ئەو کارێن گەف ب ئاگری ل خودانێن وان هاتییەکرن
ئەو کارێن گەف ب ئاگری
ل خودانێن وان هاتییەکرن
بەری ئەم بەحسێ جەهنەمێ وسەروبەرێ وێ بكەین ، مە دڤێت ب كورتی بـەحـسـێ وان كاران بكەین یێن كو قورئانێ وسوننەتێ ب ئاشكەرایی گەف ب ئاگرێ جەهنەمێ ل خودانێن وان یێن گونەهكار كری ، بۆ هندێ دا ئەم خۆ ژ ڤان گونەهان بدەینە پاش .
وبـەری ئــەم دەست ب هژمارتنا ڤان گونەهان بكەین دڤێت ل بیـرا خۆ بینین كو ئەڤ گونەهكارێن ئەڤ گەفە لـێ هاتییە كرن ژ ئوممەتا ئیسلامێنە ، ئەون یێن باوەری ب خودێ وپێغەمبەری هەی ، ژ بەر ڤان گونەهێن وان بەرێ وان بۆ جەهنەمێ دئێتە ، بێی كو ئەو د ڤێ جەهنەمێ دا ئەبەدی ببن .
1. موخالەفا سوننەتێ:
ئیمام ئەحمەد و ئەبوو داود و حاکم و گەلەك زانایێن دی ژ موعاوییەیێ کورێ ئەبوو سوفیانی ڤەدگوهێزت ، دبێژت: پێغەمبەرێ خودێ سلاڤ لێ بن دناڤ مەدا رابوو ڤە و گوت: (ألا إن من قبلكم من أهل الكتاب افـتـرقوا على ثنتين وسبعين ملة ، وإن هذه الملة ستفـتـرق على ثلاث وسبعين ، ثنتان وسبعون في النار ، وواحدة في الجنة ، وإنه سيخرج من أمتي أقوام تتجارى بهم تلك الأهواء كما يتجارى الكَلَبُ بصاحبه ، لا يبقى منه عرق ولا مفصل إلا دخله) هندی ئەو كیتابی بوون یێن بەری هەوە ل سەر حەفتێ ودو دەستەكان لێكڤە بوون ، وئەڤ مللەتە ل ســەر حـەفـتـێ وسێ دەستەكان دێ لێكڤە بت ، حەفتێ ودو د ئاگری دانە ، وئێك د بەحەشتێ دایە ، و د ناڤ ئوممەتا من دا هندەك كەس دێ پەیدا بن بیدعە ودلچوون وەسا دێ تێكەلـی وان بن وەكی ئـەو ئـێـش د هەمی گەهێن لەشی دا دگەڕیێت یا ژ لەقا سەیێ هار دئێتە مرۆڤی .
ژ ڤێ حەدیسێ ئاشكەرا دبت كو خۆدویركرنا ژ سوننەت وڕێبازا پـێـغـەمبەری ـ سلاڤ لـێ بن ـ ودویكەفتنا ڕێ وڕێبازێن بیدعەچییان یـێـن خەلكی ل دینی زێدە كرین ، دبتە ئەگەرا چوونا ئاگری .
2. مانا دناڤ کافران دا:
چێ نابت بو مروڤێ موسلمان ل وی وەلاتێ ئاکنجی ببت یێن کوفر یا لێ دەسهەلات بت، ئەگەر هات و موسلمانان وەلاتێ خو هەبت، خودایێ مەزن دبێژت: ( إِنَّ الّذِينَ تَوَفّاهُمْ الْمَلائِكَةُ ظَالِمِي أَنفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُوْلَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا . إِلا الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنْ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ لا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً وَلا يَهْتَدُونَ سَبِيلاً ) هندى ئه‌ون يێن فريشته جانێ وان دستينن ووان زۆردارى ل خۆ كرى كو ل جهێ كافران ماين ومشه‌خت نه‌بووين، فريشته ب گه‌فكرن ڤه دبێژنه وان: هوين د مه‌سه‌لا دينێ خۆ دا د چ حال دا بوون؟ ئه‌و دێ بێژن: ئه‌م د عه‌ردێ خۆ دا دلاواز بووين، وئه‌م نه‌دشياين زۆردارییێ وسته‌مێ ژ خۆ لابده‌ين، ڤێجا ئه‌و ب گه‌فكرن ڤه دێ بێژنه وان: ئه‌رێ ما عه‌ردێ خودێ يێ فره‌هـ نه‌بوو كو هوين ژ عه‌ردێ خۆ ده‌ركه‌ڤنه عه‌رده‌كێ دى كو هوين تێدا ل سه‌ر دينێ خۆ پشت ڕاست ببن؟ ئه‌وێن هه جهێ ڤه‌حه‌ويانا وان ئاگره، وئه‌و پيسترين جهێ لێ زڤڕينێ‌يه. وئه‌وێن دبێزار ژ مێر وژن وزارۆكان يێن كو نه‌شێن زۆردارییێ وسته‌مێ ژ خۆ لابده‌ن، وچو ڕێكان بۆ خۆ نابينن كو پێ ژ نه‌خۆشییێ قورتال ببن، ئه‌و ناگه‌هنه ڤێ دويماهییا به‌رى نوكه به‌حس ژێ هاتییه كرن.(النساء 97-98).
3. زوردارییا دحوکمی دا:
زوردارییا دحوکمی دا چ ژلایێ مەزنێ دەولەتێ ڤە ، چ ژی ژلایێ حاکمی و قازی ڤە بت ، بەرێ خودانێ خو ددەتە ئاگرێ جەهنەمێ، ( ئەبوو داود ) ژ (بورەیدەی) ڤەدگوهێزت و دبێژت : پێغەمبەری سلاڤ لێ بن گوت:(لقضاة ثلاثة : واحد في الجنة ، واثنان في النار ، فأما الذي في الجنة : فرجل عرف الحق وقضى به ، ورجل عرف الحق فجار في الحكم ، فهو في النار ، ورجل قضى للناس على جهل ، فهو فـي النار ) قازی سێنە : ئێك د بەحەشتێ دایە ، ودو د ئاگری دانە ، ئەوێ د بەحەشتێ دا : ئەو زەلامە یێ حەقی زانی وحوكم پێ كری ، وئەو زەلامێ حەقی زانی وزۆرداری د حوكمی دا كری ئەو د ئاگـری دایە ، وئەو زەلامی ب نەزانین حوكم د ناڤبەرا مرۆڤان دا كری ئەو د ئاگری دایە .
4. کرنا درەوێ ژ کیسێ پێغەمبەری:
درەو ب خۆ ئێك ژ وان گونەهانە یێن بەرێ خودانێ خۆ ددەنە ئاگری ، بەلـێ ئەڤ درەوا هـە هـێـشـتـا كرێـتـتـر لـێ دئێت ، وگونەها وێ پـتـر لـێ دئێت ، ئەگەر ل سەر ناڤێ پێغەمبەری ـ سلاڤ لـێ بن ـ بێتەكرن ، چونكی گۆتنا پێغەمبەری ـ سلاڤ لـێ بن ـ شریعەتە ، وئەوی شریعەتەكی ژ نك خۆ بدانت وبەرێ خەلكی بدەتێ ، ئەو یێ ژ هەژییە ب ئاگرێ جەهنەمێ بێتە سۆتن !
بوخاری وموسلمی ژ هژمارەكا صەحابییان ڤەگوهاستییە ، دبێژن : پێغەمبەری ـ سلاڤ لـێ بن ـ گۆتییە :(من كذب عليَّ متعمداً فليتبوأ مقعده مـن الـنـار) هـەچـییـێ ژ قـەسـتـا درەوێ ژ كیسێ من بكەت بلا جهێ خۆ د ئاگری دا دورست بكەت.
5. خو مەزنکرن:
موسلم ژ ئەبوو هورەیرەی ڤەدگوهێزت ، دبێژت : پێغەمبەری ـ سلاڤ لـێ بن ـ گۆت : (يقول الله تعالى : الكبرياء ردائي ، والعظمة إزاري فمن نازعني واحداً منهما أدخلته النار ) خودێ دبێژت : گەورەیی ومەزنی جلكێ مـنـە ، وهـەچـییێ هـەڤـڕكـییـێ ســەرا وان د گەل من بكەت ئەز دێ وی كەمە د ئاگری دا .
وخۆمەزنكرن ـ وەكی پێغەمبەر ب خۆ د گۆتنەكا خۆ دا دبێژت ـ ئەوە مرۆڤ خەلكی كێم بكەت ، وخۆ ژ حەقییێ مەزنـتـر ببینت .
6. کوشتنا بێ حەق:
چ خو ب خۆ بكوژت ، یان كەسەكێ دی یێ بێ گونەه بكوژت ، خودایێ مەزن د قورئانێ دا دبێژت : (وَمَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُتَعَمِّدًا فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِداً فِيهَا وَغَضِبَ اللّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَاباً عَظِيماً ) وهـەچـییـێ تەعـدایـییـێ ل خودان باوەرەكی بـكـەت ، و ژ قەستا وبێ حەق وی بكوژت ، جزایێ وی جەهنەمە ، هەروهەر دێ تێدا بت د گەل غەزەبا خودێ ودەركەفتنا ژ ڕەحـمـا وی ، وخودێ دژوارتـرین عەزاب بـۆ وی ئامادەكرییە ژ بەر ڤێ تاوانا مەزن یا وی كری ] ( النساء : 93 ) .
7. خوارنا ریبایێ:
وربا ژی ئێك ژ وان گونەهانە یێن خودانێ خۆ دبەنە ئاگری ، وەكی خودایێ ـ د قورئانێ دا ـ دەمێ بەحسێ وان مرۆڤان دكەت یێن ل خوارنا ربایێ دزڤڕن دبێژت :(الّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبَا لا يَقُومُونَ إِلا كَمَا يَقُومُ الّذِي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطَانُ مِنْ الْمَسِّ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبَا وَأَحَلّ اللّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا فَمَنْ جَاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانتَهَى فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللّهِ وَمَنْ عَادَ فَأُوْلَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُون) ئەوێن ربایێ دخـــۆن ل ئاخرەتێ ژ قەبران ڕانابنەڤە وەكی وی نەبت ئەوێ دین یێ شەیتانی دەستكرییێ ، چونكی وان دگـۆت : هەما فرۆتن ژی وەكی ربایێ‌یە ، كو هەردو د حەلالن ، ومالـی زێدە دكەن ، ئینا خودێ ئەو درەوین دەرێخستن ، وئاشكەرا كر كو وی فرۆتن یا حــەلالكری وربا یا حـەرامـكـری ، ژ بـەر كـو مفا بـۆ خەلكی د كــڕیــن وفـرۆتنێ دا هەیە ، وئستغلال وبەرزەكرن وتێچوون د ربایێ دا هەیە .
ڤێجا هەچییێ حوكمێ خودێ د ربایێ دا گەهشتێ ووی خـۆ ژێ پاشڤەلێدا ، ئەوا وی بەری حەرامبوونێ كــری بـۆ وییــە وچــو گـونەه ل سەر وی نینە ، وكارێ وی ل دەمێ بێت خەما خودێ‌یە ، ئەگەر ل سەر تۆبا خـۆ ما خودێ خێرا قەنجیكاران بەرزە ناكەت ، وئەگەر ل ربایێ زڤڕی ڤە پشتی حوكمێ خودێ زانی ، ئەو وی خـۆ هێژای جزادانێ كر ، وهێجەت ل سەر خـۆ پەیدا كر ، لەو خودێ گـۆت : ئەو خەلكێ ئاگرینە ، هەروهەر دێ تێدا بن .
8. خوارنا مالێ خەلکی بێ حەق:
خودایێ مەزن دبێژت : (يَاأَيُّهَا الّذِينَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلا أَن تَكُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْكُمْ وَلا تَقْتُلُوا أَنفُسَكُمْ إِنَّ اللّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيماً . وَمَنْ يَفْعَلْ ذَلِكَ عُدْوَاناً وَظُلْماً فَسَوْفَ نُصْلِيهِ نَاراً وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللّهِ يَسِيراً ) ئەی گەلـی ئەوێن د باوەرییا خـۆ دا ب خودێ و د دویكەفتنا پێغەمبەری دا سلاڤ لـێ بن دڕاست ، بـۆ هەوە یا حەلال نینە هندەك ژ هەوە مالـێ هندەكان بێ حەق بخـۆن ، وەسا تێ نەبت كو ب ڕێكەكا شەرعی وكەسبەكا حەلال بت و ب ڕازیبوونا هەوە بت ، وهندەك ژ هەوە هندەكان نەكوژن ڤێجا هوین ب كرنا وی تشتێ خودێ حەرامكری تێ بچن .
هندی خودێ‌یە د وان هەمی تشتان دا یێن وی فەرمان پێ ل هەوە كری وهوین ژێ دایـنـە پــاش ب هــەوە یــێ دلـۆڤـانـكـار بوویە .
وهەچییێ ژ تەعدایی وپێ لـێدانا شریعەتی وی تشتی بكەت یێ خودێ هوین ژێ پاشڤەلێداین وەكـی دزییێ وژێستاندنێ وغشێ ، خودێ پاشی دێ وی كەتە د ئاگری دا وئـەو دێ تام كەتە گەرما وی ، وئەو ل سەر خودێ یا ب ساناهی بوویە.
9. چێکرنا تەصویران:
ئەوێن تەصویرێن وان تشتێن خودان رح چێ دكەن بۆ هندێ دا وەكی چێكرییێ خودێ چێ بكەن ، عەزابا ڤان ل نك خودێ ڕۆژا قیامەتێ ژ عــەزابـا هەمــی مــرۆڤــان دژوارتـرە ، وەكی د حەدیسەكا دورست دا یا بوخاری وموسلمی ژ ( عەبدللاهێ كوڕێ مەسعوودی ) ڤەگوهاستی هاتی : پێغەمبەر ـ سلاڤ لـێ بن ـ دبێژت :(أشد الناس عذاباً يوم القيامة المصورون)
10. مەیلداری بو زورداران:
ئەڤە ژی ژ ئەگەرێن چوونا ئاگرییە ، وەكی د ئایەتەكێ دا هاتی : (وَلا تَرْكَنُوا إِلَى الّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمْ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ ثُمَّ لا تُنصَرُونَ ) وهوین مەیلدارییێ بۆ وان نەكەن یێن زۆردارییێ دكەن ، دا ئاگر ب هـەوە نـەكەڤت ، وهەوە ژبلی خودێ چو پشتەڤان نینن هەوە ب سەر بێخن ، وسەركارییا هەوە بكەن ] ( هود : 113 ) .
و ژ مەیلدارییا بۆ زۆردارانـە مـرۆڤ حەز ژ زۆردارییا وان بكەت ، وپشتەڤانییا وان سەرا بكەت ، ودویچوونا ڕێبازان وان بكەت .
11. رەنگەکێ ژن و زەلامان:
د حـەدیسەكێ دا یا ( موسلم ) ژ ( ئەبوو هورەیرەی ) ڤەدگوهـێـزت هاتییە ، پــێـغـەمبەر ـ سلاڤ لـێ بن ـ دبێژت :(صنفان من أهل النار لـم أرهما : قوم معهم سياط كأذناب البقر يضربون بها الناس ، ونساء كاسيات عاريات ، مميلات مائلات ، رؤوسهن كأسنمة البخت المائلة ، لا يدخلن الجنة ولا يجدن ريحها ، وإن ريحها لتوجد من مسيرة كذا وكذا ) دو توخمێن جەهنەمییان هەنە من نەدیتینە : هندەك مرۆڤن هندەك قامچییێن وەكی كوریێن چێلان د دەستان دا هەنە دداننە مرۆڤان ، وهندەك ژنن ب جلكن ودرویسن ، ب ڤەهژهژاندنا خۆ دەمێ ب ڕێڤە دچن بەرێ خەلكی ددەنە خۆ ، سەرێن وان وەكی پشتا حێشـتـرێنە ، نە ئەو دچنە بەحەشتێ ، ونە ئەو بێنا بەحەشتێ سەح دكەن ، وهندی بێنا بەحەشتێ‌یە هندە هندە دویر دچت .
12. ئەوێن حەیوانی عەزاب ددەن:
( موسلم ) ژ ( جابری ) ڤەدگوهێزت ، دبێژت : پـێـغەمبەری ـ سلاڤ لـێ بن ـ گۆت : (عرضت علي النار ، فرأيت امرأة من بني اسرائيل تعذب في هرة لـهـا ، ربطتها فلم تطعمها ، ولم تدع تأكل من خشاش الأرض ، حتى ماتت جوعاً ) ئاگر بۆ من هاتە نیشادان ، ژنەكا ئسرائیلی من دیت ژ بەر كتكەكا وێ دهاتـە عـەزابـدان ، وێ ئەو گرێدابوو وخوارن نەددایێ ، ونەدهێلا ئەو ب خۆ ب دەڤێ خۆ ژ گیایێ عەردی بخۆت ، حەتا ژ برسان دا مری.
مەعنا : عەزابدانا حەیوانێ بێ ئەزمان ژی دبتە ئەگەرا چوون ئاگری .
13. داخوازا علمی نە بو خودێ:
یان ژی بلا بێژین : نە ئیخلاصا د خواستنا علمی دا ، ( ئبـن ماجە ) حەدیسەكێ ژ ( جـابـری ) ڤەدگوهـێـزت ، دبێژت : پێغەمبەری ـ سلاڤ لـێ بن ـ گۆت :(لا تَعَلَّموا العلم لتباهوا به العلماء ، ولا تماروا به السفهاء ، ولا تـخـيـروا به المجالس ، من فعل ذلك فالنار النار) خۆ فێری علمی نەكەن دا هوین د ناڤ زانایان دا خۆ پێ مەزن بكەن ، وهەڤڕكییێ پێ د گەل نەزانان نەكەن ، ودیوانان بۆ خۆ پێ نەهلبژێرن ، هەچییێ وە بكەت ئاگر بۆ وی هەیە ئاگر .
14. خوارن و ڤەخوارن دئامانێن زێر و زیڤی دا:
( بوخاری وموسلم ) ژ ( أم سلمە ) یـێ ڤـەدگـوهێزن ، دبێژت : پێغەمبەری ـ سلاڤ لـێ بن ـ گۆت :(من شرب في إناء من ذهب أو فضة فإنـمـا يجرجر في بطنه ناراً من جهنم ) هەچییێ د ئامانەكێ زێڕی یان زیڤی دا ڤەخۆت هەما ئەو ئاگرەكی ژ جەهنەمێ د كەتە زكێ خۆ .
و د ڤێ مەسەلـێ دا فەرقا زەلامی وژنێ نینە ، بۆ هەردووان حەرامە د ڤان ڕەنگە ئامانان دا بخۆن وڤەخۆن .
15. ئەوێ دارا سیبەرێ ببرت:
ئەو دارێن ل سەر ڕێ وڕێباران یێن كو خەلك خۆ ددەنە بەر سیبەرا وان ملكەكێ گشتییە ، خەلك هەمی مفای بۆ خۆ ژێ دبینن ، لەو حەرامە بۆ مرۆڤی بچت وان داران ببڕت ، ( ئەبوو داوود ) ژ ( عەبدللاهێ كوڕێ حـوبـەیـشـی ) ڤەدگوهێزت ، دبێژت : پێغەمبەری ـ سلاڤ لـێ بن ـ گۆت :(من قطع سدرة صوب الله رأسه في النار) هەچییێ دارەكێ ببڕت خودێ سەر وسەر وی دێ هاڤێتە د ئاگری دا .
ئەڤە هندەك ژ وان گونەهان بوون یێن خودێ وپێغەمبەرێ وی ـ سلاڤ لـێ بن ـ گەف ب ئاگرێ جەهنەمێ ل خودانێن وان كری ، خودێ مە ژ وان كاران بپارێزت .
کومــێتــدان لسـه‌ر بابــه تـی