سه‌رهاتییا پێغه‌مبه‌رئه‌ییوبى

 




سه‌رهاتییا پێغه‌مبه‌رئه‌ییوبى


( ئه‌ییوب ) و ( صه‌بر ) د گوهێ دیرۆكێ دا دو ناڤێن هه‌ڤالـجـێمكن ، هه‌ر جاره‌كا مـرۆڤـى گوهــ ل ئێك ژ ڤان هه‌ر دو ناڤان بوو بیـرا وى دێ ل ناڤێ دى ئێته‌ڤه‌ ، ئـه‌یـیـووب پـێـغه‌مبه‌ره‌ك ژ پێغه‌مبه‌رێن خودێ یێن خودان قه‌در بوو ، ئه‌و صه‌برا وى ل سه‌ر خۆشى ونه‌خۆشىیێ كێشاى هندا مه‌زن بوو كو ببته‌ جهێ مه‌ته‌ل پێ ئینانێ .. وهه‌ر كه‌سێ ئایه‌تێن قورئانێ بخوینت و ده‌لیڤه‌یه‌كێ ل نك سـه‌رهـاتـییێن پــێـغه‌مبه‌ران ڕاوه‌ستت دێ تێ ئینته‌ ده‌رێ كو جوداهىیه‌كا به‌رچاڤ د ناڤبه‌را چیـرۆكا ئه‌ییوبى وچیـرۆكێن پێغه‌مبه‌رێن دى دا هه‌یه‌ ، سه‌رهاتییا ژینا پێغه‌مبه‌رێن دى ـ وه‌كى قورئان بۆ مه‌ ڤه‌دگێڕت ـ د تژى ڕویدان وقه‌ومینێن دیرۆكینه‌ ، وسه‌ربۆڕا هه‌ر ئێك ژ وان سه‌ربۆڕا ملله‌ته‌كییه‌ ، ب تنێ ئه‌ییووب تێ نه‌بت ، چیـرۆكا وى ژ لایێ قه‌ومین وسه‌رهاتىیێن دیرۆكى ڤه‌ نه‌ یا ب وى ڕه‌نـگـێ بـه‌رچـاڤـه‌ ، له‌و سه‌ربۆڕا وى نێزیكه‌ پتـر ب وى ب خۆ ڤه‌ یا گرێداى بت ، وپتـر سه‌ربۆڕه‌كا ( شه‌خصى ) بت .


وهـه‌ر چه‌نده‌ سه‌ربۆڕا ئــه‌ییووبى ( سه‌ربۆڕه‌كا شه‌خصییه‌ ) ژى ـ وه‌كى مه‌ گۆتى ـ بـه‌لـێ قـورئانا پیـرۆز ڤیایه‌ ڤێ سه‌ربۆڕێ بكه‌ته‌ باشتـرین نموونه‌ وگه‌شتـرین ده‌رس ، ل سه‌ر چ ؟


ــ ل سه‌ر ڕاستىیا ژیانێ ، ڕاستییا مرۆڤى ، ڕاستىیا به‌لایێ وجه‌ڕباندنێ …


مه‌عنا سه‌رهاتىیا ئه‌ییوب پێغه‌مبه‌رى ـ وه‌كى قورئانێ دڤێت مه‌ تێ بگه‌هینت ـ ده‌رسه‌كا سێ گۆشه‌یه‌ ، ڕاستىیا وێ په‌یوه‌ندییێ بۆ مه‌ به‌رچاڤ دكه‌ت ئه‌وا كو پێتڤىیه‌ د ناڤبه‌را ڤان هه‌ر سێ لایان دا هه‌بت : ژیان ، مرۆڤ ، وبه‌لا وموصیبه‌ت .. و ل دویـمـاهـىیـێ دبـتـه‌ ( چــیـرۆكــه‌كا په‌روه‌رده‌كـرنـێ ) نه‌كو ( چیـرۆكه‌كا سه‌رهاتییان ) ، ب ڤێ سه‌رهاتىیا كێم قه‌ومین وڕویدان خودایێ مه‌زن دڤێت مه‌ په‌روه‌رده‌ بكه‌ت ، ته‌ربیه‌ت بكه‌ت ، دا ئه‌م بـزانین كو ژیان كانێ چاوا دانـه‌ وه‌سا سـتانـدنـه‌ ژى ، له‌و نه‌ ل دانێ دڤـێـت ئــه‌م خــۆ ژ بــیـر بـكـه‌ین ، ونه‌ ل ستاندنێ دڤێت ئه‌م د سه‌ردا بچین ... 


وده‌لیل بۆ یێ بڤێت ئه‌ییووبه‌ :( إِنَّا وَجَدْنَاهُ صَابِرًا)شـاهـده‌یـىیـه‌كـا مه‌زنه‌ خودێ بۆ وى دده‌ت ، خودێ ب هه‌مى مـه‌زنـىیـا خـۆ ڤه‌ به‌حسێ عه‌بده‌كێ خۆ بـكـه‌ت وبـێـژت : مــه‌ دیت ئـه‌و مرۆڤه‌كێ خودان صه‌بره‌ .. مه‌ ئه‌و جه‌ڕباند ، وئــه‌و د جه‌ڕباندنێ دا سه‌ركه‌فت ، ڤێجا ماده‌م هــۆیه‌ ئه‌و یێ ژهـــه‌ژىیـــه‌ تانـجـا ( خولوودێ ) ل سه‌ر سه‌رى بێته‌ دانان وهندى دیرۆك هه‌بت ئه‌و ببته‌ نموونه‌ وجهێ مه‌ته‌ل پێ ئینانێ : ( نِعْمَ الْعَبْدُ ... إِنَّهُ أَوَّابٌ ).


سه‌رهاتىیا ئه‌ییووبى ده‌رسه‌كا پڕ مفایه‌ بۆ هه‌ر كه‌سه‌كێ بڤێت خۆ بناست وبهایێ دنیایێ بزانت ، ژ ڤى لایى ڤه‌ سه‌رهاتىیا ئه‌ییووبى تایبه‌تىیا خۆ هه‌یه‌ ، وئه‌گه‌ر مه‌ بڤێت ڤێ تایبه‌تىیێ د ڕێزه‌كا بچویك دا كورت بكه‌ین دێ بێژین : سـه‌رهـاتـىیا ئـه‌یـیـووبى شرۆڤه‌كرنه‌كه‌ بۆ نه‌فسییه‌تا مرۆڤى ، وته‌دریبه‌كه‌ بۆ هه‌مى ( ئنفعالاتێن ) وى .


وپشتى ڤێ پێشه‌كییا كورت كه‌ره‌م كه‌ن دا چه‌نده‌كێ به‌ر ب جیهانا ئه‌ییووبى ڤه‌ بچین ، ئه‌و ئه‌ییووبێ دو جاران خودێ د قورئانێ دا سـه‌رهـاتـىیـا وى بـۆ مـه‌ ڤـه‌گێڕاى : جاره‌كێ د سووره‌تا ( ص ) دا وجارا دى د سووره‌تا ( الأنبیا‌ء ) دا ، وجارا ئێكێ پشتى ڤه‌گێڕانا سه‌رهاتییێ گۆتى : ( ( ذِكْرَى لِأُوْلِي الْأَلْبَابِ) وجارا دووێ گۆتى : ( ذِكْرَى لِلْعَابِدِينَ ) یه‌عنى : ئه‌ییووب وسه‌رهاتییا وى بیـرئینانه‌كه‌ بۆ خودان عه‌قل وعیباده‌تكه‌ران .


ئه‌ییووب كى بوو ؟ وكه‌نگى ژیا بوو ؟


چـو به‌رسڤێن بنه‌جه بۆ ڤێ پسیارێ د ده‌ستێ مه‌ دا نینن ؛ چونكى نه‌ قورئانێ ونه‌ حه‌دیسێن دورست بۆ مه‌ ئاشكه‌را نه‌كرییه‌ كانێ ئه‌ییووب یێ ژ كییه‌ یان كه‌نگى ژیایه‌ ؟ ب تنێ ئیشاره‌ته‌ك بۆ هێڤێنێ وى د ئایه‌تا ( 84 ) ێدا ژ سووره‌تا ( الأنعام ) هاتییه‌ دان ده‌مێ خودایێ مه‌زن به‌حسێ ئیبـراهیم پێغه‌مبه‌رى ـ سلاڤ لـێ بن ـ دكه‌ت ، ودبێژت : ( ( وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ كُلًّا هَدَيْنَا وَنُوحًا هَدَيْنَا مِنْ قَبْلُ وَمِنْ ذُرِّيَّتِهِ دَاوُودَ وَسُلَيْمَانَ وَأَيُّوبَ وَيُوسُفَ وَمُوسَى وَهَارُونَ وَكَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِين ـ وخودێ منه‌ت ل ئیبراهیمى كر كو ئیسحاق كره‌ كوڕێ وى ویه‌عقووب كره‌ نه‌ڤییێ وى، وخودێ به‌رێ هه‌ر دووان دا ڕێكا ڕاست، وهه‌ر وه‌سا وى ـ به‌رى ئـیـبـراهـیـم وئیسحاق ویه‌عـقـووبـى ـ بــه‌رێ نــووحـى ژى دابوو ڕێكا ڕاست ، و ژ دوونده‌ها وى (هندەک دبێژن مەخسەد ب وی ل ڤێرێ نووحە و هندەک دبێژن ئیبراهیمە) به‌رێ داوود وسوله‌یمان وئه‌ییووب ویووسف ومووسا وهاروونـى ژى سلاڤ لـێ بـن دابــوو حه‌قییێ ، وكا چاوا مه‌ جزایێ ڤان پێغه‌مبه‌ران ژ به‌ر قه‌نجییا وان دایێ وه‌سا ئه‌م جزایێ هه‌ر قه‌نجیكاره‌كى دده‌ینێ ) .


ژ ڤێ ئایه‌تێ ئاشكه‌را دبت كو ئه‌ییووب ژ دوونده‌ها ئـیـبـراهـیـمـییـه‌ ، ژ ڤێ زێده‌تر قورئانێ وسوننه‌تێ د ده‌ر حه‌قا نه‌سه‌با ئه‌ییووبى دا چو تشت بۆ مه‌ نه‌گـۆتینه‌ .


دیرۆكزان د ده‌ر حه‌قا نه‌سه‌با ئـه‌یـیـووبـى دا چـه‌نـد گـۆتـنـه‌كـا ڤه‌دگوهێزن ، وبۆچوونا ژ هه‌مییێ نێزیكتـر بۆ ڕاستىیێ ـ وه‌كى زانایێ ناڤدار ( ئبـن كه‌ثیـر ) دبێژت ـ ئـه‌وه‌ یـا كـو دبـێـژت : ئـه‌یـیـووب نـه‌ڤـیـچـڕكێ ( عـیـسـؤ ) یێ كـوڕێ ( ئـسـحـاق ) ێ كـوڕێ ( ئیبـراهیم ) ییه‌ ، یه‌عـنـى : د ناڤـبه‌را وى وئـیـبـراهیمى دا چار باب هه‌نه‌ .


وهنده‌ك دبێژن : ده‌یكا ئه‌ییووبى كچا ( لووط ) ى یه‌ یان نه‌ڤییا وییه‌ .. هه‌ر چاوا بت نه‌جهێ گومانێیه‌ كو ئه‌ییووب ژ دوونده‌ها ئیبـراهیمىیه‌ وپشتى وى یێ هاتى ، وه‌كى ئایه‌تا بۆرى بۆ مه‌ ئاشكه‌را كرى .


و د ده‌ر حه‌قا كابانییا ئه‌ییووبى دا ـ ئه‌وا ده‌وره‌كێ مه‌زن د سڤككرنا بارێ وى یێ گران دا هه‌ى ـ هنده‌ك دیرۆكزان دبێژن : ئه‌و نه‌ڤییا ( یووسف ) پێغه‌مبه‌رى بوو ، كچا كوڕێ وى ( ئه‌فرائیم ) ى یان ( مه‌نه‌سسا ) ى بوو ، و ( ابن كثیر ) ڤێ گۆتـنـێ ڕاستتـر دبینت ژ وێ یا كو دبێژت : ژنكا ئه‌ییوبى خویشكا یووسفى بوو ، وئه‌گه‌ر ڕاست بت ئه‌ییوب زاڤایێ كـوڕێ یووسفى بت دڤێن چوننه‌ چوننه‌ نێزیكى نه‌هــ سه‌د سالان به‌رى بوونا عیساى ئه‌و هاتبت .


( ئبن ئیسحاق ) دبێژت : ئه‌ییووب زه‌لامه‌كێ رۆمى بوو ، وگه‌له‌ك زانا ل وێ باوه‌رێنه‌ كو ئه‌ییووب خه‌لكێ ده‌ڤه‌را حوورانێیه‌ ئه‌وا دكه‌فته‌ شامێ ، ل جهه‌كێ دبێژنێ :( البَثَنية ) .


ئـه‌ییووب ژ وان پێغه‌مبه‌رانه‌ یێن خودێ وه‌حـى بـۆ هنارتى ، وه‌كى خودایێ مه‌زن دبێژت :  ( إِنَّا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ كَمَا أَوْحَيْنَا إِلَى نُوحٍ وَالنَّبِيِّينَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَوْحَيْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَعِيسَى وَأَيُّوبَ وَيُونُسَ وَهَارُونَ وَسُلَيْمَانَ وَآتَيْنَا دَاوُودَ زَبُورًاـ ئه‌ى موحه‌ممه‌د مه‌ وه‌حى ب گه‌هاندنا په‌یامێ بـۆ ته‌ هنارتىیه‌ هه‌ر وه‌كى مه‌ بـۆ نووحى وپێغه‌مبه‌رێن پشتى وى هنارتى ، ومه‌ وه‌حى بـۆ ئیبراهیم وئیسماعیل وئیسحاق ونه‌ڤىیێن وى ـ ئه‌و پێغه‌مبه‌رێن كو د ناڤ هه‌ر دووازده‌ ئویجاخێن ئسرائیلییان دا ژ زارۆیێن یه‌عقووبى هاتین ـ وعیسا وئه‌ییووب ویوونس وهاروون وسوله‌یمانى هنارتییه‌ . ومه‌ زه‌بوور دابوو داوودى ، كو كیتاب وپه‌ڕێن نڤیسى بوو ) [ النسا‌ء : 163 ] .


مه‌عنا : ئه‌ییووب ئێك ژ وان ( أنبیا‌ء ) ـان بوو یێن خودێ وه‌حى بۆ هنارتى ، به‌لـێ یا زانایه‌ كو ئه‌و ( رسول ) نه‌بوو ، یه‌عنى : وه‌حــى بـۆ وى هاتبوو ، به‌لـێ داخواز ژێ نه‌هاتبوو كرن كو گازییا خۆ بگه‌هینته‌ چو ملله‌تان ، له‌و ده‌مـێ ئه‌م به‌حسێ وى د قورئانێ دا دخوینین چو سوحبه‌تێن وى د گـه‌ل ملله‌تـێ وى ئه‌م نابینین .


سه‌رهاتییا ئه‌ییووبى چ بوو ؟


پـشـتـى مــه‌ زانـى ئه‌ییووب كى بوو ، دا به‌رێ خۆ بده‌ینێ كانێ سه‌رهاتىیا وى چ بوو ئه‌وا بوویه‌ ئه‌گه‌را هندێ خودێ به‌حسێ وى د كیتابا خۆ دا بكه‌ت ، وفه‌رمانێ ل پـێـغـه‌مبه‌رێ خۆ یێ دویماهىیێ بكه‌ت كو ئه‌و سه‌رهاتییا وى بۆ ملله‌تێ خۆ ڤه‌گێڕت ؟

بۆ به‌رسڤ دێ بێژین : ئه‌ییووب ـ وه‌كى مه‌ گۆتى ـ ئێك ژ وان مرۆڤان بوو یێن خـودێ ب پـێـغـه‌مبه‌رینییێ كه‌ره‌م د گه‌ل كرى ، و ژ سنسله‌كا پاك وپیـرۆز داى ، ژ هه‌ر لایه‌كى ڤه‌ به‌رێ خۆ بدێ دێ بینى یێ پیـرۆزه‌ : ژ لایێ بابێ ڤـه‌ ڕه‌هـێـن دارا وى دگه‌هنه‌ ( ئـیـبـراهـیـم ) و ( ئـیـسـحاق ) ى ، ژ لایێ ده‌یكێ ڤه‌ ئه‌و ژ بـنـه‌مالا ( لووط ) ییه‌ ، وكابانییا وى ژى هه‌ر ژ دارا پیـرۆزا پێغه‌مبه‌رینییێیه‌ ودگه‌هته‌ یووسفێ پاقژ وپیـرۆز ، ئه‌رێ ما نعمه‌ت ژ ڤێ مه‌زنتـر هه‌یه‌ ؟


( وه‌ههاب ) ناڤه‌كه‌ ژ باشناڤێن خودێ ، وئه‌ڤ ناڤه‌ هندێ دگه‌هینت كو خودێ ئه‌وه‌ یێ گه‌له‌ك قه‌نجییان ب هه‌روه‌ وبێ به‌رانبه‌ر دده‌ته‌ وى یێ وى بڤێت ، ودانا خودێ د دنیایێ دا یا ب دو ڕه‌نگانه‌ : ڕه‌نگه‌كێ به‌رچاڤ وسه‌رڤه‌یه‌ ، وڕه‌نگه‌كێ نه‌به‌رچاڤ ونه‌په‌نییه‌ ، ( أَلَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَأَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً وَمِنْ النَّاسِ مَنْ يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى وَلَا كِتَابٍ مُنِيرٍ ) [ لقمان : 20 ]  یه‌عنى : نعمه‌تێن خودێ هنده‌ك ژێ د ( ظاهر ) وبـه‌رچـاڤـن وهنده‌ك ژێ د ( باطن ) ونه‌به‌رچاڤن ، یێن به‌رچاڤ وه‌كى : لاوینییێ ، ساخله‌مییێ ، زه‌نگینییێ ، وهه‌ر تشته‌كێ ماددى یێ به‌رچاڤ ، ویێن نه‌به‌رچاڤ وه‌كى : عه‌قلدارییێ ، زانینێ ، باوه‌رییێ ، وته‌قوایێ .. وهتد .

هندى ڕه‌نگێ ئێكێیه‌ ژ دانێ كو دانا ( ماددى ) یه‌ قه‌ت وقه‌ت نیشانا هندێ نینه‌ كو خودێ ئه‌و كه‌س دڤێت یێ وى ئه‌ڤ قه‌نجییه‌ د گه‌ل كرى ؛ چونكى خودێ دنیایێ دده‌تـه‌ وى یـێ وى بـڤـێـت ویێ وى نـه‌ڤێت ژى ، وه‌كى د حه‌دیسان دا هاتى ، به‌لـێ ( نـعـمـه‌تا باطنى ) كـو ڕه‌نـگـێ دووێ ژ دانێیه‌ خودێ ناده‌ته‌ هه‌مى كه‌سان ، وه‌كى د حه‌دیسێ دا هاتى : ( من یرد الله به‌ خیراً یفقهه‌ في الدین ـ هه‌چییێ خودێ خێرا وى بڤێت دێ وى د دینى دا شاره‌زا كه‌ت)(وەکی بوخاری و موسلم ژ معاوییەی ڤەدگوهێزن) ، به‌لـێ گرفتارییا مه‌زن ئه‌وه‌ خـه‌لـك ـ گاڤا ژ ڕاستىیا ئـیـسلامـێ دویر كه‌فـتـن ـ دێ هزر كه‌ن ئه‌و مرۆڤ یێ ب ئێغباله‌ یێ خودێ دنیا دایێ وده‌ستێن وى ژ قڕێژا دنیایێ تژى كرین ، وه‌كى ملله‌تێ مووساى ده‌مێ د ده‌ر حه‌قا قاروونى دا گۆتى : ( يالَيْتَ لَنَا مِثْلَ مَـا أُوتِيَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٍ ) [ القصص : 79 ] به‌لـێ ب ڕاستى تالع وئێغبال نه‌ئه‌ڤه‌یه‌ یا نه‌زان هزر دكه‌ن ، گــوهــێ خۆ بدێ ئێغبالا باشتـر چیه‌ : (زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنْ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنْ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ… )ئـه‌ڤه‌ ئه‌ون یێن خه‌لك حه‌ز ژێ دكه‌ن : ژن وعه‌یال ، مال ومـالـدارى ، زێـڕ وزیـنـه‌ت ، وملك وزراعه‌ت ، ئه‌ڤه‌ هه‌مى چنه‌ ؟ خودێ دبێژت : ( ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا)ئـه‌ڤـه‌ خـۆشـىیـا دنـیایێیه‌ ، ئه‌و دنیایا نزم ویا دێ پویچ بت ( وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ) پاشى چ ؟( وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ ( ثاشى ض ؟ ( قُلْ أَؤُنَبِّئُكُمْ بِخَيْرٍ مِنْ ذَلِكُمْ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَأَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَرِضْوَانٌ مِنْ اللَّهِ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ) هــه‌ر وه‌كـى ب ڤـێ هه‌ڤبه‌ركرنێ خودێ دڤـێـت بـیـرا مـه‌ ل قه‌نجىیێن ( حه‌قیقى ) بینته‌ڤه‌ ، دا ئه‌م دلێن خۆ ب خۆشىیێن ژینا نزم خۆش نـه‌كـه‌یـن ، ووه‌ نـه‌بـت بـێـته‌ هـزركرن كـو ئه‌مێ دبێژین : دڤێت خودان باوه‌رى د دنیایێ دا چو تشـت نه‌بن ، ویێ ده‌ست ڤالا بت ژ هه‌ر تشته‌كێ دنـیادارى پـێ ب ڕێـڤـه‌ بـچـت نـه‌ ، به‌لـێ فه‌رقا خودان باوه‌رى ویێ بێ باوه‌ر ئه‌وه‌ : دنیا ب هه‌مى شرینى وخۆشىیێن خۆ ڤه‌ نه‌شێت دلـێ خودان باوه‌رى ده‌سته‌ سه‌ر بكه‌ت ، وهێلینا خۆ تێدا بدانت .

نوكه‌ بۆچى ئه‌م هنده‌ ل دویڤ ڤێ مه‌سه‌لـێ چووین ، ومه‌ هنده‌ درێژ كر ؟

چونكى مه‌ دڤێت بێژین : هندى عه‌بدێ خودێ یێ چاك ئــه‌ییووب بوو ، خودێ كه‌ره‌ما ( ظاهر ) ى و ( باطنى ) پێكڤه‌ د گه‌ل وى كـربـوو .. یا ( باطنى ) مه‌ به‌حس ژێ كر : پێغه‌مبه‌رینى ، نه‌سه‌به‌كا پاقژ ، عه‌قلدارى ، تێگه‌هـشـتـن وزانین ، ئه‌خلاقه‌كێ باش .. 

ئه‌ڤه‌ هه‌مى هنده‌ك ژ وێ دانا ( باطنى ) بوو یا خودێ دایێ ، ویێن دى .. ئــه‌وێـــن خه‌لك هزر دكه‌ن نیشانا پێشكێشییا خودانینه‌ ، ئه‌ییووب ژ وان ژى یێ بـێ بــار نـه‌بــوو ، ( ســفـر أیوب ) ژ پـه‌رتـۆكا ئسرائیلییان یا پـیـرۆز د ( ئـصحاحا ) ئێكێ دا ب ڤى ڕه‌نگى مالـێ ئه‌ییووبى دهژمێرت ، دبێژت : ئه‌ییوبى حه‌فت كوڕ وسێ كچ هه‌بوون ، وحه‌فت هزار سه‌رێن په‌زى ژى د گه‌ل سێ هزار حێشتـران ، وپێنج سه‌د جۆتێن چێلان ، وپێنج سه‌د ده‌وار هه‌بوون ، وخولام وخزمه‌تكارێن وى گه‌له‌ك بوون . ڤێجا چ ئه‌ڤ هژماره‌ یا دورست چ ( موباله‌غه‌ ) تێدا هه‌بت ، ئه‌و هندێ دگه‌هینت كو ئه‌ییووب مرۆڤه‌كێ ده‌وله‌مه‌ند وزه‌نگین بوو ، نه‌ به‌س هنده‌ .. هنده‌ك دیرۆكزان دبێژن : ئه‌و باژێڕێ ئه‌ییوب لـێ دژیا هه‌مى یێ وى بوو .

به‌رى ئـه‌م سـه‌حـكـه‌یـنـێ كانـێ ڕه‌فـتارێ ئـه‌یـیـووبى به‌رانبه‌ر ڤێ قه‌نجییا خودێ د گه‌ل وى كرى یێ چاوا بوو ، وكانێ وى چاوا ( ته‌صه‌ررف ) د ڤى مالـى دا دكر یێ خودێ دایێ ، مه‌ دڤێت ڕاوه‌ستانه‌كا كورت د گه‌ل مه‌سه‌له‌كا گرنگ مه‌ هه‌بت یا كو گه‌له‌ك كه‌س ژ بیـرا خۆ دبه‌ن ، ئه‌و ژى ئه‌ڤه‌یه‌ : هندى زه‌نگینییه‌ ئه‌و ژى وه‌كى فه‌قیـرییێ به‌لایه‌كه‌ خودێ مرۆڤى پـێ دجـه‌ڕبـیـنـت ، وئه‌گه‌ر مرۆڤ به‌رێ خـۆ بده‌ته‌ واقعى دێ زانت كو جه‌ڕباندنا ب زه‌نگینىیێ گــه‌لــه‌ك وگـه‌لـه‌ك ژ جه‌ڕباندنا ب فه‌قیـرییێ ب زه‌حـمه‌تتـره‌ ، وئه‌وێن خۆ ل به‌ر زه‌نـگـیـنـییێ دگرن گه‌له‌ك كێمتـرن ژ وان یێن خۆ ل به‌ر فه‌قیـرییێ دگرن .. ژ به‌ر ڤێ چه‌ندێ مه‌سه‌له‌كا هه‌ى گه‌له‌ك جاران دئێته‌ هلێخستـن :
ئه‌رێ زه‌نگینێ شوكرا خودێ بكه‌ت چێتـره‌ یان فه‌قیـرێ صه‌برێ دكێشت ؟
مـن نـه‌ڤـێـت به‌رسڤا ڤـێ پسیارێ بده‌م ؛ چونكى بـه‌رسـڤ وه‌سا یا ب ساناهى نـیـنـه‌ ، ب تـنـێ دێ بـێـژم : سـه‌ركـه‌فـتـنـا د ئمتحانا زه‌نـگـیـنـىیـێ دا گـه‌له‌ك یا ب زه‌حـمه‌تتـره‌ ژ سه‌ركه‌فتنا د ئمتیحانا فه‌قیـرییێ ، وچه‌ند مالـێ خودانى زێده‌تر لـێ بێت بارێ وى گرانتـر لـێ دئێت وحسێبا وى ب زه‌حـمه‌تتـر لـێ دئێت ، له‌و هنده‌ چاكێن ڤێ ئوممه‌تێ دگۆت : ئه‌وێ دوعایێ ژ خودێ بكه‌ت كو مـالـێ وى زێـده‌تـر لـێ بـێـت ئـه‌و یـێ دوعـایـێ ژێ دكه‌ت كو ڕاوستاندنا وى ل مه‌حشه‌رێ بۆ حسێبێ درێژتر لـێ بێت ، چونكى چه‌ند مالـێ وى پتـر بت حسێبا وى ژى دێ درێژتر لـێ ئێت ل ئاخره‌تێ .

ومه‌ گۆت : صه‌برا ل سه‌ر زه‌نگینىیێ نه‌خۆشتـر و ب زه‌حـمه‌تـره‌ چونكى ئه‌وێ بژیت زه‌نگین خۆشى دێ بته‌ پشكه‌ك ژ ژیانا وى ، وگاڤا وى خۆ ژ وێ خۆشىیێ دا پاش وه‌سا دێ پێ حه‌سیێن هه‌ر وه‌كى وى خۆ ژ پارچه‌یه‌كا له‌شێ خۆ دایه‌ پاش .. ئه‌گه‌ر ته‌ ئه‌ڤه‌ زانى دێ زانى بۆچى مرۆڤێن خودێ ناس هه‌ر ده‌م دوعا دكرن كو خودێ وان ژ فه‌قیـران بهژمێرت .

زڤـڕین بـۆ ئــه‌ییووبى وسه‌رهاتییا وى دێ بێژین : خودێ به‌نییێ خۆ ئه‌ییوب ب دنیایێ ودنیادارىیێ جه‌ڕباند ، ئه‌و ب سه‌ركه‌فت …

 دنیایێ ب هه‌مى خۆشىیێن خۆ ڤه‌ ، وزه‌نـگـیـنـىیێ ب هه‌مى ( إغرا‌وات ) ێن خۆ ڤه‌ نه‌شیا باوه‌رییا ئه‌ییووبــى بله‌قینت ، موكم ما .. ئینا خودێ مه‌دحێن وى كرن وگۆت : ( إِنَّا وَجَدْنَاهُ صَابِرًا ) مـه‌ دیـت ئــه‌و مــرۆڤــه‌كــێ خودان صه‌بر بوو ، یێ بێهن فره‌ه بوو ( نِعْمَ الْعَبْدُ ) چ به‌نىیه‌كێ چاك وباشه‌( إِنَّهُ أَوَّابٌ) ئه‌و د هه‌مى گاڤ وده‌مان دا ل خودایێ خۆ دزڤڕى ، وخودێ ل بیـرا خۆ دئیناڤه‌ .

بۆ وان ئه‌وێن عه‌جێبگرتى دمینن ده‌مێ گوه ل به‌حسێ صه‌برا ئه‌ییووبى ل سه‌ر نـه‌خـۆشـىیـێ دبــت دێ بــێـژین : عه‌جێبگرتى نه‌بن ، ئه‌و ئه‌ییووبێ شیاى صه‌برێ ل سه‌ر خۆشىیێ بكه‌ت ، ب ساناهیتـر دێ شێت صه‌برێ ل سه‌ر نه‌خۆشىیێ كه‌ت ! ( إِنَّا وَجَدْنَاهُ صَابِرًا ) نه‌ ل سه‌ر جه‌ڕباندنا ب فه‌قیـرىیێ ونساخىیێ وئـێـش وئـه‌لـه‌مـان ب تـنـێ ، نـه‌ ! ئه‌ڤه‌ یا ب ساناهییه‌ ، ( إِنَّا وَجَدْنَاهُ صَابِرًا )ل سه‌ر زه‌نگینىیێ وساخله‌مىیێ وخۆشىیێ ژى .

هـنـدى دل دخوازت خودێ ده‌رگه‌هێ كه‌ره‌ما خۆ ل به‌ر عه‌بدێ خۆ ئه‌ییووبى ڤه‌كر بوو ، ژ لایێ له‌شى وگیانى ڤه‌ چو قوسویرى لـێ نه‌بوون ، ژ لایێ مال وعه‌یالى ڤه‌ یێ بێ منه‌ت بوو ، ژ لایێ عه‌قل ومه‌عریفه‌تێ ڤه‌ مرۆڤه‌كێ پێ گۆتى بوو ، وهه‌ما به‌سى وییه‌ بێژین : ئه‌و ئێك ژ پێغه‌مبه‌رێن خودان قه‌در بوو .

به‌رانبه‌ر ڤان هه‌مى قه‌نجییان هه‌لویستێ ئه‌ییووبى چ بوو ؟

ژ تـبـیـعـه‌تـێ مرۆڤییه‌ گاڤا زه‌نگین بوو بـێ مـنـه‌ت دبـت ، وه‌كى د ئایه‌ته‌كێ دا هاتى :( إِنَّ الْإِنسَانَ لَيَطْغَى . أَنْ رَآهُ اسْتَغْنَى ) [ العلق : 6 ، 7 ] وگه‌له‌ك جاران ئـه‌ڤ بــێ مـنـه‌تـىیـه‌ ئێكا هند ژ مرۆڤى چێ دكه‌ت كو د سه‌ر پێ خۆ دا بچت وخۆ ژ خـودایێ خـۆ ژى بێ منه‌ت كه‌ت ، به‌لـێ مرۆڤێ خودان باوه‌ر نه‌ یێ ب ڤى ڕه‌نگىیه‌ ؛ چـونـكـى ئه‌و دزانت ده‌مێ ئه‌و هاتییه‌ سه‌ر دنیایێ چو د ده‌ستان دا نه‌بوو ، ژ هه‌ر تشته‌كى یێ ڕویس وڕسوا بوو ، وئه‌و دزانـت كــو ده‌مێ ژ دنیایێ بار دكه‌ت ژى چـویێ د گـه‌ل خۆ نابه‌ت وده‌ست خالـى دێ چت .. ده‌ست خالـى ئـه‌و یێ هاتى ، وده‌ست خالـى ئه‌و دێ چت ، ڤێجا بۆچى ئه‌و خۆ دفن بلند بكه‌ت ، یان بۆچى دلـێ خۆ ژ حه‌ژێكرنا دنیایێ تژى بكه‌ت ؟

ئـه‌یـیـووبـى ئـه‌ڤـه‌ بـاش دزانــى ، لــه‌و هـه‌مى مال وملكه‌تێ وى نه‌دشیا دلـێ وى ژ ترسا خودێ ڕویس بكه‌ت ، دبێژن : عه‌یالـێ ئه‌ییووبى هه‌ر ڕۆژ هه‌مى ل مالا ئێكى ژ وان كــۆم دبــوون وزاده‌كێ به‌رفره‌هــ چێ دكر هنده‌ك ژێ دخوار ویێ دى ل سه‌ر مرۆڤێن فه‌قیـر وپێتڤى به‌لاڤ دكر .. ده‌رگه‌هێن مالا ئه‌ییووبى وعـه‌یـالـێ وى هـه‌ر ده‌م ل بـه‌ر خه‌لـكـى دڤه‌كرى بوون ، كه‌س بێ مراد ژ به‌ر نه‌دچوو ، وهه‌ر جار پشتى عه‌یالـێ وى كۆم دبوو وخوارن چێ دكر و ل سه‌ر فه‌قیـران به‌لاڤ دكر ، ئه‌ییووب دا ڕابت ده‌ه سه‌ران ـ ل دویڤ هژمارا عه‌یالـێ خۆ ـ ڤه‌كوژت وپێش عه‌یالـێ خۆ ڤه‌ كه‌ته‌ قوربان ، دگۆت : نه‌كو عه‌یاله‌كێ من بێ ده‌ستى خه‌له‌تىیه‌ك كربت ... 

ئه‌ڤه‌ حالـێ ئه‌ییووبى وبنه‌مالا وى بوو ، بنه‌ماله‌كا خۆش وته‌نا بــوو ، یا رحه‌ت وبێ گرفتارى بوو ، چو جاران ( ته‌وازن ) وهـه‌ڤـسـه‌نـگـییا خـۆ ژ ده‌ست نه‌ددا ؛ چونكى ئه‌و بنه‌ماله‌ك بوو حه‌قێ خودێ دزانى و ژ سه‌ر خۆ ڕادكر .

ل ڤێرێ پسیاره‌ك خــۆ دهلێخت : ئه‌رێ ڤى ده‌ست ودارى ( قویناغا به‌رفره‌هییێ ) د ژینا ئه‌ییووبى وبنه‌مالا وى دا چه‌ند ڤه‌كێشا ؟
ب تنێ خودێ دزانت .. هنده‌ك دبێژن : حه‌فتێ سالان ڤه‌كێشا ، یه‌عنى : حه‌تا ژییێ ئه‌ییووبى گه‌هشتییه‌ حه‌فتێ سالـییێ حالـێ وى یێ خۆش بوو وبه‌ر ده‌ستێ وى یێ فره‌هــ بوو پاشى حال هاته‌ گوهاڕتن ، وبه‌س خودێیه‌ وه‌كى خۆ دمینت .


قویناغا دووێ د ژیانا ئه‌ییووبى دا :

پشتى ڤێ هه‌مى خۆشىیێ ڕۆژه‌كا دى ب سـه‌ر ئـه‌ییووبى دا هات ئه‌و تویشى جـه‌ڕبـانـدنـه‌كـا ژ ڕه‌نـگـه‌كـێ دى بوو ، ئه‌و دانا ( ظاهرى ) یا خـودێ قـه‌نـجى پێ ل ئه‌ییووبى كرى حه‌زكرنا خودێ وه‌سا هاته‌ سه‌ر كو ژێ بێته‌ ستاندن ، وكانێ چاوا دانا خودێ یا ظاهرى نه‌شیانا ڤیانێیه‌ وه‌سا ستاندنا وى ژى نه‌ شیانا نه‌ڤیانێیه‌ ، نه‌ وى مال ما ونه‌ عه‌یال ، زه‌نگینى چوو ، ده‌ستێن وى ژ مالدارییێ خالـى بوو ، به‌لـێ دلـێ وى ب ئیمانێ هه‌ر وهه‌ر یێ ئاڤابوو .. پاشى نه‌خۆشى پتـر لـێ هاته‌ دژواركرن ، ژ گیانى ڤه‌ كه‌ت ، ئێش ونه‌خۆشى پـێ داجـڕیان ، كـانـێ چاوا ئاگر زوى ب پویشى ڕا دچـت وه‌سا ئـێـشان بـه‌ردا لـه‌شـى ، وڕۆژه‌ك ب سه‌ر وى دا هات ئه‌و نه‌شیا خۆ ل سه‌ر دارێ پێیان بگرت .

ل ڤێرێ .. وبه‌رى ئه‌م به‌رده‌وامىیێ ب سه‌ر هاتىیا ئه‌ییووبى بده‌ین ، وبه‌رێ خۆ بده‌ینه‌ حالـێ وى ل به‌رته‌نگییێ پسیاره‌كا هه‌ى هـه‌ر وهـه‌ر دئـێـتـه‌كــرن : ئـه‌رێ بۆچى ( ابتلا‌ء ) د دنیایێ دا هه‌یه‌ ؟ ژ به‌ر چ خودێ مـوصـیـبـه‌تان دئـیـنـتـه‌ سـه‌رێ مـرۆڤـى ؟ بۆچى ژیان ژ خۆشىیێ ونه‌خۆشىیێ پێك دئێت ؟

خێر .. شه‌ڕ ، بلندى .. نزمى ، به‌خته‌وه‌رى .. بێ تالعى ، زه‌نگینى .. فه‌قیرى ، ساخى .. نساخى ، ژین .. مرن ، ئه‌ڤه‌ چ تێكه‌لـییه‌كا غه‌ریب وژێكجودایه‌ ژین ژێ پێك دئێت ؟
( لَتُبْلَوُنَّ في أموالِكُمْ وأنفُسِكُمْ.. )سوننه‌ته‌كا بڤێت نه‌ڤێته‌ خودێ ل سه‌ر ئه‌نىیا مه‌ نڤیسى .. بۆچى ؟

هـه‌ر چـه‌نـده‌ تـشـتـێ خـودێ ڤـیـاى مـه‌ حه‌ق نـیـنـه‌ ئــه‌م بێژین بۆچى ، به‌لـێ د پارچه‌ ئایه‌ته‌كێ دا خودایێ مه‌زن ب خۆ به‌رسڤا ڤێ پسیارێ دده‌ت ، ده‌مێ كه‌ره‌م دكه‌ت ودبێژت : ( كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ ـ هه‌ر نه‌فسه‌كا هه‌ى ئه‌گه‌ر چه‌ند د دنیایێ دا بمینت ژى دێ تام كه‌ته‌ مرنێ . وهه‌ما هه‌بوونا وێ د ژینێ دا بۆ هندێ یه‌ دا ئه‌و ب فه‌رمانا گوهۆڕینا حالـى بێته‌ جه‌رباندن ، پاشى زڤڕینا دویماهىیێ بۆ حسێبێ وجزادانێ بۆ نك خودێ ب تنێیه‌ ) [ الأنبیا‌ء : 35 ] خـۆشـىیێ ونه‌خۆشىیێ ئه‌م دئینینه‌ ڕێكا هه‌وه‌ بۆ ( فتنه‌ ) یه‌عنى : بۆ چه‌ڕباندن ، دا ل به‌ر چاڤ بێته‌ زانین كانى كییه‌ خودان باوه‌رێ ڕاست ودورست وكییه‌ خوادنێ باوه‌رییه‌كا له‌قله‌قۆك وسه‌رده‌ڤ !

ب ده‌ڤى هه‌ر ئێك به‌حه‌شتێ بۆ خۆ دئینته‌ به‌ر ده‌رى ، مه‌ گۆت : ب ده‌ڤى ؛ چونكى ده‌مێ دبته‌ دۆرا كریارێ ، وگاڤا چریسكه‌ك ژ گوڕییا ئاگرێ ( ابتلا‌ء) وجه‌ڕباندنێ دگه‌هته‌ خودانێ ڤێ گۆتنێ دێ بینى نه‌ ئه‌و زه‌لامـێ بـه‌رێیـه‌ ، زێـڕێ عه‌سلـى وبـێ حـیـلـه‌ هنگى ب دورستى تو دێ نیاسى گاڤا ته‌ ب گوڕییا ئاگرى جه‌ڕباند ، ئه‌گه‌ر جه‌ڕباندنا ب ئاگرى نه‌بت هه‌ر ته‌نه‌كه‌كا زه‌را هه‌بت ژى دشێت بێژت : ئه‌زم زیڕێ زه‌ر !

پشتى ل ڕۆژا ( ئوحودێ ) ئه‌و ب سه‌رێ موسلمانان هاتى یا ب سه‌رى هاتى ، وه‌حى هاته‌ خـوارێ وگــۆت : (مَا كَانَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى مَا أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّى يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنْ الطَّيِّبِ ) [ آل عمران : 173 ] یه‌عنى : ئــه‌وا ب سـه‌رێ هه‌وه‌ هاتى یا ژ قه‌ستا نه‌بوو ، بۆ هندێ بوو دا هوین پێ بێنه‌ ڤاڤارتن .

ودڤێت ژ بیـر نه‌كه‌ین كو مرۆڤ گاڤا ده‌مـه‌كــێ درێـژ مــا د ناڤ خۆشىیێ دا دێ خۆ ژ بیـرڤه‌كه‌ت وبهایێ وێ خۆشىیێ دێ ل نك وى كێم بت ، وهه‌ر گاڤه‌كا نعمه‌ته‌ك د چاڤێن مرۆڤى دا كێم بوو مرۆڤ ب ڕه‌نگه‌كێ ژهه‌ژى شوكرا خودانێ وێ نعمه‌تێ ناكه‌ت .. 

جاره‌كێ چاڤێن خۆ بنقینه‌ وهزرێن خۆ بكه‌ :

ئه‌گه‌ر خودێ نعمه‌تا چاڤان نه‌دابا ته‌ ـ وه‌كى نه‌دایه‌ هنده‌كان ـ تو دا چ كه‌ى ؟
بیـرا خۆ ل وان بینه‌ڤه‌ ئه‌وێن د زیندانان دا دژین وهزره‌تـا وان ئه‌وه‌ كو ڕۆژه‌كێ ب سه‌ربه‌ستى بێهنا خۆ هلكێشن ، یان تێر به‌رێ خۆ بده‌نه‌ چاڤێ ڕۆژێ ده‌مێ دهه‌لێت ، ئه‌گه‌ر تو ژى وه‌كى وان باى دا چ كه‌ى ؟

جاره‌كێ سه‌را خه‌سته‌كێ بده‌ ، گوهێ خۆ بده‌ نال نالێن نساخ وبرینداران ئـه‌وێن ئـێـش وئـه‌لـه‌مـێ خه‌و ژ چاڤان ڕه‌ڤاندى ، هزره‌تا وان ئه‌وه‌ ب شه‌ڤێ یان ب ڕۆژێ پیچه‌كێ خه‌و بێته‌ چاڤان .. بـیـرا خۆ ل وان بینه‌ڤه‌ ئه‌وێن ڕۆژێ هه‌مییێ پاریه‌كێ نانى ب ده‌ست نه‌كه‌ڤت بخۆن .. ئه‌وێن عه‌قل نه‌مایه‌ د سه‌رى وكه‌فتینه‌ كـۆلانێ .. ئه‌وێن ده‌ربه‌ده‌ر بووین ونیهانىیه‌ك نه‌هه‌ى سه‌رێ خۆ بده‌نه‌ بن .. پاشى به‌رێ خۆ بده‌ خۆ دێ زانى خودێ چه‌ند نعمه‌تێن مه‌زن یێن د گه‌ل ته‌ كرین ، ئه‌و نعمه‌تێن هه‌ژى هندێ كو تو شوكرا وى سه‌را بكه‌ى .   
         
موصیبه‌ت وگرفتارى وبه‌لا ژ پێتڤىیێن ژیانێنه‌ ؛ دا ژیانه‌كا ( متوازن ) بت ، ئه‌گه‌ر نه‌خۆشى د دنیایێ دا نه‌بانه‌ مه‌ قه‌درێ خۆشىیێ نه‌دزانى ، وهنگى شوكردارییا مه‌ ژى گه‌له‌ك دا یا كـێـمـتـر بت ، د دنیایێ دا هنده‌ك كه‌س هه‌نه‌ خودێ وه‌سا بۆ وان حــه‌زكـرییه‌ كو ئه‌و ل سه‌ر ئاگرێ موصیبه‌ت ونه‌خۆشىیان بێنه‌ بـراشـتـن وجــه‌ڕبانـدن ؛ دا ل به‌ر چاڤ بێته‌ زانین كانێ ئه‌و زه‌لامێن تـه‌نـگـاڤـىیانه‌ یان ژى ژ وى ڕه‌نگێ مـرۆڤانــه‌ یـێـن خــودێ به‌حسێ وان د ئایه‌تا ( 11 ) ێدا ژ سووره‌تا ( الحج ) كرى ده‌مێ دبێژت : (وَمِنْ النَّاسِ مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَى حَرْفٍ فَإِنْ أَصَابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَإِنْ أَصَابَتْهُ فِتْنَةٌ انقَلَبَ عَلَى وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْيَا وَالْآخِرَةَ ذَلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِينُ) یــه‌عـنـى : د ناڤ مرۆڤان دا هنده‌ك كه‌س هه‌نه‌ د عه‌بدینىیا خۆ دا بۆ خودێ دپلن ، دێ بێژى باوه‌رىیا وان ل سه‌ر حه‌رفه‌كێ یا ئاڤاكرییه‌ ! گاڤا خۆشى گه‌هشتێ دێ پشت ڕاست وكه‌یفخۆش بن ، وگاڤا فتنه‌ك ب سـه‌ر دا هات وكـه‌فـتـه‌ نه‌خۆشىیه‌كێ دێ تێك چت وڕوىیێ خۆ وه‌رگێڕت و د سه‌ر دا چت ، ئه‌ڤه‌نه‌ ئه‌و كه‌سێن دنیا وئاخره‌ت ژ ده‌ست داى ، وئه‌وه‌ خوساره‌تىیا مه‌زن وئاشكه‌را .

مـرۆڤ ـ هـه‌ر مـرۆڤـه‌كـێ هــه‌بـت ـ دو تشته‌ : ئه‌و ب خۆیه‌ ، وده‌ور وبه‌رێن وینه‌ .. هندى ئه‌و ب خۆیه‌ ژ دو تشتان یێ پێكهاتىیه‌ : له‌شى ورحێ ، له‌شى ئه‌م دبینین هه‌وجه‌ ناكه‌ت ل سه‌ر باخڤین ، ورح نه‌مه‌ زانییه‌ ونه‌ ئه‌م دشێین بزانین كـانـێ چـییه‌ ، له‌و دیـسا دێ بــێـژیـن : هــه‌وجــه‌ ناكــه‌ت ئــه‌م ل سه‌ر باخڤین ، به‌لـێ ب ڤێككه‌فتنا ڤێ رحێ وڤى له‌شى نه‌فسا مرۆڤى ژێ په‌یدا دبت ، وئه‌ڤ نه‌فسه‌یه‌ دبته‌ جهێ بار لـێ كرن و ( ته‌كلیفێ ) .

وده‌ور وبه‌رێن مرۆڤى ژى ئه‌و هه‌مى نعمه‌تن یێن خــودێ دایـنـه‌ مرۆڤى دا ژینا وى پـێ ب ڕێـڤـه‌ بـچـت ، وه‌كى : مال ومــلـكـى ، هـێـز وشیانێ ، عه‌یال ودوونـده‌هێ .. وحه‌تا دویـماهىیێ ژ ڤان تشتان یێن كو دبت گه‌له‌ك جاران مرۆڤى ژ بـیـرڤـه‌ ببه‌ن حه‌تا حه‌دده‌كى كو پێ ل حه‌قێ خودێ بدانت وشوكرا وى نه‌كه‌ت : ( يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ وَأَوْلَادِكُمْ عَدُوًّا لَكُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَإِنْ تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ . إِنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ وَاللَّهُ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِيم ـ ئه‌ى ئه‌وێن باوه‌رى ب خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى ئیناى ، ژ ژن وزارۆكێن هه‌وه‌ دوژمن بۆ هه‌وه‌ هه‌نه‌ به‌رێ هه‌وه‌ ژ ڕێكا خودێ وه‌ردگێڕن ، وهـه‌وه‌ ژ گـوهدارىیا وى دده‌نه‌ پاش، ڤێجا هوین ژ وان دهشیار بن، وگوهدارىیا وان نه‌كه‌ن ، وئه‌گه‌ر هوین ل خه‌له‌تىیێن وان ببۆرن وپشت بده‌نێ ، و ل وان ڤه‌شێرن ، هندى خودێیه‌ باش گونه‌ه ژێبـرێ دلۆڤانكاره‌ ، ئه‌و دێ گونه‌هێن هه‌وه‌ ژێ به‌ت ؛ چونكى لێبۆرینا وى یا مه‌زنه‌ ، ودلۆڤانىیا وى یا به‌رفره‌هه‌ ، هه‌ما مال وزارۆكێن هه‌وه‌ به‌لا وجه‌رباندنن بـۆ هـه‌وه‌ . وخـێره‌كـا مه‌زن ل نك خودێ بۆ وى هه‌یه‌ یێ گوهدارىیا وى بكه‌ت، وحه‌قێ وى ژ مالـێ خۆ ده‌ربێخت ( [ التغابن : 14 ، 15 ] .

ڤێجا دا كو به‌ندك ل دویڤ مرۆڤى نـه‌ئـێـتـه‌ بـه‌ردان ، ودا ( نـه‌فـس ومال وعـه‌یال ) نـه‌بـنـه‌ ئـه‌و پـه‌رده‌ یـێ دكه‌ڤنه‌ د ناڤبه‌را مرۆڤى وخودێ دا ، خودێ قانوونا خۆ یا ( حه‌تمى ) دانا : (وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِـنْ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مـِنْ الْأَمْوَالِ وَالْأَنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرْ الصَّابِرِينَ) [ البقرة : 155 ] گـه‌لـى مرۆڤان هــنــده‌كێ ژ ترسێ وبرسێ د نه‌فسێ دا وكێمكرنێ د مال وعه‌یالـى دا ئه‌م دێ ده‌ینه‌ هه‌وه‌ ، ومزگینىیێ بده‌ وان یێن صه‌برێ ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ دكێشن .

مه‌عـنا : دانا به‌لایێ وموصیبه‌تێ ئه‌و لێدانا دژوار وهژاندنا ب هێزه‌ یا كو مرۆڤى ژ غه‌فله‌تێ هـشـیار دكــه‌ت و ل كنارێ خودێ دزڤڕینت ، چه‌ند كه‌س هه‌نه‌ د دویر ژ خودێ گاڤا دكه‌ڤنه‌ ته‌نگاڤىیێ ئێكسه‌ر ل خودێ دزڤڕن ؟ ژ ڤێ ئاشكه‌را دبت كـو دانا موصیبه‌تێ ب خۆ ژى ب ڕاستى نعمه‌ته‌كه‌ خودێ دده‌ته‌ وى یێ وى بڤێت .

ئه‌گــه‌ر مـه‌ ئـه‌ڤـه‌ زانـى دێ ب دورستى مه‌عنا وێ حـه‌دیـسێ زانین ئه‌وا ئیمامێ ( داره‌مى ) ژ ( سه‌عدێ كوڕێ مالكى ) ڤه‌دگوهێزت ، دبێژت : پسیار ژ پێغه‌مبه‌رى ـ سلاڤ لـێ بن ـ هاته‌ كرن : ( أي الناس أشد بلا‌ء ـ كیژ مرۆڤان پتـر به‌لا ب سه‌رى دئێن ؟ ) وى گۆت : ( الأنبياء ثم الأمثل فالأمثل يبتلى الرجل على حسب دينه فإن كان في دينه صلابة زيد صلابة وان كان في دينه رقة خفف عنه ولا يزال البلاء بالعبد حتى يمشي على الأرض ماله خطيئةـ پێغه‌مبه‌ران پاشى یێ دبن دا پاشى یێ دبن دا ، مرۆڤى ل دویڤ دینێ وى به‌لا دئێنه‌ سه‌رى ، ڤێجا ئه‌گه‌ر دینێ وى یێ موكم بت دێ هێشتا موكمىیا وى زێده‌تر لـێ ئێت ، وئه‌گه‌ر دینێ وى یێ سست بت به‌لا دێ ل سه‌ر ئێنه‌ سڤككرن ، وبه‌لا هند دێ ئـێـنـه‌ سه‌رێ عه‌بدى حه‌تا ئه‌و بێ گونه‌هــ ل سه‌ر عه‌ردى ب ڕێڤه‌ دچت ).

ئه‌ییووب ئێك ژ وان پێغه‌مبه‌ران بوو یێن دو جاران موصیبه‌ت ل سه‌ر هاتىیه‌ شـداندن : جاره‌كا ئێكێ ده‌مێ خودێ ئه‌و ده‌وله‌مه‌ند كرى وبه‌ر ده‌ستێ وى فره‌ه كرى ، وماله‌كێ بۆش وعه‌یالـه‌كێ مشه‌ دایێ ، ووى خۆ ل به‌ر گرتى .. وجارا دووێ ده‌مــێ ئه‌ڤ مال وعه‌یاله‌ ژێ ستاندى ، وله‌شێ وى ب بن ئێشان ئێخستى ونه‌خۆشى ل سه‌ر زێده‌ كرى ، وڤێ جارێ ژى وى خۆ ل به‌ر گرتى .

كتێبێن دیرۆكێ دبـێـژن : ڕۆژه‌كێ ده‌مێ هه‌ر ده‌هــ عه‌یالێن ئه‌ییووبى ل مالا ئێك ژ وان كۆم بووین دا وه‌كى هه‌ر جار زادى چێ كه‌ن و ل سه‌ر فه‌قیران به‌لاڤ كه‌ن ، مرۆڤه‌كێ بێهن لـێ چك بووى ، وه‌كى وى یێ ژ بن ڕه‌نىیێ ڤـه‌ڕه‌ستى ، ب نك ئه‌ییووبى ڤه‌ هات وگۆتێ : له‌شكه‌ره‌كێ بۆش ژ دز وڕێگران ب سـه‌ر حـه‌یـوانـه‌تـێـن تـه‌ دا گــرت وهــه‌مــى تالان كــرن وشڤان وگاڤان هـه‌مـى كوشتـن ، ئه‌ز ب تنێ یێ ژ ده‌ستان خلاس بوویم . ئه‌ڤه‌ ئێك !

هـێـشـتـا ئـه‌یـیـووب ژ ڤـێ ( مــوفاجـه‌ئێ ) ده‌رنه‌كه‌فتى خولامه‌كێ وى یێ دى ب عه‌ینى ده‌ست ودارى هات وگۆته‌ ئه‌ییووبى : برویسىیـه‌كــێ ل زه‌ڤــییـا ته‌ دا وئاگر به‌ربوویێ ، و ژ من پێڤه‌تر چو خزمه‌تكار خلاس نه‌بووینه‌ . ئه‌ڤه‌ دو !

هێشتا ژ ڤێ ژى خلاس نه‌بووى قاصده‌ك ب نك ڤه‌ هات وگۆت : حێشتـر ژى ته‌ڕا وبه‌ڕا بوون وهاتنه‌ تالانكرن . ئه‌ڤه‌ سێ !

ویا ژ هه‌مییێ مه‌زنتـر ئه‌و بوو هاوار گه‌هشتێ كو خانى ب سه‌ر عه‌یالـێ ته‌ دا هات وهه‌ر ده‌هــ دبن ڤه‌ مان .. ئه‌ڤه‌ چار !

چار مزگینى ، ئێك ژ یا دى نه‌خۆشتـر د ڕۆژه‌كێ دا گه‌هشتنه‌ ئه‌ییووبى : حه‌فت كوڕ وسێ كچ ، حه‌فت هزار په‌ز ، سێ هزار حێشتـر ، پێنج سه‌د ده‌وار ، د گـه‌ل هـژماره‌كا نـه‌ یا كێم ژ خولام وخزمه‌تكاران ، و د گه‌ل زه‌ڤى وڕه‌ز وچه‌مان.. هه‌مى د ناڤبه‌را چاڤ وبروییان دا چوون .

ئه‌ییووبى چ كر ؟

به‌رى بێژین كانێ ئه‌ییووبى چ كر ، گوهدارییا ڤێ سه‌رهاتییا كورت بكه‌ن :

ژنكه‌كێ ژ صه‌حابىیێن پێغه‌مبه‌رى ـ سلاڤ لـێ بن ـ كوڕه‌كێ وێ یێ فاما نساخ بووبوو ، زه‌لامێ وێ ب وه‌غه‌ره‌كێ چوو و ژ مال ده‌ركه‌فت ، هێشتا نه‌زڤڕى خودێ وه‌سا حــه‌زكــر كــوڕێ وى مــر ، گاڤا زه‌لام زڤـڕییــه‌ مال ژنـكـێ كارێ خۆ كر و ب كـه‌یف وگڕنژین ڤه‌ پێشوازى لـێ كر ، گۆت : یێ وه‌ستیایه‌ دا بێهنا خۆ ڤه‌ده‌ت ، زه‌لامى گۆتێ : حالـێ كوڕكى چیه‌ ؟ ژنكێ گـۆت : ژ به‌رێ تـه‌نـاتـره‌ .. پاشى پشتى زه‌لامى بێهنا خۆ ڤه‌داى ژنكێ گۆتێ : ئه‌ز دێ پسیاره‌كێ ژ ته‌ كه‌م ، ئه‌رێ ئـــه‌گـــه‌ر ئــێـكـى ئێمانه‌ته‌كێ خۆ دانا نك ته‌ ، پاشى گۆت : ئێمانه‌تێ من بینه‌ دێ چ كه‌ى ؟
زه‌لامى گۆت : دێ بۆ زڤڕینم ..

ژنكێ گۆتێ : پا ئه‌گه‌ر ته‌ خۆ عێجز كر وته‌ پێ نه‌خۆش بوو .. ئه‌و چاوایه‌ ؟
زه‌لامى گۆت : ب خودێ مرۆڤێ وه‌سا بت یێ بێ مروه‌ته‌ .

ژنكێ ژ ده‌ڤى وه‌رگرت وگۆتێ : باشه‌ .. كوڕێ ته‌ ئێمانه‌تێ خودێ بوو ل نك ته‌ ، ووى ئێمانه‌تێ خۆ یێ زڤڕاندى ، ڤێجا صه‌برێ بكێشه‌ دا خودێ خێرێ بده‌ته‌ ته‌ .. گۆتنا زه‌لامى ئه‌ڤه‌ بوو ، گۆت : ( إنا لله وإنا إلیه‌ راجعون ) .

ئه‌ییووبى ژى ئه‌ڤ ده‌رسه‌ باش دزانى ، مال .. عه‌یال .. ملك ، ئێمانه‌تێ خودێ یه‌ ل نك وى ، چى گاڤا خودێ ڤیا دێ ده‌ت وچى گاڤا ڤیا دێ به‌ت ، ڤێجا عێجزى بـۆچییه‌ ؟ گاڤا ئه‌و هاتىیه‌ دنیایێ چو د ده‌ستان دا نه‌بوو ، نه‌ مال نه‌ عه‌یال ، خودێ دشیا چویێ نه‌ده‌تێ ، به‌لـێ خودێ كه‌ره‌م د گه‌ل كر ومال وعه‌یال دایێ ، نوكه‌ خودێ ڤیا ئێمانه‌تێ خۆ ڤه‌گه‌ڕینت ، ڤێجا ما نه‌ بێ مروه‌تىیه‌ ئه‌و خۆ نه‌ڕازى كه‌ت ؟
دبێژن : گاڤا ئه‌ڤ هه‌ر چار خه‌به‌رێن نه‌خۆش گه‌هشتینه‌ ئه‌ییووبى ، ئه‌ییووب ئێكسه‌ر چــوو سوجوودێ ، سه‌رێ خۆ بۆ مه‌زنییا خودێ چه‌ماند وگۆت : ( الحمد لله ) . 

(إِنَّا وَجَدْنَاهُ صَابِرًا نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوَّابٌ)وصـه‌بـرا دورســت ئــه‌وه‌ یـا مـرۆڤ ل نك ( صه‌دما ) ئێكێ دكێشت . 



ئه‌ییووب ونساخى :

ئه‌ییووب وژنكا خۆ مانه‌ ب تنێ ، بێ مال وبێ عه‌یال ، به‌لـێ سه‌رماله‌كێ دى یێ مه‌زن وان هه‌بوو ، دو دلێن تژى باوه‌رى ، ئه‌و باوه‌رییا نووح ژ ئـاڤـێ ده‌ربازكرى ، وئیبـراهیم ژ ئاگرى خلاسكرى ، ویوونس د زكێ نه‌هنگى دا هێلایه‌ ساخ .. چونكى ئه‌ییووبى وژنكا وى باوه‌رییه‌كا موكم هه‌بوو ئه‌و شیان خۆ ل به‌ر ئاتافێ وفه‌ته‌راتا مه‌زن بگرن ، حه‌تا ئاتافا دى ب سه‌ر دا هاتى : ئێش ونساخییا مه‌زن ..

مـه‌ نه‌ڤێت ل ڤێرێ ب درێژى به‌حسێ وێ ئێشا گران بكه‌ین ئه‌وا گه‌هشتىیه‌ ئـه‌یـیـووبـى ، هـه‌ر چـه‌نـده‌ كـتـێـبـێـن دیرۆكێ ب درێژى به‌حس ژێ دكه‌ن ژى ، ب تنێ دێ بێژین : ئێشا ئه‌ییووبى هند یا دژوار بوو گاڤ بوو نه‌هێلان ، ئه‌ییووب كه‌فته‌ سه‌ر ته‌نشتێ ، وڕۆژ بۆ ڕۆژێ وى ل كێمىیێ دا ، حه‌تا تێك دا حه‌لیاى .. ئه‌ییووب ئه‌وێ ده‌رێ مالا وى هه‌رده‌م ل به‌ر خه‌لكى یێ ڤه‌كرى ، نوكه‌ ژ مرۆڤان خالـى بوو ، خه‌لك ژێ ڤه‌ڕه‌ڤین ژ ترسێن هندێ دا كو ئێشا وى وان ژى ڤه‌گرت .. ئه‌ییووب ما ب تنێ د گه‌ل ژنكا خۆ یا وه‌فادار وخودان باوه‌ر وصه‌بركێش .

موصیبه‌ت ل به‌ر ژنكێ ژى مه‌زنتـر لـێ هات ، ئه‌گه‌ر حه‌تا ئه‌ڤرۆ نه‌خۆشىیا وێ یا مال وعه‌یالـى بت ، ئه‌ڤه‌ ده‌رده‌كێ دى ژى لـێ زێده‌ بوو ، زه‌لام ژى لـێ كه‌ت ، كه‌ت نیڤ مرى ونیڤ ساخ ، چ بكه‌ت ؟

وه‌كى به‌رى نوكه‌ مه‌ ڤه‌گێڕاى گه‌له‌ك دیرۆكزان دبێژن : ژنكا ئه‌ییووبى نه‌ڤییا یـووسـف پـێـغـه‌مبه‌رى بوو ، له‌و عه‌جێبگرتى نه‌بن ده‌مێ هوین دبینن ئــه‌ڤ ژنــكـه‌ د باوه‌رییا خۆ دا ، د صه‌بر وته‌حه‌مملا خۆ دا وه‌كى چیایه‌كێ سه‌ربلنده‌ .. د سه‌ر ڤان هه‌مى گرفتارییان ڕا یێن گه‌هشتینێ ، باوه‌رییا وێ قه‌ت نه‌هژیا ، وه‌كى وان ژنكێن باوه‌رییا وان یا سه‌رده‌ڤ سه‌رێ خۆ نه‌ڤه‌چڕى ، وجلك د به‌ر خۆ دا نه‌دڕاندن ، وحـسـێـب د گــه‌ل خــودێ نــه‌كـر ونه‌گۆتێ : بۆچى ته‌ ئه‌ڤه‌ ئینا سه‌رێ من ما من چ كرییه‌ ؟ نه‌ ..

 وێ ژى ـ وه‌كــى زه‌لامێ خۆ ـ باش دزانى دنیا ب هـه‌مـى خـۆشىیێن خۆ ڤه‌ ب بـه‌ر هندێ ناكه‌ڤت مرۆڤ خۆ سه‌را عێجز بكه‌ت ، وێ باش دزانى بۆ جه‌ڕباندن خودێ موصیبه‌تێ ونه‌خۆشىیێ دده‌ته‌ عه‌بدێ خۆ ، له‌و یا شوكرى بوو .

ئه‌و ژنكا بـه‌رى ئه‌ڤرۆ یا خودان خدام وخولام ، ده‌یكا حه‌فت كوڕ وسێ كچان ، خاتوینا ماله‌كا خانه‌دان ، ئه‌ڤرۆ ما ب تنێ د گه‌ل كه‌له‌خێ زه‌لامێ خۆ یێ نه‌ ساخ ونه‌ مرى ! ئه‌ڤرۆ هه‌یى ونه‌یىیا مالـێ بوو ئه‌و ، چ بكه‌ت ؟

گۆت : ل ده‌مێ خۆشییێ من ته‌حه‌مل كر ئه‌ڤرۆ ئه‌ز نه‌ مه‌جبوورم د ڤێ مالـێ دا ڕویـنـم ؟ دیسا نــه‌ .. ئــه‌و ژنـكا ب شـیـرێ پێغه‌مبه‌رینىیێ هاتبته‌ ب خودان كرن و ب نانێ ئیمانێ هاتبته‌ مه‌زنكرن یا ژ هه‌ژى وێ نابت یا بێ وه‌فا وبێ ژدان بت ، ژنكا ئـه‌یـیـووبـى گاڤا زه‌لامێ خۆ د ڤى كراسى دا دیتى دله‌ى دله‌ى وى دا ، خه‌ما وى ل سه‌ر سڤك كر ، ملێن خۆ دانه‌ به‌ر بارێ وى یێ گران .. وئه‌گه‌ر ژن ومێر بوونه‌ ئێك ، دیواره‌كێ پیلایى دێ دورست بت چو ڕه‌شه‌با وگرفتارى نه‌شێن كارى تێ بكه‌ن .

ئــه‌ڤـێ ژنكا خودان باوه‌ر گاڤا دیتى خه‌لك ـ یێن نیاس ونه‌نیاس ـ ژ زه‌لامێ وێ ڤـه‌ڕه‌ڤـیـن ، ڕابــوو ســه‌ر پــىیان ، ب ده‌سـتـه‌كى برینێن زه‌لامێ خۆ ده‌رمانكرن ، و ب ده‌ستێ دى شۆلـێ خه‌لكى كر ؛ دا پارىیه‌كێ حه‌لال بۆ خۆ وزه‌لامێ خۆ پێ په‌یدا بكه‌ت .. له‌شێ ئه‌ییووبى حه‌لیا ، به‌لـێ دلـێ وى هه‌ر یێ ئاڤا بوو ، ژ گاڤ وحه‌ره‌كان كه‌فتبوو ، به‌لـێ ئه‌زمانێ وى هه‌ر ب زكرێ خودێ دگه‌ڕیا ، خه‌لك ژێ دویر كه‌فتبوون به‌لـێ ڕۆژه‌كا ب تنێ ژى ئه‌و پێ نه‌دحه‌سیا كو خودایێ وى یێ ژێ دویر كه‌فتى .. 

هه‌ر وه‌كى زمان حالـێ وى د گه‌ل شاعرى ڤه‌دگێڕا :

( فليتك تـحـلـو والحياة مريرة
                     وليتك تـرضى والأنام غضاب
ويا ليت ما بيني وبينك عامر
                      ومـا بيني وبين العالين خراب )

ئه‌ى له‌شێ ئه‌ییووبى هه‌ر بێشه‌ ، بحه‌لیێ ، تو چ لـێ دئێى وه‌ لـێ بێ ، به‌لـێ بـاش بـزانـه‌ كو تو قه‌ت نه‌شێى دلـێ وى د ده‌ر حه‌قا خودایێ وى دا بگوهۆڕى .. ( الله ) ئه‌و ناڤێ خۆشتڤى بوو یێ ئه‌ییووبى ل درێژىیا ده‌مێ نه‌خۆشىیا خۆ ڤه‌دگێڕا ..

 ئه‌ى پێغه‌مبه‌رینى ، ئه‌ى ئیمان ، تو چ خودانێ خۆ ب هێز دئێخى ، تو چ چیایه‌كێ موكم ژێ چێ دكه‌ى حه‌تا ئه‌و بشێت خۆ ل به‌ر هه‌مى نه‌خۆشىیان بگرت ! 
نساخىیا ئه‌ییووبى چه‌ند ڤه‌كێشا ؟

هنده‌ك دبێژن : حه‌فت سالان ، وهنده‌كێن دى دبێژن : هه‌ژده‌ سالان .

د ڤــان سالان دا ـ چ حه‌فت بن چ پتـر ـ ژ نكا وى ب هه‌مى هێزا خۆ ملێ خۆ دا به‌ر بارى ، ژ ڤێ مالـێ دچوو یا دى ، شۆلـێ خه‌لكى دكر ، وپارییه‌كێ حه‌لال بۆ خۆ وزه‌لامێ خۆ په‌یدا دكر ، دویماهىیێ نێزیك بوو بارێ وێ ژ تافه‌تا وێ گرانتـر لـێ بێت .. ده‌مه‌كى وێ خۆ دیت خه‌لك یێ خۆ ژێ دده‌نه‌ پاش ، ئه‌و مالێن ئه‌و دچوویێ شۆل بوو دكر ، داخواز ژێ كر ئێدى ئه‌و نه‌چته‌ مالێن وان ، گـۆتـنـێ : نه‌كو ئـێـشـا زه‌لامــێ تــه‌ تـــو ژى ڤه‌گرت بى و ب ڕێكا ته‌ بێته‌ مه‌ ژى ، ئه‌ڤ ڕێكه‌ ژى ل به‌ر هاته‌ گرتن .. 

وێ نه‌ڤیا ڤێ سوحبه‌تێ بۆ زه‌لامێ خۆ ڤه‌گێڕت دا خه‌ما وى گرانتـر لـێ نـه‌كـه‌ت ، دبێژن : وێ دو كه‌زییێن درێژ وجوان هه‌بوون ، هاته‌ گوهان كو ژنكه‌ك ژ مال مه‌زنێن باژێرى حه‌ز دكه‌ت كه‌زییێن وێ بكڕت وبێخته‌ سه‌رێ خۆ وه‌كى بارۆكێن ئه‌ڤرۆ ، ئینا وێ كه‌زییه‌كا خۆ بڕى وبر فرۆتێ ، چه‌ند ڕۆژه‌كان ب وى پاره‌ى ژى قـه‌تانــد ، حـه‌تا خلاس بووى ، كه‌زییا خۆ یا دى ژى بڕى وبر فرۆت ، ل ڤێرێ چه‌نده‌كێ ئه‌و ب بـێـهـن تـه‌نـگىیێ حه‌سیا ، له‌و گۆته‌ زه‌لامێ خۆ : بۆچى تو دوعایه‌كێ بۆ مه‌ ژ خودێ ناكه‌ى ، ئاخرى تو پێغه‌مبه‌رى ودوعایێن ته‌ دێ ئێته‌ قه‌بویلكرن ؟

ئـه‌یـیـووب ژ ڤـێ گۆتنا وێ عێجز بوو ، وه‌سا تێ ئیناده‌ر كو تامه‌كا نه‌ڕازیبوونێ ل سه‌ر ئه‌مرێ خودێ تێدا هه‌یه‌ ، له‌و ژ كه‌ربان دا گۆتێ : سویند بت گاڤا خودێ ئه‌ز ساخ كرم ئه‌ز سه‌د داران بدانـمـه‌ ته‌ . بۆچى ؟ دا چو جارێن دى ئه‌و خۆ ل سه‌ر قه‌ده‌را خودێ عێجز نه‌كه‌ت .

و د هنده‌ك ڕیوایه‌تان دا هاتىیه‌ ، دبێژن : ئه‌ییووبى گۆته‌ ژنكا خۆ : چه‌ند سالان ئه‌ز یێ ساخله‌م بووم ؟ وێ گۆت : حه‌فتێ سالان .

 گۆتێ : وئه‌ڤه‌ چه‌ند ساله‌ ئـه‌ز یێ نساخ ؟ وێ گـۆت : ئـه‌ڤـه‌ حـه‌فـت ساله‌ ، ئه‌ییووبى گۆت : ئه‌ز شه‌رم ژ خودێ دكه‌م حه‌فتێ سالان وى ساخله‌مى دابته‌ من ، ئه‌ز صه‌برێ ل سه‌ر حه‌فت سالان نه‌كێشم .

پاشى گاڤا ئه‌ییووبى ژنكا خۆ وه‌ستیاى ژ ڤى حالـى دیـتـى ، وى ئـه‌و دوعا كر یا خودێ د قورئانێ دا بۆ مه‌ ڤه‌گێڕاى : ( وَأَيُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِي الضُّرُّ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِين ) دوعایا وى هه‌مى ئه‌ڤه‌ بوو ، وى گۆت : یا ڕه‌ببى نه‌خۆشى یا گه‌هشتىیه‌ من ، وپه‌یڤا (مَسَّ) د زمانێ عه‌ره‌بان دا بۆ مه‌عنایه‌كا نازك دئـێـت ، وه‌كى تو ده‌ست كه‌یه‌ ئێكى ، یان ده‌ستێ خۆ ب سه‌رى دا بینىیه‌ خوارێ ، ( مَسَّنِي الضُّرُّ ) یه‌عنى : نه‌خۆشىیه‌ك هێدى یا ب سه‌ر له‌شێ من دا هاتى ، وئه‌گه‌ر وى گۆتبا : ئێشێ له‌شێ من یێ خوارى ، هه‌ستىیێ من یێ حه‌لاندى ، ئه‌زێ هێرایم ، گۆتنا وى دا یا ڕاست بت ، به‌لـێ نه‌ ژ ئـه‌ده‌بـێ پـێـغـه‌مـبـه‌رانـه‌ ئـه‌و وه‌سـا د گـه‌ل خودێ باخـڤـن ، وپشتى ئه‌ییووبى حالـێ خۆ ( عه‌رض) كرى داخوازا خۆ پێشكێش كر ، به‌لـێ چاوا ؟
گۆت : ( وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِين) به‌س !! ئه‌ى خودا .. نـه‌خۆشى یا گه‌هشتىیه‌ مــن وتـو ( أَرْحَمُ الرَّاحِمِين ) ى ، كه‌س ژ ته‌ ب ڕه‌حمتـر نینه‌ ، تو ئێشێ بده‌ى تو یێ ب ڕه‌حمى ، وتو ساخـلـه‌مـىیێ ژى بده‌ى تو یێ ب ڕه‌حمى ، وهه‌چىیا تـو بـۆ مـن هـلـبـژێـرى ئـه‌زێ ڕازیـمـه‌ .. دوعایـه‌كا ژ دل بوو ، ژ دله‌كێ ئاڤا ب باوه‌رییێ ده‌ركه‌فت له‌و د گاڤێ دا هاته‌ قه‌بویلكرن .


دویماهییا صه‌برێ :

( فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَكَشَفْنَا مَا بِهِ مِنْ ضُرٍّ وَآتَيْنَاهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنَا وَذِكْرَى لِلْعَابِدِينَ ) د گاڤـێ دا ئه‌م د بــه‌رســڤا وى هاتـیـن ومــه‌ ئــه‌و نــه‌خــۆشـى ژ ســه‌ر وى ڕاكـر ، و د ئایه‌ته‌كا دى دا هاتىیه‌ : ( ارْكُضْ بِرِجْلِكَ هَذَا مُغْتَسَلٌ بَارِدٌ وَشَرَابٌ . وَوَهَبْنَا لَهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنَّا وَذِكْرَى لِأُوْلِي الْأَلْبَابِ . وَخُذْ بِيَدِكَ ضِغْثًا فَاضْرِبْ بِهِ وَلَا تَحْنَثْ ) خــودێ فـه‌رمان لـێ كــر : ئـه‌ى ئه‌ییووب تو پێ خۆ ل عه‌ردى بده‌ كانىیه‌ك دێ زێت ، خۆ ب ئاڤا وێ بشۆ ، دێ چێ بى ووه‌كى به‌رێ لـێ ئێى .

ب ڤـى ڕه‌نـگـى ئـه‌یـیـووب ژ ئـێـشا خۆ یا گران ڕابوو ، وچــونـكـى وى صه‌بر ل سه‌ر موصیبه‌تێ كر خودێ كه‌ره‌م د گه‌ل كره‌ ڤه‌ وئه‌و كره‌ خودان مال وعه‌یال ، وچونكى نه‌ بابه‌تى پێغه‌مبه‌رانه‌ سویندێن خۆ ب جهــ نه‌ئینن ، وچونكى ژنكا وى ئــه‌و بوو یا ل ته‌نگاڤىیان مایه‌ د گه‌ل خودێ گۆتێ : دا سویندا ته‌ نه‌شكێت ده‌مێ ته‌ سویـنـد خوارى سه‌د داران بدانییه‌ ژنكا خۆ تو ڕابه‌ سه‌د داڤێن دارى یێن زراڤ بده‌ د گه‌ل ئێك وجاره‌كێ بدانێ ئه‌ڤه‌ بوونه‌ سه‌د ، وئـه‌ڤـه‌ روخصه‌ته‌ك بوو خودێ دایێ دا ژنكا وى یا خودان باوه‌رى وصه‌بركێش نه‌ئێته‌ ئێشاندن .

پشتى هنگى چ ب سه‌رێ ئه‌ییووبى وژنكا وى هاتییه‌ ؟

ئه‌ڤه‌ قورئانێ بۆ مه‌ نه‌ڤه‌گێڕایه‌ ؛ چونكى ئه‌و ده‌رسا د چیـرۆكا وى دا هه‌ى كو ده‌رسا صه‌برا ل سه‌ر خۆشىیێ ونه‌خۆشىیێ یه‌ هاته‌ وه‌رگرتن ..




کومــێتــدان لسـه‌ر بابــه تـی

کومــێتــدان لسـه‌ر بابــه تـی