هنده‌ك كه‌سێن دى یێن خراب هاتن و ل شوینا وان بوونه ميراتگرێن كيتابێ.. وان كيتاب خواند وتێ گه‌هشتن، به‌لێ كار پێ نه‌كر، هه‌ر تشته‌كێ ژ دنيايێ كه‌فتبا به‌ر سنگێ وان ئه‌و تێ نه‌دبۆرین، وهه‌ر چه‌نده وان دزانى كو ئه‌ڤ كاره یێ دورست نینه ژى، به‌لێ وان ئه‌و دكر ودگۆت: چو نینه! خودێ گونه‌هێن مه دێ بۆ مه ژێ به‌ت! وئه‌گه‌ر تشته‌كێ دى یێ بێ خێر ژ دنیایێ جاره‌كا دى كه‌فتبا به‌را وان، دیسا ئه‌و ژێ ده‌رباس نه‌دبوون، ودا ب ناڤ دا چن، وى بۆ خۆ حه‌لال كه‌ن..
ئه‌ڤه ده‌سته‌كه‌كا مرۆڤان بوو ژ ئسرائیلییان پشتى مووساى ودویكه‌فتییێن وى هاتبوون، ئه‌و دنه‌زان نه‌بوون، وان ئه‌و كیتاب دخواند یا خودێ بۆ پێغه‌مبه‌رێ وان هنارتى، وتێ دگه‌هشتن، به‌لێ ژ به‌ر حه‌ژێكرنا وان بۆ دنیایێ وخۆشییێن وێ، وان كار ب ئه‌حكامێن كیتابێ نه‌كر؛ چونكى ئه‌و گه‌له‌ك جاران نه ل دویڤ شه‌هوه‌ت ودلچوونێن وان بوو..
مه‌عنا: ئێك ژ مه‌زنترین ئه‌گه‌رێن سه‌ردابرنا مرۆڤى حه‌ژێكرنا دنیایێ ودویكه‌فتنا شـه‌هـوه‌تـانـه، ب تایبه‌تى ئه‌گه‌ر د سه‌ر (شه‌هوه‌تێ) ڕا (شوبهه‌ت) ژى ل نك وى هـه‌بـن، وه‌كــى ڤـان ئه‌وێن دویكه‌فتنا دنیایێ دكر ودگۆت: خودێ یێ ب ره‌حمه، ئه‌م دێ تۆبه كه‌ین وئه‌و دێ تۆبا مه قه‌بویل كه‌ت.
وئه‌و كه‌سێن ب ڤى ڕه‌نگى بن، (شه‌هوه‌ت) به‌رێ وان دێ ده‌ته زێده‌گاڤى وسه‌رداچوونێ، و(شوبهه‌ت) دێ به‌رێ وان ده‌ته گوهۆڕینا د دینى دا، وپه‌یداكرنا بیدعه وكارێن نه‌دورست.. وئه‌ڤه ئه‌و ئاتافه یا ژ هه‌مى كه‌سان پتر دگه‌هته دو ڕه‌نگێن مرۆڤان: زانایێن دینى، وعیباده‌تكه‌رێن نه‌زان!
وپشتى سووره‌تێ ئیشاره‌ت دایه ڤێ ده‌سته‌كێ ژ ئسرائیلییان، نموونه‌یه‌كا ده‌سنیشانكرى، كو د واقعى دا ل به‌رچاڤ چێبووى، بۆ مه ڤه‌گێڕا، دا بۆ مه ئاشكه‌را بكه‌ت كانێ چاوایه ده‌مێ مرۆڤه‌كێ زانا كارى ب زانینا خۆ نه‌كه‌ت، وخۆ به‌ر ب دنیایێ وشه‌هه‌واتێن وێ ڤه نزم دكه‌ت، ڤێجا د ئه‌حكام وفه‌توایێن خۆ دا ژ حه‌قییێ دویر دكه‌ڤت، ئه‌و نموونه چ بوو؟ و چ ده‌رس وعیبره‌ت ژێ دئێنه وه‌رگرتن؟
دا به‌رێ خۆ بده‌ینێ..
سه‌رهاتى وه‌كى د قورئانێ دا هاتى:
د ســووره‌تــا (الأعـــراف) دا، ئایــه‌تێن (175-176)ێدا، قورئان سه‌رهاتییا ڤى زانایى ب ڤى ڕه‌نگى ڤه‌دگێڕت:(وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذِي آتَيْنَاهُ آيَاتِنَا فَانْسَلَخَ مِنْهَا فَأَتْبَعَهُ الشَّيْطَانُ فَكَانَ مِنَ الْغَاوِينَ 175 وَلَوْ شِئْنَا لَرَفَعْنَاهُ بِهَا وَلَٰكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الْأَرْضِ وَاتَّبَعَ هَوَاهُ ۚ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَثْ ۚ ذَٰلِكَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا ۚ فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ 176)ومه‌عنا ڤان ئایه‌تان ب كورتى ئه‌ڤه‌یه، خودێ دبێژته پێغه‌مبه‌رێ خۆ -سلاڤ لێ بن-: تو ئه‌ى موحه‌ممه‌د، بۆ ئوممه‌تا خۆ به‌حسێ وى مرۆڤى بكه يێ مه ئايه‌ت وده‌ليلێن خۆ داينێ، ڤێجا وى خۆ فێرى وان كر، پاشى كوفر پێ كر، وئه‌و هاڤێتنه پشت خۆ، ئينا شه‌يتانى ئه‌و ژێرده‌ستى خۆ كر، ڤێجا ئه‌و بوو ژ وان به‌رزه‌بوويێن تێچووى. وئه‌گه‌ر مه ڤيابا كو بهايێ وى بلند كه‌ين ژ به‌ر وان ئايه‌تێن مه داينێ، ئه‌م دا وه كه‌ين، به‌لێ وى ده‌ست دا دنيايێ ودويكه‌فتنا دلچوونێن خۆ كر. ڤێجا مه‌ته‌لا ڤى زه‌لامى وه‌كى مه‌ته‌لا صه‌يه، ئه‌گه‌ر تو ڕاهێلییێ يان بهێلى هــه‌ر دێ حـلـكـه‌حـلـكـێ كــه‌ت، ئــه‌ڤــه سالۆخه‌ت ومه‌ته‌لا وى ملله‌تییه يێ دره‌و ب ئایه‌تێنمه كرى، ڤێجا تو -ئه‌ى موحه‌ممه‌د- سه‌رهاتى وچيرۆكێن ملله‌تێن به‌رێ ڤــه‌گـــێــڕه، چونكى د ڤه‌گێڕانا وان دا موعجزه‌يه‌كا مه‌زن هه‌يه؛ دا به‌لكى ملله‌تێ ته هزرا خۆ د وێ چه‌ندێ دا بكه‌ن.
ئه‌و زانایێ هه كى بوو؟
,وه‌كى ل ده‌سپێكێ ژى مه گۆتى قورئانێ گه‌له‌ك سه‌رهاتى بۆ مه ڤه‌گێڕاینه بێى ناڤێن وان كه‌سان بۆ مه ده‌سنیشان بكه‌ت یێن ڕویدانێن سه‌رهاتییێ ل سه‌ر ملى ڕاده‌وستن؛ چونكى عیبره‌ت د سه‌رهاتییێ ب خۆ دا هه‌یه، وزانینا ناڤان چویێ ل مه‌سه‌لێ زێده ناكه‌ت.. به‌لێ مرۆڤ ب تبیعه‌تێ خۆ یێ (فضوولیه) وده‌مێ گوهـ ل سه‌رهاتییه‌كێ دبت حه‌ز دكه‌ت بزانت كانێ ئه‌و سه‌رهاتى كه‌نگى و ل كیڤه چێبوویه، و ب سه‌رێ كێ هاتییه؟
وزانایێن ته‌فسیرێ ژى، پێخه‌مه‌ت ئاشكه‌راكرنا مـه‌عـنـایـا ئایه‌تێن قورئانێ ب ڕه‌نگه‌كێ تــمــامــتر، دویچوونا (ئه‌خبار) و(ریوایه‌تێن) جودا جودا كرییه؛ دا ئه‌صلێ هـه‌ر سه‌رهاتییه‌كێ ب به‌رفره‌هى بۆ مه ئاشكه‌را بكه‌ن، وهنده‌ك جاران پتر ژ ریوایه‌ته‌كێ ب ده‌ست وان كه‌فتییه، ووان ئه‌و هه‌مى بۆ مه تۆماركرینه، بێى (جـه‌زم) بكه‌ن كانێ كـیـژ ریوایه‌ت ژ كیژكێ دورستتره ئه‌گه‌ر چو ده‌لیلێن ب هێز د ده‌ست وان دا نه‌بن.
و د ده‌ر حه‌قا ده‌سنیشانكرنا كه‌سینییا ڤى زانایى دا، وكانێ ئه‌و یێ ژ كى بوو، وكه‌نگى ژیایه؟ ته‌فسیرزانان پتر ژ گۆتنه‌كێ هه‌نه، ژ وان گۆتنان:
🔘1- ژ عه‌بدللاهێ كوڕێ مه‌سعوودى دئێته ڤه‌گوهاستن، دبێژت: ل سه‌ر ده‌مێ مووسا پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن-، و د ناڤ هه‌ڤالێن وى دا زانایه‌كێ زیره‌ك وتێگه‌هشتى هه‌بوو، ناڤێ وى (به‌لعام) بوو، و ژ خه‌لكێ مه‌دین بوو، مووساى ئه‌و هنارته نك مه‌لكێ مه‌دیه‌نێ؛ دا به‌رێ وى بده‌ته دینێ دورست، ئینا وى مه‌لكى ئه‌و زانا به‌رتیل كر، وقانع كر كو دینێ خۆ بهێلت، وبچته سه‌ر دینێ مه‌لكى، و ب ڤێ چه‌ندێ ئه‌و د سه‌ر دا چوو وخه‌لك ژى د گه‌ل خۆ د سه‌ر دا برن.
🔘2- و ژ عه‌بدللاهێ كوڕێ عه‌بباسى دئێته ڤه‌گوهاستن كو ئه‌ڤ زه‌لامه ل سه‌ر ده‌مـێ مووساى بوو، به‌لێ ئه‌و ژ ملله‌تێ مووساى نه‌بوو، به‌لكى ژ وان بوو یێن ل باژێڕێ (به‌یتولمه‌قدسێ) دژیان، گاڤا مووساى سه‌ركێشییا ملله‌تێ خۆ كرى وبه‌ر ب باژێڕێ پیرۆز ڤه چووی دا وى ژ ده‌ستێ (جه‌ببارینان) بینته ده‌ر، خه‌لكێ باژێڕى هاتنه نك ڤى زانایى، ودبێژن: هه‌ر دوعایه‌كا وى كربا قه‌بویل دبوو، وگۆتنێ: دوعایه‌كێ بۆ مه بكه كو به‌لایا مووساى وملله‌تێ وى ژ مه ڤه‌ببت، وى گۆت: ئه‌گه‌ر ئه‌ز دوعایه‌كا ب ڤى ڕه‌نگى بكه‌م، دین ودنیایا من دێ چت..
به‌لێ ئه‌و مانه پێڤه وبه‌رتیل كر حه‌تا وى دوعا كرى، وئه‌و ب سه‌رێ مووساى وملله‌تێ وى هاتى یا ب سه‌رى هاتى، كو چل سالان ژ باژێڕێ پیرۆز هاتینه دویركرن.
🔘3- وهنده‌ك زانایێن دى دبێژن: ئه‌و زانایه‌كێ ئسرائیلى بوو، ل سه‌ر ده‌مێ یووشه‌ع پێغه‌مبه‌رى هاتبوو ئه‌وێ پشتى مووساى -سلاڤ لێ بن- سه‌ركێشییا ئسرائیلییان كرى، و(بیه‌تولمه‌قدس) ل سه‌ر ده‌ستێ وى هاتییه ڤه‌كرن، ده‌مێ یووشه‌عى وهه‌ڤالێن خۆ ڤیاى جیهادێ بكه‌ن، وقه‌ستا باژێڕێ پــیــرۆز بـكــه‌ن؛ دا كافـــران ژێ ده‌ربێخــن، ڤـــى زانایــى خـۆ ژ پێغه‌مبه‌ر وخودان باوه‌ران ڤه‌ده‌ر كر، وقه‌ستا چه‌په‌رێ كوفرێ كر، وخۆ دا دگه‌ل وان، وته‌شجیعا وان كر دا ئه‌و شه‌ڕێ خودان باوه‌ران بكه‌ن.
🔘4- و ژ سه‌عیدێ كوڕێ موسه‌ییه‌بى دئێنه ڤه‌گوهاستن دبێژت: د جاهلیه‌تێ دا ل مه‌دینێ زه‌لامــه‌كــێ زانا هه‌بوو دگۆتنێ: بابێ عامرێ راهب، ته‌ورات وئنجیل خواندبوو ودگۆت: ئه‌زێ ل سه‌ر دینێ ئیبراهیمى، گاڤا پێغه‌مبه‌ر -سلاڤ لێ بن- هـاتى، وى بـاوه‌رى پێ نه‌ئینا، و ژ مه‌دینێ ده‌ركه‌فت وقه‌ستا مه‌كه‌هێ كر، وقوره‌یشى پالدان دا شه‌ڕێ خودان باوه‌ران بكه‌ن، وده‌مـــێ مــوسلمان ب سه‌ركه‌فتین ئه‌و ژ حیجازێ ڕه‌ڤى وقه‌ستا شامێ كر وما ل وێرێ حه‌تا ل سه‌ر كوفرێ مرى.
🔘5- و ژ عه‌بدللاهێ كوڕێ عه‌مرى دئێته ڤه‌گوهاستن كو ئه‌ڤ زه‌لامه (أمیة بن أبی الصلت)ێ ثه‌قه‌فى یێ شاعر بوو، د جاهلیه‌تێ دا ئه‌و چووبوو سه‌ر دینێ عیساى، وئنجیل وته‌ورات خواندبوون، ودگۆت: ئه‌وێ ل سه‌ر دینێ ئیبراهیمى، عیباده‌تێ صه‌نه‌مان قه‌بویل نه‌دكر، وڤه‌خوارن حه‌رام دكر، وگه‌له‌ك شعر ب ڤێ چه‌ندێ ڤه‌هاندبوون..
گــاڤـــا پــێــغــه‌مـبـه‌ر -سلاڤ لێ بن- ب ئیسلامێ هاتییه هنارتن، وى حه‌سویدى ب پێغه‌مبه‌رى بر وباوه‌رى پێ نه‌ئینا، وخۆ دا د گه‌ل چه‌په‌رێ كوفرێ، هه‌ر چه‌نده وى دزانى كو ئه‌و د نه‌حه‌قن ژى.
ودل پتر ب هندێ رحه‌ت دبت كو ئه‌و زه‌لامێ زانا ئێك ژ زانایێن ئسرائیلییان بت یێن پشتى مووسا پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- هاتین؛ چونكى سیاقێ ئایه‌تان به‌حسێ ئسرائیلییان ل سه‌ر ده‌مێ مووساى دكه‌ت، ودبێژت: پشتى وان هنده‌ك هاتن ڕێیا خۆ گوهاڕت ودویكه‌فتنا پێغه‌مبه‌رێ خۆ نه‌كر، له‌و ئه‌م بۆچوونا سیێ دورستتر دزانین، وخودێ چێتر دزانت.
ڤى زانایى چ كربوو؟
قورئان بۆ مه ئاشكه‌را دكه‌ت كو ئه‌ڤ زه‌لامێ به‌ختڕه‌ش یێ ژ به‌ر كارێ خۆ یێ خراب خۆ هێژاى هندێ كرى خودێ وى د كیتابا خۆ دا بكه‌ته نموونه‌یێ خرابیێ، مرۆڤه‌كێ نه‌زان نه‌بوو:(وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذِي آتَيْنَاهُ آيَاتِنَا )ئه‌ڤ مرۆڤه یێ فه‌رمان ل پێغه‌مبه‌رى -سلاڤ لێ بن- دئێته كرن كو سه‌رهاتییا وى ڤه‌گێڕت، یێ چاوا بوو؟ خودێ دبێژت: مه ئایه‌تێن خۆ دابوونێ..
یه‌عنى: ئه‌و مرۆڤه‌كێ زانابوو ب وان ئایه‌تان یێن خودێ بۆ پێغه‌مبه‌رێ خۆ هنارتین، وحه‌تا ئه‌م بزانین كانێ مسته‌وایێ زانین وگرێدانا وى ب ئایه‌تێن خودێ ڤه چه‌ند بوو، به‌رێ خۆ بــده‌نــه تــه‌عــبـیرا قورئانێ چ گۆت:(فَانْسَلَخَ مِنْهَا )وسه‌لخاندن (یان: گوراندن) ئه‌وه چه‌رم ژ گۆشتى بێته ڤه‌كرن، یه‌عنى: دین وئایه‌تێن خودێ هند ب وى ڤه دنویسای بوون وه‌كى پێڤه نویسیانا چه‌رمى ب گۆشتى ڤه، به‌لێ وى چ كر؟ وى ئه‌و ژ خۆ ڤه‌كر، ژێڤه‌كرنه‌كا وه‌سا یا زڤڕین د دویڤ دا نه‌بت.
ئــه‌و مـــرۆڤه‌كێ زانا بوو، به‌لێ وى خۆ ژ ئیمان وباوه‌ریێ ڤه‌كر، ئایه‌تێن خودێ هاڤێتن، (فَأَتْبَعَهُ الشَّيْطَانُ)(أتبعه) یه‌عنى: خۆ ڤێڕا گه‌هاند، ونه‌گۆت: (تبعه) یه‌عنى: ب دویڤ كه‌ت؛ دا باش بێته زانین كو ده‌مێ وى خۆ ژ ئایه‌تێن خودێ ڤه‌كرى، وپشت دایه ڕێكا وى، شه‌یطان ڤێڕا گه‌هشت وه‌كى حه‌یوانه‌كێ دوڕنده ده‌مێ خۆ ب (فه‌ریسه‌یا) خۆ ڕا دگه‌هینت، ودده‌ته به‌ر په‌نج وكێلبان!
وئه‌نجام چ بوو؟(فَكَانَ مِنَ الْغَاوِينَ )و(غیوایه‌ت) ئه‌وه مرۆڤ د ئنیه‌ت وكارێ خۆ هه‌ر دووان دا یێ به‌رزه بت، مه‌عنا: ده‌مێ شه‌یطان ڤێڕا گه‌هشتى ئێكا هند ژ وى چێكر ئنیه‌تا وى ژى خراب ببت، وكارێ ئه‌و دكه‌ت ژى یێ دورست نه‌بت.. به‌لكى مرۆڤه‌ك هبت كارێ وى یێ خراب بت به‌لێ ئنیه‌تا وى یا باش بت، یان ئنیه‌تا وى یا خراب بت به‌لێ كارێ وى یێ باش بت، وهنگى به‌لكى خێره‌ك د وى هه‌بت بۆ وى یان بۆ خه‌لكى، به‌لێ ئه‌ڤى نه چو خێر بۆ وى نه بۆ خه‌لكى تێ هه‌یه؛ چونكى نه ئنیه‌ت نه كارێ وى یێ دورست نینه.
وعلم خودانێ خۆ بلند دكه‌ت وقه‌در وقیمه‌تێ وى د ناڤ خه‌لكى دا مه‌زن دكه‌ت، به‌لێ عـــلـــمــێ ڤى كه‌سى ئه‌ڤ فایده ل وى نه‌كر، به‌لكى بوو به‌لا سه‌رێ وى وئه‌و ل نك خودێ و ل نك به‌نییان ژى پتر ڕوى ڕه‌ش وشه‌رمزار كر، وئه‌گه‌ر ئه‌و یێ زانا نه‌با وجاهله‌ك با بۆ وى باشتر بوو؛ چونكى بارێ وى دا یێ سڤكتر بت، (وَلَوْ شِئْنَا لَرَفَعْنَاهُ بِهَا )خودێ حه‌ز نه‌كر وى ب عــلمێ وى بلند بكه‌ت، به‌لكى ئه‌و نزم كر، بۆچى؟ چونكى هممه‌ته‌كا بێ خێر وى هه‌بوو، ل شوینا كو ئه‌و علمێ خۆ بكه‌ت ڕێك بۆ چوونا به‌ر ب سه‌رئه‌ڤرازیێ ڤه، وى نزمى پێ خواست، پشتى وى ب هه‌مى ڤه مه‌یل بۆ دنیایێ كرى، ودا ئایه‌ت نزمیا وى پتر بۆ مه به‌رچاڤ بكه‌ت، ل شوینا بێژت: مه‌یلا وى بۆ دنیایێ بوو، گۆت: (وَلَٰكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الْأَرْضِ )په‌یڤا (عه‌رد) بۆ دنیایێ ب كارئینا.. عه‌رد ئه‌وێ نزم، یێ مرۆڤ پێ لێ ددانت!
و ژ بلى هیممه‌تا وى یا نزم ومه‌یلا وى به‌ر ب ئاخێ ڤه، ئه‌گه‌را سه‌ره‌كى یا دى یا ئه‌و بریه هیلاكێ ئه‌و بوو:(وَاتَّبَعَ هَوَاهُ ۚ ) یه‌عنى: وى ئه‌و هیدایه‌ت هێلا یا پێغه‌مبه‌ر پێ هاتى، ودویكــه‌فــتــنــا هــه‌وایــێ نه‌فسا خۆ كر، دلچوونێن خۆ بۆ خۆ كرنه ئیمام وپێشه‌وا، وئه‌ڤه دو ژ مه‌زنترین وان ئه‌گه‌رانه یێن زانا پێ د سه‌ر دا دچن: هلبژارتنا دنیایێ، ودویكه‌فتنا هه‌وایێ نه‌فسێ..
وحه‌تا ئایه‌ت دیمه‌نێ كرێتێ ڤى زانایى پتر بۆ مه به‌رچاڤ بكه‌ت، ته‌شبیها حاله‌تێ وى ده‌مێ ئه‌و ب دویڤ دنیایێ دا دكه‌ته غار، وپێ ل حه‌قییێ ددانت دا مه‌زنێن دنیایێ وخه‌لكێ عامى ژێ رازى ببن، ب حه‌یوانه‌كێ بێ هممه‌ت ڤه دكه‌ت، كو صه‌یه، ئه‌گه‌ر تو ڕاهێلیێ دێ بته حلكه‌حلكا وى حه‌تا ئه‌زمان د ده‌ڤى دا دئێت، وئه‌گه‌ر تو وى بهێلى ژى هه‌ر حلكه‌حلكا وییه، حالێ ڤى زانایێ خراب ژى ئه‌وه، ئه‌گه‌ر تو وى ل خه‌له‌تییا وى هشیار بكه‌ى، و ژ خرابیێ بده‌یه پاش، وى ئاگه‌هـ ژ وه‌عظ ونصیحه‌تێن ته نابت، چونكى حلكه‌حلكا وییه ب دویڤ دنیایێ ڤه، وئه‌گه‌ر تو وى بهێلى ژى حالێ وى ب دویڤ دنیایێ ڤه هه‌ر ئه‌وه.
هه‌ر حه‌یوانه‌كێ ئه‌زمان د ده‌ڤى دا دئێت به‌رێ خۆ بدێ یان ئه‌وێ وه‌ستییایه یان ژى یێ تێنییه، صه تێ نه‌بت، وهه‌ر زانایه‌كێ خراب یێ تو ببینى گاڤا ژ ڕێكا خودێ ده‌ركه‌فت ودینێ خۆ دا ب دنیایێ دێ بینى ب دویڤ مه‌زنێن دنیایێ ڤه ئه‌زمان د ده‌ڤى دا دئێت، ئه‌و دویڤه‌لانكیێ ژێ بخوازن یان نه!!(ذَٰلِكَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا ۚ فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ)ئه‌ڤه مه‌ته‌لا وانه یــێــن دره‌و ب ئایــه‌تــێـــن خـودێ كرى، پشتى وان ئه‌و ئایه‌ت زانین وتێ گه‌هشتین، وداینه ب بهایه‌كێ كێم ژ دنیایێ.. ئه‌ى موحه‌ممه‌د، ڤێ سه‌رهاتییێ تو بۆ وان ڤه‌گێڕه؛ دا به‌لكى ئه‌و هزرێن خۆ تێدا بكه‌ن، ومفایى بۆ خۆ ژێ وه‌رگرن، ئه‌گه‌ر ئه‌و ئه‌و بن یێن هزره‌ك د سه‌رى دا هه‌بت.
کومــێتــدان لسـه‌ر بابــه تـی