ترسا ژ ئاگری و حالێ وان کەسێن ژێ دترسن
ترسا ژ ئاگری و حالێ وان کەسێن ژێ دترسن
و حەتا گوتنا مە یا ئاشکەرا بت دێ ئاخفتنا خو ل سەر چەند پشکەکا لێکڤەکەین :
أ. ترسا ژ جەهنەمێ کەس ژێ خلاس نابت:
جەهنەم ئەو جهە یێ خودێ بو وان کەسان ئامادەکری یێن پێ ل ئەمرێ وی ددانت، و پشت ددەنە راستە رێیا وی ، و چونکی چو مروڤ ژ بێ ئەمرییا خودێ دپاراستی نینن، کەس ژوان یێ پشت راست نینە کو خودێ وی نەبەتە ئاگری، خو ملیاکەتێن خودێ ئەوێن وەسا هاتینە ئافراندن کو نەشێن بێ ئەمرییا خودێ بکەن خودێ گەفێ ب جەهنەمێ ل وان دکەت ئەگەر ئەو ژ بن ئەمرێ خودێ دەرکەفتن ، خودایێ مەزن دبێژت : ( وَمَنْ يَقُلْ مِنْهُمْ إِنِّي إِلَهٌ مِنْ دُونِهِ فَذلِكَ نَجْزِيهِ جَهَنَّمَ كَذَلِكَ نَجْزِي الظّالِمِينَ) وهه‌چى فريشته‌يێ بێژت ئه‌و خودێ‌یه جزايێ وى جه‌هنه‌مه، ووه‌كى ڤى جزاى ئه‌م دده‌ينه هه‌ر زۆردار وبوتپه‌رێسه‌كێ هه‌بت.(الأنبياء 29)
و هەر ئەڤ گەفە ل پێغەمبەرێ خودێ ژی سلاڤ لێ بن یا هاتییە کرن ئەگەر وی شریکەك بو خودێ دپەرستنێ دا دانا ، خودایێ مەزن دبێژت: (ذلِكَ مِمَّا أَوْحَى إِلَيْكَ رَبُّكَ مِنْ الْحِكْمَةِ وَلا تَجْعَلْ مَعَ اللّهِ إِلَهاً آخَرَ فَتُلْقَى فِي جَهَنَّمَ مَلُوماً مَدْحُوراً) ئه‌ڤ ئه‌حكامێن مه ئاشكه‌را كرين، وفه‌رمان پێكرنا ب كارێن باش، وپاشڤه‌لێدانا ژ ئه‌خلاقێن خراب، ژ وێ وه‌حییێ يه يا مه بۆ ته هنارتى -ئه‌ى موحه‌ممه‌د-. وتو -ئه‌ى مرۆڤ- چو شريكان بۆ خودێ د په‌رستنێ دا نه‌دانه، ئه‌گه‌ر دێ ئێيه هاڤێتن د ئاگرێ جه‌هنه‌مێ دا، تو ب خۆ وخه‌لك ژى دێ لۆمه‌ى ته‌كه‌ن، و ژ هه‌ر خێره‌كێ تو دێ يێ ده‌ركرى بى.(الإسراء39)
و دهندەك ریوایەتێن حەدیسا شفاعەتا مەزن دا ل روژا قیامەتێ هاتییە: دەمێ مروڤ دچنە نك پێغەمبەران ئێك ئێکە دا ئەو بێن مەهدەرێ ل نك خودێ بو خەلکێ مەحشەرێ بکەن، هەر ئێك ژ وان دبێژت: خودایێ مە ئەڤرو وەسا یێ عێجزبووی چو جاران ئەو وەسا عێجز نەبوویە، من فلان کار یێ کری ئەز دترسم ئەو من بهاڤێتە دئاگری دا!
ڤێجا ئەگەر ئەڤە پێغەمبەر بن و هندە ژ جەهنەمێ بترسن، مەعنا یێن ژوان دکێمتر دڤێت ترسا وان ژ ئاگری یا پتر بت.
وبەری ئەم خو ڤەگوهێزینە خالەکا دی مەسەلەك هەیە دڤێت ئەم ئیشارەتێ بدەینێ: زانایێن مە یێن پێشییێ دگوتن: چێ نابت مروڤ ب ترسێ ب تنێ پەرستنا خودێ بکەت، و چێ نابت مروڤ ب هیڤییێ ب تنێ پەرستنا خودێ بکەت.
مەعنا ڤێ گوتنێ چیە؟
مەعنا وێ ئەوە: چێ نابت ترسا مروڤی ژ خودێ و جەهنەمێ ئێکا هند ژێ چێ بکەت ئەو ژ رەحما خودێ بێ هیڤی ببت، و پتر هزرا وی ئەو بت ئەو جەهنەمییە ، هەر وەسا چێ نابت ئەو هند یێ ب هیڤی بت کو خو ژ عەزابا خودێ پشت راست بکەت ، و هەمی هزرا وی ئەو بت ئەو بەحەشتییە، بەلکی ترسا وی و هیڤییا دڤێت هندی ئێــك بن.
(ئەبوو نوعەیم) ژ ئیمامێ عومەر ڤەدگوهێزت کو وی دگوت: ئەگەر دەنگەك ژ عەسمانی بێت و بێژت: گەلی مروڤان هوین هەمی هەرنە بەحەشتێ زەلامەك تێ نەبت، ئەز دێ ترسم کو ئەز ئەو بم!
و ئیمام ئەحمەد گوتنەکێ ژ عوثمانی ڤەدگوهێزت دبێژت:ئەگەر ئەز دناڤبەرا بەحەشتێ و جەهنەمێ دا بم و ئەز نزانم بەرێ من بو کیڤە دێ ئێتە دان ، ئەز دێ حەز کەم ببمە خولی بەری ئەز بزانم بو کیژ لایی دێ ئێمە برن
مەعنا: ترسا وان ژ خودێ کو ئەو بچنە جەهنەمێ، و هیڤییا وان ژێ کو ئەو بچنە بەحەشتێ هندی ئێك بوو...
و مروڤێن زانا دگوتن: ئەوێ ب هیڤییێ بتنێ پەرستنا خودێ بکەت ئەو (مەرجئییە)، و ئەوێ ب ترسێ ب تنێ پەرستنا خودێ بکەت ئەو (حەروورییە ــ ژ خەوارجانە).
و مەرجئی ئەون یێن دبێژن: باوەرییا دلی ب تنێ بەسە کو مروڤ ژ خودان باوەران بت، و خەوارج ئەون یێن دبێژن: مروڤ ب کرنا گونەهێن مەزن کافر دبت.
ب. چەند بترسین؟
پشتی ئەڤا بوری پرسیارەك دئێتە هلێخستن: ئەرێ ترسا مە ژ خودێ کو ئەو مە ببتە جەهنەمێ حەتا ترسەکا ژ قایدە بت دڤێت یا چەند بت؟
ئاگرێ جەهنەمێ هندە هندی بەرێ مروڤی بدەتە کرنا وان کارێن خودێ ل سەر وی واجب کرین، و وی ژوان کاران بدەتە پاش یێن خودێ ل سەر وی حەرام کرین... و چی گاڤا ترسا وی ژ ڤێ زێدەتر لێ هات و ئێکا هند ژ وی چێکر کو ئەو دەست بدەتە کرنا زێدە سوننەران ، و گەلەك خو ژ کارێن مەکرووهــ و تشتێن گومان ژی تێدا هەی بدەتە پاش، ئەو باشترە ، و خێرا وی پترە.
بەلێ گاڤا ئەڤ ترسە ل نك وی هند زێدە بوو کو ئێدی بێ هیڤی ببت ، و بێژت: سەدا سەد ئەز جەهنەمیمە ، ڤێجا روینتە خوارێ و دەست ژ کاری بەردەت و بێژت: یا ژ قەستایە هەر دێ چمە جەهنەمێ، یان ئەڤ ترسە ئێکا هند ژ وی چێ بکەت کو ئەو خو ژ حەلالی ژی بدەتە پاش ، یان بکەڤتە ناڤ نڤینا ، ئەڤ ترسە یا باش نابت، چونکی مەخسەد ژ ترسا ژ جەهنەمێ ئەوە مروڤ ببتە ژوان کەسان یێن گوهدارییا خودێ دکەن و بێ ئەمرییا وان نەکەن.
خودێ جەهنەم بو هندێ یا دای دا بو عەبدێن وی ببتە پالدەر کو ئەو ئەمرێ وی ب جهــ بینن و هیڤییا رەحما وی بکەن، نە بو هندێ دا ئەو بێ هیڤی ببن..... هەر چەندە دڤێت ژ بیر نەکەین کو وەلییێن خودێ پشکا بژارە ژ مروڤان پشتی پێغەمبەران ترسا وان ژ جەهنەمێ و راوەستانا وان ل بەر دەستێ خودێ ل ئاخرەتێ وەل وان دکر وان تام ژ خوشییێن دنیایێ نەددیت، بەلکی هندەك جاران وان هەر های ژ دنیایێ ب خو نەدما.
جارەکێ ئاگر بەربوو مالا ئیمام(زین العابدین)کورێ حوسەینێ کورێ ئیمام عەلی خودێ ژ وان رازی بت و ئەو دنڤێژێ دا بوو، سەرێ خو دانابوو سوجوودێ ، هندەکان گازی کرێ ئەی نەڤیێ پێغەمبەری، ئاگرە ئاگرە، و ئەو ژ سوجدێ رانەبوو ، پشتی وی نڤێژا خو خلاس کری، خەلکی ئاگر ڤەمراندبوو، وان گوتێ: ما تە های ژ ئاگری نەبوو؟ وی گوت: ئەز ب ئاگرێ دی ڤە یێ موژیل بووم!
ج. حالێ وان یێن کو ژ ئاگری دترسن:
و دا پتر بو مە ئاشکەرا ببت کانێ حالێ وەلییێن خودێ دگەل ترسا ژ ئاگری چ بوو، مە دڤێت هندەك نموونەیان ژ دیروکا وان ڤەگێرین.
خودایێ مەزن دەمێ دقورئانێ دا بەحسێ ئاگرێ مە یێ دنیایێ دکەت دبێژت : ( أَفَرَأَيْتُمْ النَّارَ الّتِي تُورُونَ . أَأَنْتُمْ أَنشَأتُمْ شَجَرَتَهَا أَمْ نَحْنُ الْمُنشِئُونَ . نَحْنُ جَعَلْنَاهَا تَذْكِرَة وَمَتَاعاً لِلْمُقْوِينَ) ئه‌رێ وهه‌وه ئه‌و ئاگر ديتییه يێ هوين هل دكه‌ن؟ئه‌رێ هه‌وه ئه‌و دار دايه يا ئاگر ژێ هل دبتێ يان ئه‌مين مه ئه‌و داى؟ئه‌مين مه ئه‌و ئاگرێ هوين هل دكه‌نێ بۆ هه‌وه كرییه بيرئينان دا هوين بيرا خۆ پێ ل ئاگرێ جه‌هنه‌مێ بينن، ودا بۆ ڕێڤنگان ببته مفا.(الواقعة 71-73)
ژبەر ڤێ چەندێ گەلەك وەلیێن خودێ دەمێ ئاگرێ دنیایێ ددیت ڤی ئاگری بیرا وان ل ئاگرێ جەهنەمێ دئیناڤە ،(ئیمام ئەحمەد) ژ صەحابییێ پێغەمبەری سلاڤ لێ بن (عەبدللاهێ کورێ مەسعوودی)ڤەدگوهێزت دبێژت: جارەکێ ئەو دبەر هندەك حەددادان را بوری وان کویرهێ ئاگری خوش دکر، ئینا ئەو دلگرتی بوو و کەفت.
و(عەلائێ کورێ موحەممەدی) دبێژت: روژەکێ ئەز چوومە نك (عەطائێ سولـلەمی) ل مالا وی من دیت یێ دلگرتی بووی ، من پرسیارا ژنکا وی کر، وی خێرە؟ گوت: جیرانا مە تەنویر هلکرێ، گاڤا وی ئەو دیتی دلگرتی بوو و کەفت ، و گەلەك وەلییێن خودێ هەبوون ترسا ژ جەهنەمێ خەو ژ چاڤێن وان رەڤاندبوو، لەو ئەو هەڤالێن شەڤێ بوون، دەمێ خەلك ب شەڤێ دکەفتنە خەوا گران، ئەو رادبوون و بەرێ خو ددانە قیبلێ و دەست ددانە کرنا نڤێژان.
و ترسا ژ جەهنەمێ کەنی ژ لێڤێن وان رەڤاندبوو ... روژا حەججاجێ زوردار وەلییێ خودێ(سەعیدێ کورێ جوبەیری) ئینای دا بکوژت، گوتێ: من یێ زانی تو چو جاران ناکەیە کەنی؟ وی گوت: چاوا بکەمە کەنی و جەهنەم یا هاتییە شاراندن، و زنجیر یێن هاتینە دانان ، و زەبانی یێن هاتینە ئامادەکرن؟!
و دحەدیسەکێ دا یا (ئبن حببان) ژ (ئەبوو ذەرری) ڤەدگوهێزت هاتییە، دبێژت: من پرسیار ژ پێغەمبەری سلاڤ لێ بن کر: ئەرێ صوحوفێن موسای چ بوون؟ وی گوت: (كانت عبراً كلها ، عجبت لـمن أيقن بالموت وهو يفرح ، وعجبت لمن أيقن بالنار وهو يضحك) هەمی عیبرەت بوون، ئەزێ عەجێبگرتی مە ژ وی یێ باوەرت ب مرنێ هەبت و کەیفا وی بێت، و ئەزێ عەجێبگرتی مە ژ وی یێ باوەری ب ئاگری هەبت و بکەتە کەنی.
و ( موسلم ) ژ ( ئەنەسی ) ڤەدگوهێزت ، دبێژت: پێغەمبەری سلاڤ لێ بن گوت:(والذي نفسي بيده لو رأيتم ما رأيت لضحكتم قليلا ولبكيتم كثيرا ، قالوا : وما رأيت يارسول الله ؟ قال : رأيت الجنة والنار) ئەز ب وی کەمە یێ نەفسا من ددەستان دا ئەگەر هەوە ئەو دیتبا یا من دیتی هەین کێم دا کەنە کەنی و گەلەك دا کەنە گری، گوتن: ما تە چ دیتی یە ئەی پێغەمبەرێ خودێ؟ گوت: من بەحەشت و جەهنەم یێن دیتین.
( ئیبراهیمێ تەیمی )دبێژت: من ئینا بەرچاڤێن خو هەر وەکی ئەزێ دبەحەشتێ دا خوشییێ ب نعمەتێن وێ دبەم، پاشی من ئینا بەر چاڤێن خو هەر وەکی ئەزێ د جەهنەمێ دا دئێمە عەزابدان ، ڤێجا من گوتە نەفسا خو : تە چ دڤێت؟ گوت: من دڤێت بزڤرمە دنیایێ دا باشییان بکەم، ڤێجا ئەی نەفسا من نوکە هیڤییا تە یا بوتە ب جهــ هاتی ، ڤێجا کاری بو خو بکە.
کومــێتــدان لسـه‌ر بابــه تـی